ကြ်န္မတို႔ဘာေတြျပင္ဆင္ထားျပီးျပီလဲ

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီမိုကေရစီရရင္ဆိုတဲ့စကားလံုးကို ကြ်န္မတို႔ေတြ ေျပာေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ျပည္ပ မွာ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနရင္း ေမြးရပ္ေျမကို လြမ္းဆြတ္ၾကတဲ့အခါ၊ ေမြးရပ္ေျမအေၾကာင္း ေျပာဆိုၾကတဲ့အခါမွာ ေျပာဆိုေလ့ရွိၾကပါတယ္။ စစ္အစိုးရေၾကာင့္ တိုင္းျပည္ႀကီး ရစရာမရွိေအာင္ ပ်က္စီးေနတာေတြ၊ တိုးတက္မႈ မရွိပဲ ဆုတ္ယုတ္ေနတာေတြကို ေတြးမိတဲ့အခါတိုင္း ေဒါသေတြထြက္မိၾက၊ အားမရေတြလည္းျဖစ္ေနၾကနဲ႕ အေတာ္ပဲစိတ္ပင္ပန္းရပါတယ္။ တကယ္ပါ။ ကြ်န္မကိုယ္ေတြ႔မွာဆိုရင္ ျမန္မာျပည္အေၾကာင္း ေတြးမိရင္း အိပ္ပ်က္ခဲ့ရတဲ့ ညေတြ၊ ရထားဘူတာေက်ာ္သြားတာေတြ၊ ဘတ္စ္ကားမွတ္တိုင္ေက်ာ္သြားတာေတြ၊ ၀မ္း နည္းမ်က္ရည္က်မိတာေတြ၊ စိတ္ဆိုးမာန္ဆိုးနဲ႔ နံရံကိုလက္သီးနဲ႔ ထထိုးမိတာေတြ၊ အိမ္ထဲက ပစၥည္းေတြကို ေကာက္ေပါက္မိတာေတြ ျဖစ္ခဲ့ရတာ အမ်ားႀကီးပါ။ လက္သီးကိုက်စ္က်စ္ဆုပ္္ၿပီး၊ ၀မ္းနည္းေၾကကြဲမႈေတြကို နာက်ည္းမႈခြန္အားအေနနဲ႔ ေျပာင္းျဖစ္ခဲ့ရတဲ့ အႀကိမ္ေတြလည္း မေရတြက္ႏိုင္ေအာင္ပါ။ ဒါေပမယ့္ - ကြ်န္မ တို႔ေတြ ဒီလိုျဖစ္ေနရံုနဲ႔ ဒီပြဲက ၿပီးသြားမွာလား ------ ။

အေျဖကရွင္းပါတယ္။ မဟုတ္ပါဘူး။ ကြ်န္မတို႔ေတြ လုပ္ႏိုင္တာလုပ္ရင္း ျပင္ဆင္စရာရွိတာေတြကို ျပင္ဆင္ ရင္း အနာဂတ္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတာ္သစ္အတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အျပည့္ထားၾကရမွာပါ။ တကယ္တမ္းက် ေတာ့ ဒီမိုကေရစီရရင္ဆိုတဲ့စကားလံုးကို ကြ်န္မတို႔အလြယ္တကူ ေျပာတတ္ၾကေပမယ့္ ကြ်န္မတို႔အခု စစ္ အာဏာရွင္စနစ္ကို ျဖဳတ္ခ်ျပီး ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံလို႔ ေၾကညာလိုက္ရံုနဲ႔ ဒီမိုကေရစီအျပည့္အ၀ရွိတဲ့ ႏိုင္ငံ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္လာမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ဒါဟာ ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈ (Initial Democratization) ပဲရွိပါေသးတယ္။ ကြ်န္မတို႔ရဲ႕ ေနာင္ေတာ္မ်ိဳးဆက္ေတြ အသက္ေပးျပီး ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကတဲ့ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ စနစ္ၾကီး ေရရွည္တည္တံ့ဖို႔အတြက္ Democratic Consolidation ဆိုတဲ့အဆင့္ၾကီး ေအာင္ျမင္လာေအာင္ ကိုပါ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ၾကဖို႔ ကြ်န္မတို႔မွာ သမိုင္းေပးတာ၀န္ရွိပါတယ္။ “မုန္႔ဆီေၾကာ္က ဘယ္ေနမွန္းမသိ။ ႏႈတ္ခမ္းနာနဲ႔တည့္ပါ့မလား“ ဆိုၿပီး လုပ္ေနတယ္လို႔ ကြ်န္မကို ဆိုခ်င္လဲဆိုၾကပါ။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္တေန႔ တာအခ်ိန္ဇယားကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ျပီးမွ ညအိပ္ေလ့ရွိတဲ့ ကြ်န္မ၊ ေလးငါးႏွစ္မွာေျဖသင့္တဲ့ စာေမးပြဲကို လည္း အခုကတည္းက ႀကိဳတင္ေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိတဲ့ကြ်န္မ၊ မလြန္ဆန္ႏိုင္ေသာ ကံၾကမၼာဆိုး တစံုတရာ ေၾကာင့္ ခ်ထားတဲ့စီမံကိန္းလြဲေခ်ာ္သြားရင္ လုပ္သင့္တဲ့ Back up plan နဲ႔ ကိုယ္သြားမယ့္လမ္းေၾကာင္းေပၚ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ တစိုက္မတ္မတ္နဲ႔ ျပန္တက္ေလ့ရွိတဲ့ ကြ်န္မအတြက္ေတာ့ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈဆိုတာ ကို အေလးအနက္ အလြန္အမင္းထားတတ္တာ အက်င့္ျဖစ္ေနလို႔ ဒီပို႕စ္ေလးကို ေရးျဖစ္တာပါ။

စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးမွာေရာ၊ စီးပြားေရးဗ်ဴဟာမွာေရာ၊ ေစ်းကြက္ဗ်ဴဟာမွာေရာ အလြန္ပဲအေရးႀကီး တဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္တခုရွိပါတယ္။ SWOT analysis လို႔ အတိုေကာက္ေခၚေလ့ရွိပါတယ္။ Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats ပါ။ ကိုယ့္ဘက္ကိုေရာ၊ ရန္သူဘက္ (ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္) ကိုပါ ဒီဆန္းစစ္ခ်က္လုပ္ၿပီးမွ မဟာဗ်ဴဟာတခုကို ခ်မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရပါတယ္။ လူတိုင္းလူတိုင္းဟာ အားနည္းခ်က္နဲ႔ မကင္းႏိုင္ၾကပါဘူး။ ဘယ္သူမွ ၿပီးျပည့္စံုေသာလူရယ္လို႔ မရွိပါဘူး။ ဒီလိုပဲတေယာက္နဲ႔ တေယာက္ အားသားခ်က္ေတြကလဲ မတူျပန္ပါဘူး။ သူ႕အားနည္းခ်က္မွာ ကိုယ္ကအားသာၿပီး comple -ment ျဖစ္သြားရင္ေတာ့ ေအာင္ျမင္မွဳဟာ အထြတ္အထိပ္ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈဆိုတာက လိုအပ္တာပါ။ ယံုၾကည္ခ်က္တူ၊ လမ္းေၾကာင္းတူတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြဆိုရင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈရွိမွလဲ ပိုျပီး ထိေရာက္မွုဆိုတာ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈဆိုတာကို မေရာက္ခင္ လူတုိင္းလူတိုင္း၊ အဖြဲ႔အစည္းတိုင္းဟာ ကိုယ့္အားနည္းခ်က္ကို ကိုယ့္ဘာသာသိေနဖို႔လဲ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါကိုေထာက္ျပ ေျပာဆိုတာကိုလဲ ဟုတ္မွန္တယ္ဆိုရင္ အမွန္အတိုင္း လက္ခံျပဳျပင္တတ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ မွန္ရင္ခံခက္ ျဖစ္တတ္တယ္ဆိုေပမယ့္ ဇြတ္မွိတ္ျပီး ငါတို႕ကိုမေစာ္ကားနဲ႕လို႔ ထိုင္ေျပာေနတာထက္ သူေျပာရေအာင္ ငါတို႔ ကျဖစ္ေနသလားဆိုတာ အရင္ဆန္းစစ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။ ကိုယ့္အားနည္းခ်က္ကို ကိုယ္မသိရင္ေတာ့ ပစ္မွတ္ ကို ထိဖို႔မလြယ္ပါဘူး။

ဥပမာေျပာရရင္ ကြ်န္မ ေသနတ္ပစ္တဲ့အခါတိုင္းမွာ အားနည္းခ်က္တခုရွိတယ္။ ခလုတ္ညွစ္လိုက္တိုင္း ေသနတ္ေျပာင္းက ခါသြားတယ္။ မၿငိမ္ဘူး။ ျဖစ္သင့္တာထက္ ပိုဆိုးတာကိုေျပာတာပါ။ ခါသင့္တာထက္ခါ ေတာ့ ပစ္မွတ္လြဲတယ္။ target card ကိုထိေပမယ့္ အလယ္ဗဟိုကို မထိဘူး။ ဒီေတာ့ ကြ်န္မ သူငယ္ခ်င္းက အားနည္းခ်က္ကိုေထာက္ျပပါတယ္။ လူဆိုတာကေလ အတၱမ်ိဳးႀကီးပဲရွင့္။ ကိုယ့္ကိုလာေျပာေတာ့ နည္းနည္း ေတာ့ စိတ္ထဲကသိကေအာင့္ျဖစ္သား။ ဒါေပမယ့္ ဟုတ္ေနေတာ့လဲ လက္ခံရတာေပါ့။ ဒါကို ဘယ္လိုလုပ္ႏိုင္ မလဲ ဆက္ေမးရတယ္။ ကြ်န္မရဲ႕အဓိက Goal က ပစ္မွတ္ဗဟိုကို ထိဖို႔ေလ။ သူငါ့ကို ဒီလိုေျပာတယ္ဆိုၿပီး သူနဲ႔ သြားျငင္းဖို႔၊ ရန္ျဖစ္ဖို႔မဟုတ္ဘူးကို။ မွန္သည္ျဖစ္ေစ၊ အျမင္မွားၿပီး ေျပာတာျဖစ္ေစ၊ သူဒီလိုေျပာလာၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ အေၾကာင္းတခုခုရွိလို႔ပဲျဖစ္တယ္။ အဲဒီအေၾကာင္းရင္းကိုသာ အရင္ေဆြးေႏြးသင့္တယ္ မဟုတ္ လား။ ဒီလိုပဲေျပာၾကရင္း၊ အၾကံဥာဏ္ေတာင္းရင္းနဲ႔ ပစ္မွတ္ခ်ိန္တဲ့အခါမွာ ပံုမွန္ထက္ နဲနဲေလးျမွင့္ခ်ိန္ဖို႔ သူကအၾကံေပးလာတယ္။ ကြ်န္မလုပ္ၾကည့္တယ္။ ထိတယ္။ အလယ္ဗဟို တိတိပဲ။ သူေျပာတာမွားျပီး ပစ္မွတ္ကိုပါ လံုး၀မထိေတာ့တာလဲ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္ကို ေျပာလာၿပီဆိုရင္ေတာ့ သူ႔ အျမင္နဲ႔ သူ႕အၾကံကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားသင့္တယ္။ ဒါကို ကြ်န္မဆိုလိုတာပါ။

ဒီေတာ့ အဲဒီဥပမာေလးကို ႏွလံုးမူၿပီး၊ ျပည္ပေရာက္ အတိုက္အခံတေယာက္အေနနဲ႔ ျပည္ပေရာက္အတိုက္ အခံေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမင္တာေျပာၾကည့္မယ္ေနာ္။ ကြ်န္မတို႔ေတြ အခ်ိန္ေတြကို ထိေရာက္တာမွာ မသံုးပဲ အလဟႆ ျဖဳန္းပစ္ေနၾကတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ျပင္ဆင္မွဳေတြလည္း မလုပ္ပဲ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားစြာနဲ႔ ဟိုေနရာ စုစု၊ ဒီေနရာစုစု အခ်ိန္ကုန္ေနၾကတယ္။ ဒီလို ကြ်န္မေျပာမယ္။ ကြ်န္မကိုလာမျငင္းခင္မွာ ကုိယ့္ဘာသာ ကိုယ္ဟုတ္လား၊ မဟုတ္လား အရင္ျပန္ေမးၾကည့္ပါေနာ္။ မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေတာ့ အခ်က္အလက္ အခိုင္ အမာနဲ႔ ျပန္လာေျပာပါ။ ကြ်န္မဒီအျမင္ကို ရုတ္သိမ္းေပးပါ့မယ္။

ပထမဆံုးအေနနဲ႔ လုပ္ငန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ေရးအေၾကာင္းကို စေျပာၾကရေအာင္။ ျပည္ပေရာက္ အတိုက္အခံအမ်ားစုက ကိုယ့္ဘာသာကို ေတာ္လွန္ေရးသမားလို႔ စိတ္ႀကီး၀င္ေနတတ္ၾကတယ္။ တကယ္ လုပ္ႏိုင္တာက်ေတာ့ campaign ပဲျဖစ္တယ္။ ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ ကင္ပိန္းကို မကြဲျပားၾကဘူး။ ျမန္မာျပည္ရဲ႔ ေတာ္လွန္ေရးဟာ ျမန္မာျပည္တြင္းနဲ႕ ျမန္မာ့ေျမထဲက ေတာထဲမွာပဲရွိတယ္။ ျပည္ပေရာက္လာရင္ေတာ့ ဆႏၵျပပြဲနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာအစိုးရေတြကို lobby လုပ္တာ၊ ျမန္မာပြဲလမ္းသဘင္ေတြလုပ္တာပဲရွိတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး ဆိုတာ မရွိဘူး။ ဒီအခ်က္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕အဓိက လိုအပ္ခ်က္မဟုတ္ဘူး။ ေတာ္လွန္ေရး ကို ေထာက္ကူမေပးတာပဲရွိတယ္။ မေထာက္ကူရင္ေကာျဖစ္မလားလို႔ ျပန္ျငင္းခ်င္ျငင္းပါ။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားစု က ေထာက္ကူတာပဲလုပ္ေနေတာ့ ေမွာ္ဆရာ လူေသေကာင္ အသက္သြင္းတာ ေျခေထာက္ႀကီးပဲ ေထာင္ေန သလိုျဖစ္ေနတယ္။ တကိုယ္လံုးက မၾကြလာဘူး။ ပိုဆိုးတာက ဒါေတြကို အလုပ္ၾကီးတခုအေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ဖိအားဆိုတာႀကီးကိုပဲ လံုး၀အားကိုးျပီး၊ ဒါကမွ ျမန္မာျပည္အတြက္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ေနတာ၊ ေတာ္လွန္ေရးလုပ္ ေနတာလို႔ လြဲမွားစြာ ထင္လာတဲ့အခ်က္ပဲ။ တကယ္တမ္းက်ေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးတခုရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ pillar ေတြျဖစ္တဲ့ political pillar, social-economic pillar, cultural- spiritual pillar, military pillar ေတြမွာ လံုး၀အားနည္းသြားတယ္။ အားလံုးက international pillar ကိုပဲ အာရံုစိုက္လာၾကတယ္။ အေရးႀကီးဆံုး ေျမေအာက္ကလာပ္စည္းအစုအဖြဲ႕ေတြကို နက္နက္ရွိဳင္းရွိဳင္း အေကာင္အထည္ မေဖာ္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ေျမေပၚ လိုင္း အိုဂ်ီမွာပဲ အားလံုးစုပံုကုန္တယ္။ ဒီအထဲမွာလဲ ကိုးဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းေလာက္က ျပည္ပအေျခစိုက္ျပီး ဆယ့္ႏွစ္လရာသီမရိုးႏိုင္ေသာ ပြဲမ်ားျဖစ္တဲ့ လြတ္လပ္ေရးပြဲ၊ ေတာ္လွန္ေရးေန႔ဆႏၵျပပြဲ၊ သၾကၤန္ပြဲ၊ ေဒၚစု ေမြးေန႔ပြဲ၊ ရွစ္ေလးလံုးဆႏၵျပပြဲ၊ စက္တင္ဘာအာဏာသိမ္းႏွစ္ပတ္လည္ပြဲ၊ ဒီဇင္ဘာလူ႕အခြင့္အေရးနဲ႔ ဆႏၵျပ ပြဲေတြလုပ္ေနတာနဲ႔ပဲ အလုပ္ရွဳပ္ေနၾကတယ္။ အစည္းအေ၀းေတြမွာလဲ ႏိုင္ငံေရးလမ္းစဥ္တရပ္ကို ခ်ျပၾက၊ ေဆြးေႏြးၾက၊ ေတာ္လွန္ေရး အရွိန္ျမင့္လာေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ အေျဖရွာၾကတာ မဟုတ္ပဲ ဘယ္ပြဲမွာ ဘယ္သူက အခမ္းအနားမွဴး လုပ္မယ္၊ စကားတက္ေျပာမယ္၊ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ေတြ ထုတ္မယ္ဆိုတာ ေတြနဲ႕ပဲ ၿပီးသြားၾကတာ မ်ားတယ္။ ဒီထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ေတြဆိုတာကလဲ ဟိုအဖြဲ႕အစည္းကထုတ္လိုက္၊ ဒီအဖြဲ႕အစည္းက ထုတ္လိုက္နဲ႕ ျပန္ျခံဳၾကည့္ရင္လဲ ဒါေတြပါပဲ။ တႏွစ္လဲဒါပဲ၊ ေနာက္တႏွစ္လဲဒါပဲ၊ template သေဘာထားျပီး ရက္စြဲေလးေတြ ေျပာင္းတာပဲရွိတယ္။ ဒါေတြလုပ္ဖို႕ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့အခ်ိန္ေတြ၊ အင္အား ေတြေနရာမွာ တျခားပိုမိုထိေရာက္တဲ့လုပ္ရပ္ေတြျဖစ္ျဖစ္၊ ျမန္မာျပည္အနာဂတ္အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မွဳ ေတြျဖစ္ျဖစ္လုပ္ရင္ အင္အားျပဳန္းတီးမႈ ျဖစ္ေနတာေတြ ေလ်ာ့သြားမလားပဲ။ ဒီၾကားထဲ မညီညြတ္မွဳေတြနဲ႔ ဆႏၵျပပြဲကိုေတာင္ ဟိုတဖြဲ႕က တနာရီ၊ ဒီတဖြဲ႕က ႏွစ္နာရီလို႔ လုပ္ေနၾကတာ ေသခ်ာေတြးၾကည့္ရင္ ရွက္ဖို႔ အလြန္ေကာင္းတဲ့ကိစၥ။ ျမန္မာ့အေၾကာင္းကို ကမာၻလွည့္ ေဖာ္က်ဴးျပေနၾကသလိုပဲ။

တပ္ေပါင္းစုတခုသာရွိရင္ Pubic Relations ဌာနအေနနဲ႔ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္တခုကိုပဲ ေခါင္းစည္းတခုနဲ႔ ထုတ္လိုက္၊ လုပ္ငန္းေဖာ္ေဆာင္ေရးဌာနအေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံကိုယ္စီမွာ ပြဲေတြက်င္းပလိုက္ လုပ္လိုက္ တာနဲ႔တင္ အခု လူတေသာင္းေလာက္လုပ္ေနတဲ့အလုပ္ေတြက လူတရာေလာက္လုပ္တာနဲ႔တင္ ၿပီးကိုၿပီး တယ္။ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံကအႀကီးအကဲေတြ ေနရာကလဲ စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ အေစာင္ေစာင္တက္လာေနတဲ႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြကို တကယ္ေရာဖြင့္ဖတ္ၾကပါ့မလားလို႔ ေတြးၾကည့္ၾကပါ။ ေျပာမေကာင္းလို႔သာ မေျပာၾက တာ။ ျမန္မာေတြဘယ္လိုျဖစ္ေနလဲဆိုတာ သူတို႕က သိမွသိျဖစ္ေနျပီ။

ေနာက္တခုက ပ႐ိုပိုဆာကိစၥ။ ႏိုင္ငံေရးတင္မဟုတ္ဘူး။ လူသားခ်င္းစာနာမႈနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြမွာေတာင္ leaking bucket ဆိုတဲ့ သေဘာတရားရွိတယ္။ အတိုဆိုရရင္ေတာ့ ေပးတဲ့သူေတြဆီၤက ေန လက္ခံသူေတြဆီမေရာက္ခင္ၾကားမွာ အေထြေထြကုန္က်စရိတ္ေတြေပါ့။ ဒီအထဲမွာ ၀န္ထမ္းစရိတ္က အႀကီးဆံုး။ ဒါေၾကာင့္လဲ တခ်ို႕လုပ္ငန္းႀကီးေတြမွာ downsizing လုပ္လာၾကတာပါ။ ၿပီးေတာ့ လုပ္မယ့္ အလုပ္ကို ထိေရာက္မႈျဖစ္ဖို႔ရာမွာလဲ အလုပ္ခြဲေ၀မႈဆိုတာရွိရတယ္။ ဘက္ေပါင္းစံုမွာ လုပ္ၾကရမယ္။ အခု ကြ်န္မတို႕ေတြက ပရိုပိုဆာတင္ၿပီး က်လာရင္ လုပ္ၾကတာေတြက ဟိုအဖြဲ႕ကလဲဒါပဲ။ ဒီအဖြဲ႕ကလဲ ဒါပဲ။ Project planning ဌာနတခုထားျပီး လိုအပ္တဲ့က႑ေတြကို ခြဲေ၀ခ်ေပးမႈလုပ္လိုက္ရင္ တဖြဲ႕က civil society အတြက္လုပ္၊ တဖြဲ႕က ဒီမိုကေရစီပညာေပးေရးလုပ္၊ တဖြဲ႕က ကင္ပိန္းလုပ္၊ တဖြဲ႕က မွတ္တမ္းျပဳစု ေရးလုပ္နဲ႕ ပိုၿပီး ေနရာမက်ႏိုင္ဘူးလား။ overlapping ျဖစ္တဲ့ဧရိယာေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္တာေပါ့။ ေနာက္ၿပီး ခရီးသြားကုန္က်စရိတ္ေတြ။ ဒါလုပ္ဖို႔ကိုပဲ ဟိုအဖြဲ႕က အဲဒီေနရာတခါသြား၊ ဒီအဖြဲ႕က တခါထပ္သြားနဲ႔။ ဟိုလူ ကတခါသြား၊ ဒီလူကတခါသြားနဲ႔။ သူ႔ေနရာနဲ႔သူ ေဒသဆိုင္ရာ in-charge ေတြထားလိုက္ရင္ အဆင္မေျပဘူး လား။ အဲလိုဆိုရင္လဲ ကုလားထိုင္လုေနၾကမွာေပါ့။ ကိုယ့္ျမန္မာအေၾကာင္း မသိဘူးလားလို႔ေတာ့ ကြ်န္မကို မေျပာပါနဲ႕။ ဒါေတြလုပ္ေနလို႔ အက်ိဳးမွမရွိတာ။ က်ဆံုးသြားတဲ့ ရဲေဘာ္ေတြ၊ ေထာင္ထဲကရဲေဘာ္ေတြ မ်က္ႏွာေထာက္ျပီး ဒီေလာက္ေတာ့ သေဘာထားႀကီးသင့္တယ္ ထင္တာပဲ။ ဒီလိုပဲ ဟိုတမ်ိဳး၊ ဒီတမ်ိဳးနဲ႔ ပြစာက်ဲေနလို႔ကေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္ျပီး united force ကိုရမွာလဲ။ လူ႕ဘီလူးႀကီးကို ေျခေထာက္သြားကုပ္ လိုက္၊ လက္သြားပုပ္လိုက္၊ ကလိသြားထိုးလိုက္ပံုစံမ်ိဳးျဖစ္ေနမွာေပါ့။ အားလံုးက အားနဲ႔မာန္နဲ႔ တၿပိဳင္တည္း တြန္းလွဲျပီး တက္ဖိသတ္မွ ရမွာကိုး။

ကဲ - ဒါေတြကထားပါေတာ့။ ျမန္မာျပည္မတိုးတက္လို႔ ကြ်န္မတို႔ေတြ ယူၾကံဳးမရစိတ္ဆိုးေနၾကရတာ မဟုတ္ လား။ ဒီေတာ့ စစ္အာဏာရွင္ျပဳတ္က်ၿပီး ဒီမိုကေရစီစနစ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အခါ ျမန္မာျပည္ တိုး တက္ေအာင္ လုပ္ဖို႔ကိုေကာ ကြ်န္မတို႔ ဘာေတြျပင္ဆင္ထားၿပီးၿပီလဲ။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာက ဥံဳဖြ - တိုင္းျပည္ တိုးတက္ေစသတည္း လုပ္ေပးႏိုင္တဲ့ မႏၱန္မဟုတ္ဘူးေနာ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္ဆိုတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ဂ်ီဒီပီ တက္လာမွာမဟုတ္ဘူး။ မီးမလင္းတဲ့တိုင္းျပည္ ခ်က္ခ်င္းမီးလင္းလာမွာမဟုတ္ဘူး။ တဲထဲကလူေတြ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္းတိုက္ေပၚေရာက္သြားမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေတြျဖစ္ဖို႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ တိုင္းျပည္ကုိ တည္ ေဆာက္ၾကရမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ရွိေနျခင္းအားျဖင့္ အာဏာဟာ ျပည္သူရဲ႕ လက္ထဲမွာ ရွိတယ္။ တိုင္းျပည္တိုးတက္ေရး မလုပ္ေပးႏိုင္တဲ့အစိုးရ၊ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို မေလးစားတဲ့ အစိုးရမ်ိဳးကို ျပည္သူက ျဖဳတ္ခ်ပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ လူေတြဟာ ကိုယ့္ကံၾကမၼာကို ကိုယ္ဖန္တီးပိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ သူမ်ားေတြ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္တာမေကာင္းတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ၿမိန္ေရယွက္ေရ ထိုင္ေျပာထိုင္ဆဲေနၾကတဲ့ ကြ်န္မတို႔ ဒီမိုသမားေတြ၊ ကိုယ္ယံုၾကည္တဲ့ ဒီမိုစနစ္ေဖာ္ေဆာင္ရင္းနဲ႔ တိုင္းျပည္တိုးတက္ေအာင္မလုပ္ႏိုင္လို႔ Democratic consolidation မျဖစ္ပဲ reverse democratization ျဖစ္သြားလို႔ကေတာ့ ကြ်န္မတို႔ ႀကိဳးဆြဲခ် သတ္ေသဖို႔ပဲ ေကာင္းလိမ့္မယ္။ လူဆိုတာ ကိုယ္လုပ္ခဲ့တဲ့အလုပ္ကို တာ၀န္ခံရမယ္၊ တာ၀န္ယူရမယ္ေလ။ ဒီေတာ့ ကြ်န္မတို႔ေတြ ပြဲႀကိဳက္ေမာင္၊ ပြဲႀကိဳက္မယ္ေတြ ျဖစ္ေနတာတင္မဟုတ္ပဲ တလွမ္းတိုးျပီး စနစ္တက် ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ၾကဖို႔ေကာ မလိုအပ္ဘူးလား။

ႏိုင္ငံတိုင္း၊ ႏိုင္ငံတိုင္းရဲ႕ ၀န္ႀကီးအဖြဲ႕ေတြမွာ၊ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာေတြမွာ သက္ဆိုင္ရာက႑အလိုက္ ကြ်မ္းက်င္သူေတြကို ေပၚလစီေတြေရးဆြဲဖို႔၊ သံုးသပ္ဖို႔ ေထာင္နဲ႔ခ်ီ၊ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ခန္႕ထားၾကတာ။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာဆို ေပၚလစီမေျပာနဲ႔၊ တျခားႏိုင္ငံအစိုးရအဖြဲ႕၀င္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ ေျပာဆိုပံု၊ လုပ္ကိုင္ပံု၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ပံုေတြကိုပါ အေသးစိတ္ေလ့လာတဲ့ ပညာရွင္ေတြ စီအိုင္ေအမွာ ခန္႔ ထားတာ။ ဒီေတာ့မွလဲ သံတမန္ေရးရာဆက္ဆံမႈေတြမွာ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ေတြကို ဆံုးျဖတ္ႏိုင္တာေပါ့။ ဒါေတြရွိဖို႕ ေနေနသာသာ။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မွဳအတြက္ အရမ္းကိုအေရးႀကီးတဲ့ ေနရာေတြအတြက္ ကိုေတာင္ ကြ်မ္းက်င္ေအာင္ေလ့လာထားသူေတြ ကြ်န္မတို႔ဘယ္ေလာက္ ရွိေနလို႔လဲ။ အမ်ားစုက ေျပာလိုက္ ရင္ ေဒၚစုကိုပဲ လက္ညွိဳးထိုးေနၾကတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕ဆိုတာ တေယာက္တည္း တတ္ေန၊ သိေနလို႔ရတာ မဟုတ္ဘူး။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္မွာတက္လာမယ့္ အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ၀န္ႀကီးေတြနဲ႕တင္ ၿပီးသြားတာမဟုတ္ဘူး။ ဒီကိစၥမ်ိဳးေတြကို တေယာက္တည္းလုပ္ရတာ မဟုတ္ဘူး။ Think Tank ေတြ အမ်ားႀကီးလိုအပ္တယ္။

ေပၚလစီေရးရာ ကြ်န္မကေျပာေတာ့ တေယာက္ကေျပာဘူးတယ္။ ခင္ဗ်ားက၀န္ႀကီး႐ူး ႐ူးေနတာလားတဲ့။ ဒီကိစၥ တက္လာတဲ့ပါတီကပဲ ေျပာရမွာ။ ခင္ဗ်ားေျပာစရာမလိုဘူးတဲ့။ ဒီစကားမ်ိဳးကိုသာၾကားရင္ အခု ယူေက က Government Economic Department မွာ economic analyst ေတြ၊ senior economic adviser ေတြ လုပ္ေနၾကတဲ့ ကြ်န္မသူငယ္ခ်င္းေတြ၊ ဆရာမေတြ သတ္မ်ားေသသြားၾကမလားပဲ။ ဒီမိုကေရစီရရွိေရးဆိုတဲ့ စကားလံုးရယ္၊ နအဖလူသတ္တယ္၊ နအဖမေကာင္းဘူးဆိုတဲ့ စကားေတြရယ္တင္မကပဲ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို တကယ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခ်င္သူေတြအေနနဲ႕ လက္ရွိဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အစိုးရယႏၱရားေတြ ဘယ္လိုလည္ပတ္ေနလဲဆိုတာကို ႀကိဳတင္မေလ့လာထားသင့္ၾကဘူးလား။ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဘယ္လိုေပၚလစီေတြ ခ်လိုက္တယ္၊ ဘယ္ေပၚလစီေတြက ဘယ္လိုအခါမ်ိဳးမွာ failure ျဖစ္တတ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ႀကိဳတင္သိထားျခင္းဟာ အနာဂတ္ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံအတြက္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းႏိုင္တယ္ မဟုတ္ ဘူးလား။

ကြ်န္မတို႔ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးႏိုင္ငံျဖစ္တယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံမ်ိဳးအတြက္ Land Reform လုပ္သင့္ မလုပ္သင့္၊ Agricultural Exports ေတြကို enlarge လုပ္ႏိုင္မယ့္နည္းလမ္းေတြ၊ Agriculture Price Policy ေတြကို ကြ်န္မတို႔ေတြ ႀကိဳတင္ေလ့လာမထားသင့္ဘူးလား။ တခါစက္မွဳလယ္ယာကို စနစ္တက်ေျပာင္းတဲ့ အခါ Rural to Urban migration ျဖစ္မယ္။ ဒီအတြက္ industrialization ျဖစ္ေနဖို႔လိုမယ္။ ဒီေတာ့ Industrialization via import substitution လုပ္သင့္မလုပ္သင့္ဆိုတာကိုေကာ ကြ်န္မတို႔ေတြ မေဆြးေႏြး သင့္ၾကဘူးလား။

ကဲ - ကြ်န္္မတို႔ေတြက နအဖ စစ္အသံုးစရိတ္ၾကီးတာကိုပဲ ထိုင္ေျပာေနၾကတယ္။ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံက်ရင္ အခု တပ္မွာရွိေနတဲ့ manpower ကို civilian production တက္လာေအာင္ ဘယ္လို conversion လုပ္မလဲ။ ဘယ္လို Retooling လုပ္မလဲဆိုတာ ႀကိဳေလ့လာထားတာ မေကာင္းဘူးလား။ တခါ ကာကြယ္ေရး အသံုး စရိတ္ေလွ်ာ့မယ္ဆိုရင္ ဘယ္က႑ေတြမွာ ပိုတိုးမလဲ၊ ပိုေလ်ာ့မလဲစသည္ျဖင့္ public expenditure policy ေတြကို ႏိုင္ငံတခုခ်င္းစီအလိုက္ ႏိႈင္းယွဥ္သိေနသူေတြရွိေနရင္ မေကာင္းဘူးလား။ Domestic resources ေတြကို ဘယ္လို mobilize လုပ္ၾကမလဲ၊ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမွဳျဖစ္ေအာင္ ေရရွည္၊ ေရတို စီမံကိန္းေတြ ဘယ္လိုခ်သင့္ၾကသလဲဆိုၿပီး စဥ္းစားတာကလဲ နအဖေတြ ခိုးေနၾကတာပဲ၊ ပညာေရးလဲ စုတ္ ျပတ္ေနျပီဆိုျပီး ထိုင္ေျပာေနတာထက္ ပိုအက်ိဳးရွိတယ္။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့ၾကသလို႔ ဘယ္လို လုပ္ခဲ့ၾကသလဲသိမွ ေကာင္းတဲ့နမူနာေတြ သံုးႏိုင္ေတာ့မွာေပါ့။

ဒီလိုပဲ foreign resources ေတြကို ဘယ္လို mobilize လုပ္မလဲ၊ International trade မွာ အာဆီယံနဲ႔ ကုန္သြယ္မႈဆိုင္ရာေတြ၊ တရုတ္၊ အိႏၵိယတို႔နဲ႕ ကစားရမယ့္ trade game ဆိုင္တာေတြကို ႀကိဳၿပီး ေလ့လာ ထားရင္ေရာ အာဆီယံက နအဖကိုကူညီေနတယ္၊ တရုတ္က ကူညီေနတယ္။ သူတို႔ကိုမကူညီေအာင္ ကင္ပိန္းလုပ္ရမယ္ေျပာေနတာထက္ ပိုအက်ိဳးရွိပါလိမ့္မယ္။ သူတို႔က lobby လုပ္လို႔ကေတာ့ ေနာင္မ်ိဳးဆက္ ေျခာက္ဆယ္ေလာက္အထိ ထူးမျခားနားပါပဲ။ မယံုရင္ပံုျပင္မွတ္ပါေတာ့။ စမ္းခ်င္ရင္လဲ ဆက္သာစမ္းၾကပါ။ လုပ္ေနသူမ်ားကို ေ၀ဖန္လိုျခင္းအလ်ဥ္းမရွိပါေၾကာင္း။ ဒီမိုသမားပီသစြာ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုႏိုင္ေသာ အခြင့္ အေရးကိုသာ အသံုးခ်ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ၿပီးေတာ့တခါ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံကေန ဒီမိုႏိုင္ငံေျပာင္းထားတဲ့ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ civil-military relationship ကို ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္ေအာင္ အေတာ္ပဲလုပ္ယူႀကိဳးစားၾကရပါတယ္။ ဒီအတြက္လဲ တတ္သိနားလည္သူမ်ားစြာ လိုအပ္ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတခုရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုေရးရာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႕ေရာ က်ြန္မတို႕ဒီမိုေတြ Administrative law ကို စပယ္ရွယ္လစ္ ဘယ္သူေတြ လုပ္ထားၾကပါသလဲ။ ကြ်န္မတို႔အၾကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေရရြတ္ေနတဲ့ လူ႕အခြင့္ အေရးနဲ႔ ဆိုင္ရာေတြမွာေကာ ပညာရွင္ေတြ လက္ခ်ိဳးေရတြက္လို႔ေတာင္ ရပါေသးရဲ႕လား။

တျခားနယ္ပယ္ေတြကလဲအမ်ားႀကီးပဲ။ ဆက္ေျပာေနရင္ဒီပိုစ္႕ကၿပီးမွာ မဟုတ္ပါ။ ခင္ဗ်ားက စာအုပ္ႀကီးပဲ။ စာအုပ္ေတြပဲ အားကိုးမေနနဲ႕။ စာအုပ္နဲ႕လက္ေတြ႔ မတူတာအမ်ားႀကီးလို႔ ေျပာခ်င္လဲေျပာပါ။ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီသီအိုရီေတြကို လက္ေတြ႔မွာ apply လုပ္ရတဲ့ နယ္ပယ္ေတြအမ်ားႀကီးပါ။ အထူးသျဖင့္ စီးပြားေရး နဲ႔ လူမွဳေရးေပၚလစီေတြမွာပါ။ environment policy, regional and urban policy, income distribution policy, taxation policy, public expenditure policy, monetary policy, fiscal policy, macroeconomic reform, competition policy, microeconomic reform စတာေတြမွာ အေျခခံ သီအိုရီမပါပဲ ေျပာခ်င္ရာေျပာၿပီး လုပ္ခ်င္ရာလုပ္ၾကည့္ၾကပါလားကြယ္ရို႕။ အခုျမန္မာျပည္မွာ လက္ေတြ႕ျဖစ္ ေနတာေတြက သက္ေသပဲမဟုတ္လား။ ယူေကက Government Economic Department တို႔၊ Govern -ment Actuary Department တို႔မွာ အနဲဆံုး မဟာဘြဲ႕ရထားသူေတြမွ အလုပ္ေလွ်ာက္လို႔ရတာ အလကား သတ္မွတ္ထားတာ ဟုတ္ႏိုင္ပါ့မလား။

ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ပညာရွင္ေတြ မရွိဘူးလို႔မဆိုခ်င္ပါ။ သို႔ေပမယ့္ အသိပညာရွင္ေတြထက္စာရင္ အတတ္ ပညာရွင္ေတြျဖစ္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ ကြန္ျပဴတာပညာရွင္မ်ားက ပိုမ်ားေနပါတယ္။ ျပည္ပမွာ ပညာနဲ႔ အသက္ေမြးသူမ်ားမွာလဲ သူတို႔ေတြပဲမ်ားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာကေတာ့ ပညာေရးအဆင့္အတန္းကို ႏွိမ့္ခ် ထားလို႔ ထားပါေတာ့။ ျပည္ပေရာက္ေနၿပီဆိုလွ်င္ေတာ့ အတတ္ပညာရွင္မ်ားသာမက ျမန္မာ အသိပညာရွင္ မ်ားလဲ အင္ႏွင့္အားႏွင့္ ေပၚထြန္းသင့္ၾကၿပီ။ သက္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္တခုခ်င္းဆီမွာ ကြ်မ္းက်င္သူအုပ္စုမ်ား လည္း ခိုင္ခိုင္မာမာရွိသင့္ၾကၿပီ။ ျမန္မာ့အေရးကြ်မ္းက်င္သူဆိုတာႏွင့္ ရွိသမွ် နယ္ပယ္အားလံုး ကြ်မ္းက်င္ သည္ဟု မည္သူမွ်မဆိုႏိုင္။ မည္သည့္တကၠသိုလ္၀က္ဆိုဒ္ကိုမဆိုဖြင့္ၾကည့္ပါ။ ပါေမာကၡအမည္မ်ား ရွာၾကည့္ ပါ။ ေဘးမွာ Research Interests ဆိုတာ အျမဲပါပါတယ္။ သူစိတ္၀င္စားေသာ၊ ကြ်မ္းက်င္ေသာ နယ္ပယ္ မ်ားသာ ကိုယ္စီသီးသန္႔ရွိၾကပါတယ္။ ဘယ္သူမွ ရွိသမွ်ေနရာစံု မကြ်မ္းက်င္ႏိုင္။ ပညာရပ္တခုတည္းမွာပဲ ကိုယ္သုေတသနလုပ္ေနေသာ နယ္ပယ္ကိုသာ ကြ်မ္းက်င္ၾကတာပါ။ ဘြဲ႕ဆိုတာက ပညာရပ္ဆိုင္ရာကို ေယဘုယ်သိျခင္းသာျဖစ္ၿပီး၊ မဟာဘြဲ႕ဆိုတာက အနည္းငယ္ပိုသိလာျခင္းပါ။ ပါရဂူဘြဲ႕ဆိုတာက်ေတာ့ ပညာရပ္ဆိုင္ရာပင္လယ္ထဲက ေရအိုင္ငယ္တခုအေၾကာင္းကို အေသးစိတ္ေလ့လာမိျခင္းသာရယ္ပါ။ တကယ္သိဖို႔ရန္မွာလဲ ဘ၀တေလွ်ာက္လံုး ဆက္လက္ေလ့လာၾကရတာ။ လုပ္ငန္းခြင္ထဲ ၀င္တာဆိုရင္လဲ ကိုယ္လုပ္ရတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳမ်ားအေပၚ အေျခခံၿပီးမွသာ ကြ်မ္းက်င္မႈဆိုတာ ျဖစ္လာႏိုင္တာပါ။ ႏိုင္ငံသားဆိုင္ရာကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အစိုးရအဖြဲ႕မ်ားအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္မလုပ္ကိုင္ႏိုင္လွ်င္ထား၊ Knowledge ေတာ့ရွိရပါမယ္။ ျပည္ပေရာက္၀န္ႀကီးမ်ားကလဲ Human Resources Development အတြက္ ပါလီမန္မ်ား၊ သက္ဆိုင္ရာကြ်မ္းက်င္မွဳနယ္ပယ္ဌာနမ်ားတြင္ Internship မ်ားလုပ္ႏိုင္ဖို႔ တရား၀င္ ေတာင္းဆို မႈမ်ားလုပ္သင့္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္လုံျခံဳေရးတို႔၊ အမ်ိဳးသားေထာက္လွမ္းေရးဌာနတို႔ မဟုတ္ရင္ေတာ့ အျခားဌာနမ်ားအတြက္ အကူအညီေပးၾကပါလိမ့္မယ္။

ျမန္မာမ်ား ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚကိုယ္ရပ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားသင့္သည္ျမင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ က ေျပာၾကတယ္။ ခင္ဗ်ား ဘာမွေျပာမေနနဲ႕။ ဒီမိုကေရစီရရင္ ႏိုင္ငံတကာက ပညာရွင္ေတြကို ငွားသံုးမွာ ေပါ့တဲ့။ ျမတ္စြာဘုရား။ ဒီမိုကေရစီရလိုက္တာနဲ႔ပဲ ႏိုင္ငံရဲ႕ သံုးစြဲႏိုင္စြမ္းအားေတြ မိုးေပၚက က်လာမွာမို႔လား။ ႏိုင္ငံတကာက ေခ်းေငြေတြ ယူရဦးမွာ။ တသိန္းေလာက္ေခ်းၿပီး ရွစ္ေသာင္းေလာက္ကို ျပည္ပပညာရွင္ေတြ ငွားရမ္းသံုးဖို႔မ်ား သံုးၾကေတာ့မလို႔လား။ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္နဲ႔ပဲ ယွဥ္ၿပီးေတြးၾကည့္ၾကပါ။ ျမန္မာျဖစ္တဲ့ ကိုယ္တိုင္ေတာင္ ရေနတဲ့တလေဒၚလာေျခာက္ေထာင္ေလာက္ကိုစြန္႔ၿပီး ဒီမိုကေရစီျမန္မာႏိုင္ငံသစ္မွာ တလ သံုးရာေလာက္နဲ႔ သြားလုပ္ႏိုင္ပါ့မလားဆိုတာ။ သူ႕ကိုငွားရင္ေတာ့ ေပးတန္သေလာက္ေပးရေတာ့ မွာေပါ့။ ဆင္ဖိုးထက္ခြ်န္းဖိုးႀကီးေနရင္ မခက္ပါပေကာလား။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့တမ်ိဳး။ ကမၻာ့ဘဏ္တို႔၊ အိုင္အမ္အက္ဖ္တို႔ ဆီမွာ ေပၚလစီေတြ ပက္ကက္လိုက္ပါလာမွာပဲ။ သူတို႔၀င္လာတာနဲ႔ အားလံုးၿပီးေရာတဲ့။ အမေလး။ လြယ္လိုက္ၾကတာ။ သူတို႔ဆီက ပေရာဂ်က္ေတြခ်ေပးဖို႔ ပေရာဂ်က္စီမံခ်က္ေတြ တင္ရပါတယ္ရွင့္။ အခ်ိန္နဲ႔ အညီလဲ ေပၚလစီဆန္းစစ္ခ်က္ေတြ တင္ရပါတယ္။ ဒါေတြက ကင္ပိန္းေလးလုပ္ဖို႔ ပ႐ိုပိုဆာေလးေရးတာ ေတြနဲ႔တင္ မရဘူးရွင့္။ ကဲ- project planning လုပ္ဖို႔၊ forecasting လုပ္ဖို႔၊ Development policy analysis လုပ္ဖို႔ အေျခခံက်တဲ့ econometrics ပိုင္းမွာ ေလ့က်င့္သင္ၾကားထားသူေတြ။ ဘယ္မွာလဲ။ modeling လုပ္ဖို႔ actuary ေတြ။ ၿပီးေတာ့ ဒီပက္ကက္ေတြေနာက္မွာ political string ေတြက အမ်ားႀကီး။ လက္တင္ အေမရိကတို႔၊ အာဖိရိကတို႔မွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ဥပမာေတြကိုလည္း ေလ့လာၾကည့္ၾကပါဦး။ World Social Forum တို႔၊ European Social Forum တို႔ေတြကို ႏွစ္စဥ္ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာတက္ၿပီး ဘာေၾကာင့္ က်င္းပေနၾက သလဲဆိုတာကိုလဲ သြားၾကည့္ၾကပါဦး။ World Trade Organization နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ implications ေတြကို လဲ ေလ့လာၾကည့္ၾကပါဦး။ အားလံုးအထင္၀ိုင္းၾကီးေနၾကတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက မက္ဆီကိုနဲ႕ ဘယ္လို trade game ေတြ ကစားသြားသလဲ ဆိုတာလဲ ေလ့လာၾကပါဦး။ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံႀကီးျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံႀကီး ဘာေၾကာင့္ poverty သံသရာက မထြက္ႏိုင္ေသးတာလဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေတြကိုလဲ ရွာၾကပါဦး။ ကိုယ့္ႏိုင္ငံ ရဲ႕ ကံၾကမၼာကိုမ်ား ဒီလိုပဲ ႏိုင္ငံျခားသားေတြ ငွားသံုးျပီး၊ သူတို႔လက္ထဲကိုပဲ ၀ကြက္အပ္လိုက္ၾကေတာ့မလို႔ လား။

ဒီေတာ့ တခ်ိဳ႕ အခ်ိဳ႕ကိစၥမ်ားက ထိုင္ေျပာေန႐ံု၊ ဆဲေန႐ံုနဲ႔ အက်ိဳးမထူးပါ။ သူ႕ပေထြးေတြကို ကာကြယ္ေပး ေနတယ္ဆိုၿပီး မွတ္ခ်က္ထဲမွာ ကြ်န္မကို ထပ္ျပီး လာေျပာမေနၾကဖို႔လဲ ႀကိဳတင္ေတာင္းပန္ပါတယ္။ ေျပာေန တာကို ဂရုစိုက္လို႔ေတာ့မဟုတ္ပါ။ ကြ်န္မအေမရဲ႕ ကိုယ္က်င့္တရားကို ကြ်န္မယံုၾကည္တာမို႔ ရယ္ေနရံုပဲ ရွိတာပါ။ ကြ်န္မကို လာရမ္းေနလို႕လဲ အက်ိဳးမရွိေၾကာင္းကိုသာ ေျပာခ်င္တာပါ။ အခု အႏွစ္ ႏွစ္ဆယ္အတြင္း မွာ ဒါေတြလုပ္ရင္းပဲ အခ်ိန္ကုန္ခဲ့ၾကတယ္မဟုတ္လား။ နအဖဆဲလိုက္၊ ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္း ဆဲလိုက္၊ သူ ဘာေကာင္လဲ - ငါဘာေကာင္လဲေျပာလိုက္၊ သံုးေယာက္ေလာက္ရွိရင္ တဖြဲ႕ခြဲေထာင္လိုက္၊ ကုလားထိုင္လု လိုက္၊ အခ်င္းခ်င္းေတြ႕ရင္ သူကဘာလုပ္ခဲ့တာ။ ငါကဘယ္ေလာက္ ေပးဆပ္ခဲ့ရတာ ေျပာလိုက္၊ ေနာက္ ကြယ္ကေန ဟိုလူမေကာင္းဘူး၊ ဒီလူမေကာင္းဘူးဆိုျပီး အတင္းအုပ္လိုက္၊ ပြဲေတြလုပ္လိုက္၊ တို႔အေရးသြား လုပ္လိုက္၊ ၾကံဳရာက်ပန္းအလုပ္လုပ္လိုက္၊ စုဖြဲ႕ျပီး စားလိုက္၊ ေသာက္လိုက္၊ ျငင္းခုန္လိုက္၊ ပြဲလန္႔ရင္ ခဏ ဖ်ာခင္းလိုက္၊ ပ႐ိုပိုဆာေလးတင္လိုက္၊ တစိုက္မတ္မတ္ လမ္းစဥ္မခ်ပဲ ဟိုခုန္လိုက္၊ ဒီကူးလိုက္ႏွင့္ အခ်ိန္ ကုန္ခဲ့ၾကတာက အမ်ားအျပား။ တကၠသိုလ္တခုထဲမွာ ကြန္ဖရင့္လို႔ အႀကီးအက်ယ္ေခါင္းစဥ္တပ္ၿပီး လာသူ မ်ားကို ေကာ္မတီ in - charge ေရြးခိုင္းရင္း တေန႕လည္လံုးကုန္သြားသည္လဲ ၾကံဳဖူးပါရဲ႕။ ဖိုရမ္လို႔ ေခါင္း စဥ္တပ္ ေဆြးေႏြးၾကၿပီး၊ ခ်မွတ္လိုက္ေသာ လမ္းစဥ္မ်ားႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာသည္အထိ ဘာမွျဖစ္လာတာ မရွိသည္ကိုလည္း ေတြ႔ဖူးပါရဲ႕။

လုပ္ေနတဲ႔ တိုက္ပြဲ၀င္လမ္းေၾကာင္းမွာကလဲ ေပၚလစ္ဗ်ဴရိုမရွိ။ တေယာက္တေပါက္။ တင္ခ်င္တဲ့လိုင္း ေကာက္တင္ေနၾကတာပဲ ေတြ႕ေနရပါတယ္။ အနာဂတ္အတြက္က်ေတာ့လဲ ဟိုနားတေယာက္စ၊ ဒီနား တေယာက္စမွလြဲ၍ ပညာရပ္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္တိုင္းတြင္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ အုပ္စုမ်ားမရွိ။ ယူဂ်ီနည္းကို က် ျပန္ေတာ့လည္း စနစ္တက် အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းမရွိ။ သတင္းဦးေျပာခ်င္ေဇာႏွင့္ အၿပိဳင္အဆိုင္ ကိုယ့္ လူ ကိုယ္ျပန္သတ္ေနၾကတာ မေကာင္းပါ။ သူတို႔က တကယ္တိုက္ပြဲ၀င္ေနရတာပါ။ စစ္ေျမျပင္မွာပါ။ ကြ်န္မ တို႔က အေ၀းကေန လက္နက္ႀကီး ပစ္ကူေပးတာေလာက္ပဲ လုပ္ႏိုင္တာပါ။ ဒီဂရီအတြက္မွားၿပီး အေျမာက္ ဆန္က ကိုယ့္တပ္ေပၚ ကိုယ္ျပန္က်တာမ်ိဳးကေတာ့ မျဖစ္သင့္ပါ။ သတင္းဌာနအခ်ိဳ႕ကလည္း ေတာ္လွန္ေရး လို လွ်ိဳ႕၀ွက္သင့္တာလွ်ိဳ႕၀ွက္၊ ေဖာ္သင့္တာေဖာ္ မလုပ္ၾကပါ။ ဒီမိုကေရစီရၿပီးသားႏိုင္ငံမ်ားမွာ က်င့္သံုးသည့္ မီဒီယာပံုစံကို စစ္အာဏာရွင္စနစ္တြင္းတြင္ ပိတ္မိေနသည့္ ျပည္တြင္းလူမ်ားအတြက္ သြားသံုးေနၾကတာေတြ ျမင္ေနရပါတယ္။ စက္တင္ဘာေတာ္လွန္ေရးတုန္းက မစုစုေႏြး အခုလွည္းတန္းကိုသြားေနၿပီဟု မီဒီယာတခု က ေၾကညာလိုက္ရေတာ့ အံ့ၾသလို႔မဆံုး။ အဲဒီလို prominent leader မ်ိဳးဆိုတာ ရုတ္တရက္ ဘြားကနဲေပၚ သြားလိုက္သည္က ပိုမေကာင္းဘူးလား။ အခုေတာ့ ဘာမွေတာင္မစရေသး။ အသင့္လာေစာင့္ကုန္တာနဲ႕ ေျပးရပါေရာလား။ ၿပီးေတာ့ သတင္းပို႔၊ သတင္းယူစနစ္။ အခုေတာင္ အေပၚထပ္က ျမင္ေနရပါတယ္လို႔ တိုက္႐ိုက္ေျပာတာမ်ိဳးက သတင္းဘယ္ေလာက္ခိုင္မာတယ္ဆိုတာ သိသာေပမယ့္ နအဖေထာက္လွမ္းေရး ေတြအတြက္ လူရွာရတာ ပိုမလြယ္ကူုသြားဘူးလား။ အနီးကပ္ ဓာတ္ပံုေတြကို ရိုက္တင္ၾကတာကေကာ ျပည္ပကလူေတြသိရေတာ့ ဘာအက်ိဳးပိုထူးသြားသလဲ။ သိရသေလာက္ စက္တင္ဘာေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ ဆိုၿပီး ျပည္တြင္းမွာ တိုက္ပြဲ၀င္ဖို႔ျပန္၀င္သြားတဲ့ ျပည္ပေရာက္ျမန္မာ ဘယ္သူမွမရွိပါ။ အလြန္ဆံုးသံ႐ံုးေရွ႕ သြားတာေလာက္ပဲရွိတာပါ။ သံရံုးေရွ႕ကေတာ့ တေယာက္သြားသြား၊ ႏွစ္ေယာက္သြားသြား။ ဆႏၵျပပြဲျဖစ္ သည္ဆိုလွ်င္ၿပီးတာပဲ။ ဒီအတြက္နဲ႔ ျပည္တြင္းက အဖိုးတန္တဲ့ ကိုယ့္ကလာပ္စည္းကို စေတးလိုက္စရာတဲ့ လား။ ျပည္တြင္းမွာ ပူးေပါင္းလာႏိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့ တပ္မေတာ္အရာရွိေတြကိုလဲ နာမည္တပ္ၿပီးကို nominate လုပ္စရာတဲ့လား။ ေခါင္းျပဴလာတဲ့လိပ္ အထဲျပန္၀င္သြားမွာေပါ့။ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးဆိုတာ ျဖစ္သြားၿပီးမွ လူသိခံရ တာ။ ဒါေတာင္ေအာင္ျမင္မွ။ မေအာင္ျမင္ေသးလဲ ဆက္ၿပီးအတြင္းစည္းမွာ ကလာပ္စည္းျမွဳပ္ေပးထားတာက ပိုမေကာင္းဘူးလား။

ကြ်န္မက ျမင္သည့္အျမင္ကို အမွန္အတိုင္းေျပာျခင္းပါ။ တကယ္ေတာ့ ကြ်န္မတို႔ေတြအားလံုးက တိုက္ပြဲျဖစ္ ရာ စစ္ေျမျပင္ကိုခြာျပီး ပါးစပ္ေသနတ္ပစ္ေနၾကတယ္ဆိုတာ ကိုယ့္မသိစိတ္ထဲမွာ ကိုယ္သိေနၾကပါတယ္။ အခြင့္အေရးသမား မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ေပါ့။ ဒါကို ဟန္ကိုယ့္ဖို႔ ဟန္ေရးျပၿပီး တခ်ိန္က ေအာင္ျမင္မႈအတိုင္း အတာရခဲ့တဲ့ ရွစ္ေလးလံုးအိပ္မက္ထဲက ႏိုးမထြက္ႏိုင္ပဲ အထည္ႀကီးပ်က္ေတြ ခ်မ္းသာခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကို ျပန္ေျပာေနသလိုမ်ိဳး တသသနဲ႔ အထည္ႀကီးပ်က္ႏိုင္ငံေရးကို လုပ္ေနၾကတာပါ။ ပိုၿပီးျဖစ္သင့္တာက က်ဆံုး သြားသူေတြကို ေထာက္ထားၿပီး၊ ဘယ္လိုအခ်ိန္မွာ လမ္းစဥ္ေတြခ်ခဲ့သလဲ၊ ဘယ္လို triggering event ေတြ ျဖစ္ခဲ့လဲ၊ လူထုစည္းရံုးေရးကို ဘယ္လိုလုပ္ခဲ့ၾကလဲ၊ ဘာအမွားေတြ လုပ္ခဲ့ၾကလဲဆိုတာေတြကို ျပန္လည္သံုး သပ္ သင္ခန္းစာယူၿပီး ေအာင္ပြဲကိုဦးတည္မယ့္ ေျခလွမ္းေတြကိုသာ လွမ္းသင့္ၾကတာပါ။ ဟန္ေရးျပဖို႔ အခ်ိန္ လဲမဟုတ္သလို၊ ကိုယ့္ကိုကိုယ္လိမ္ေနၾကဖို႔အခ်ိန္လဲ မဟုတ္ၾကေတာ့ပါ။ ဘာေၾကာင့္၊ ညာေၾကာင့္ ဆင္ေျခ ေတြ ေပးေနရမယ့္ အခ်ိန္လဲမဟုတ္ပါ။ စာေမးပြဲေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြ်န္မျမင္တဲ့ အျမင္တခုကေတာ့ ေအာင္ျခင္း၊ ရွံဳးျခင္းဟာ အေၾကာင္းမဟုတ္။ကိုယ္တကယ္ ႀကိဳးစားျပင္ဆင္လုပ္ကိုင္ခဲ့ျခင္းကသာ အေၾကာင္း ျဖစ္တယ္လို႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။

ကဲ - ကြ်န္မေမးပါဦးမယ္။ အခုအႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ ေတာ္လွန္ေရးခရီးတေလွ်ာက္မွာ ကြ်န္မတို႔ေတြ လုပ္သင့္တာ ေတြ တကယ္လုပ္ခဲ့ၾကၿပီးၿပီလား။ ျပင္ဆင္သင့္တာေတြ တကယ္ျပင္ဆင္ခဲ့ၾကၿပီးၿပီလား။ ဒီလိုေမးလို႔ ဒီလို ေျပာလို႔ ခင္ဗ်ားကဘာလဲ။ ဘာကိစၥ ဆရာလာလုပ္ေနတာလဲဆိုရင္ေတာ့လဲ အမွန္အတိုင္းပင္ေျဖပါမယ္။ ကြ်န္မလဲ ဘာမွမဟုတ္ပါ။ ျမန္မာျပည္ကိုတိုးတက္ေစခ်င္တဲ့၊ ျမန္မာ့ေတာ္လွန္ေရးကို ေအာင္ပြဲရေစလိုတဲ့၊ ျမန္မာျပည္မွာ က်ေနေသာ မ်က္ရည္စက္ေတြကို ခန္းေျခာက္ေစလိုတဲ့၊ ကြ်န္မျမန္မာပါဆိုတဲ့စကားကို ကမၻာ မွာ ဂုဏ္ယူစြာ လက္မေထာင္ေျပာခ်င္တဲ့ လူငယ္တဦးသာျဖစ္ပါေၾကာင္း။

ခင္မမမ်ိဳး (၃၀၊ ၆၊ ၂၀၀၈)
REF: http://khinmamamyo.blogspot.com