ျမန္မာျပည္က HIV ေ၀ဒနာရွင္ေတြရဲ႕ ေဆး၀ါးအခက္အခဲ

မခင္ျဖဴေထြး
21.10.2012

Burma HIV Patients suffer as only sickest get drugs (10-21-12 Sunday PM) KP ျမန္မာ ႏိုင္ငံမွာ HIV/AIDS ခုခံအား က်ဆင္းတဲ့ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ခံစားေနရတဲ့သူ ခန္႔မွန္းေခ် ၂ သိန္း ၄ ေသာင္း ေလာက္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီအေရအတြက္ တ၀က္ေလာက္ဟာ ေဆး၀ါးကုသမႈ မရၾကဘဲ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံစားရသူေတြ ေလာက္ သာ ကုသမႈေတြကို ရရွိၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက HIV/AIDS ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္ေတြရဲ႕ ဘ၀ အေျခအေနေတြကိုေတာ့ မခင္ျဖဴေထြးက စုစည္း တင္ျပထားပါတယ္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ျပင္မွာရွိတဲ့ HIV ေ၀ဒနာသည္ေတြကိုကူညီတဲ့ ေဂဟာတခုက ေဆာက္ထားတဲ့ အေဆာက္အဦး ငယ္ေလး ႏွစ္ခုထဲမွာ က်ပ္က်ပ္သိပ္သိပ္ ခိုလံုေနၾကတဲ့ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီေ၀ဒနာရွင္ ၂၀၀ မွာ အေတာ္မ်ားမ်ားကေတာ့ ေသဖို႔အတြက္ ေစာင့္ေန႐ံု သက္ သက္လို ျဖစ္ေနပါၿပီ။ အမ်ိဳးသား ဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ ဖြင့္ထားတဲ့ ဒီ အိပ္ခ်္အုိင္ဗြီ ေရာဂါသည္ေတြ ခိုကိုးရာ ေဂဟာမွာ ဆရာ၀န္ေတြ၊ သူနာျပဳ ဘယ္ ေဆး၀န္ထမ္းမွာ ရွိမေနပါဘူး။ ေ၀ဒနာရွင္ေတြ အခ်င္းခ်င္း ကူညီ႐ိုင္းပင္းၿပီး ေနထုိင္ေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

မိဘေတြ ေသဆံုးၿပီး က်န္ရစ္ခဲ့တဲ့ ေ၀ဒနာရွင္ ကေလးငယ္ေတြလည္း လူေတြ ျပည့္သိပ္ မြမ္းက်ပ္ေနတဲ့ အခန္းေလးေတြထဲမွာပဲ ဖိနပ္မပါ ေဆာ့ကစားေနၾကတာပါ။ ဖ်ားနာေနတဲ့သူေတြ၊ တခ်ိဳ႕ဆိုရင္ အသက္႐ွဴေနတာက လြဲလို႔ လူေသ႐ုပ္ၾကြင္းတပိုင္း ျဖစ္ေနၾကတဲ့သူေတြလည္း ၾကမ္းျပင္ေပၚမွာ တန္းစီၿပီး လဲေလ်ာင္းေနၾကရတာပါ။ ဒီလူေတြကို အနားမွာ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေပး ေနၾကတဲ့ သူေတြ ကိုယ္တုိင္ကလည္း ဒီေရာဂါ ကူးစက္ခံထား ရသူေတြပါ။ အနားမွာ နာရီနဲ႔ခ်ီ ထုိင္ၿပီး ယပ္ခပ္ေပး႐ံု၊ ကူညီလုပ္ကိုင္ေပး ႐ံုကလြဲလို႔ သူတို႔ေတြလည္း ဘာမွ မလုပ္ေပးႏိုင္ၾကပါဘူး။

အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေ၀ဒနာရွင္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အျမင္မက်ယ္ႏိုင္ေသးဘဲ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေတြ မ်ားဆဲျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီလို ေ၀ဒနာရွင္ေတြအတြက္ ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရး ေဂဟာေတြကသာ အေကာင္းဆံုးနဲ႔ တခုတည္းေသာ ခုိလံုရာ ေနရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဂဟာေတြက ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို အသက္အရြယ္မေရြး ကူညီ ေစာင့္ေရွာက္ ေပးပါတယ္။ ခင္ပြန္းျဖစ္တဲ့သူ ဖ်ားနာၿပီး အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေရာဂါ ရွိေနတယ္ ဆိုတဲ့ေနာက္ သူကိုယ္တုိင္မွာလည္း ဒီေရာဂါ ရွိေနၿပီဆိုတာကို သိလိုက္ရတဲ့ အသက္ ၃၆ ႏွစ္အရြယ္ ေရာဂါသည္တစ္ဦးက သူ႔ကေလးေတြရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ စိုးရိမ္မိတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ကိုယ္ေတြ ဒီေဆးေတြကို ေသာက္ေနေပမဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြနဲ႔ ႀကံဳသြားရင္ ဒီကေလးေတြ အတြက္ကို စိုးရိမ္တာ။”

သူ႔မွာက ၆ ႏွစ္ရြယ္ နဲ႔ ၆ လသာ ရွိေသးတဲ့ ကေလးငယ္ ႏွစ္ေယာက္ ရွိေနတာပါ။
ဒီလိုပဲ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေဂဟာမွာပဲေနထိုင္ရင္း သူတို႔ရဲ႕ ကေလးငယ္ကို ေမြးခဲ့တဲ့ ေ၀ဒနာရွင္ ဇနီးေမာင္ႏွံ ကလည္း သူတို႔ ကေလးငယ္ ေနာင္ေရး စိုးရိမ္ေနတာပါ။

“ကိုယ္ေတြကေတာ့ ျဖစ္တဲ့သူ ဆိုေတာ့ ျဖစ္တဲ့အတုိင္းေပါ့။ ကေလးကေတာ့ ကိုယ္အသက္ရွင္တဲ့ ကာလပတ္လံုး လုပ္ေပးႏိုင္သေလာက္ အဆင့္ထိေတာ့ လုပ္ေပးသြားမယ္။”

အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို ကုသေပးတဲ့ ေအအာဗြီ ေဆး၀ါးဟာ အရင္က အေနာက္ႏုိင္ငံေတြမွာ သာ သံုးႏုိင္တာ ျဖစ္ေပမဲ့လို႔ အခုေတာ့ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ေစ်းသက္သက္သာသာနဲ႔ အလြယ္တကူ ၀ယ္လို႔ရေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေရာဂါဟာ တခ်ိန္က အာဖရိက ေဒသမွာ ကေလးငယ္ေပါင္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီကို မိဘမဲ့ေစခဲ့တဲ့၊ လူေတြ အမ်ားအျပားကို သတ္ခဲ့တဲ့ ေရာဂါအျဖစ္ ရွိမေနေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေတာ့ ထူးျခားတဲ့ ျဖစ္ရပ္တခု အေနနဲ႔ ဒီေဆး၀ါးရွားတဲ့ ေနရာတခု ျဖစ္ေနတာပါ။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္မွာ အေမွာင္ဖံုးခံခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ သန္း ၆၀ ေက်ာ္ လူထုအတြက္ေတာ့ တျခား အကူအညီလိုအပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ႏုိင္ငံတကာ အကူအညီေတြ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေဆး၀ါးနဲ႔ ကုသေရး ၀န္ေဆာင္မႈေတြ မရွိသေလာက္ ျဖစ္ေနရတာပါ။

ဒါေၾကာင့္လည္း ခုလို အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေဂဟာေတြမွာ ေနထိုင္ၿပီး ေရာဂါသည္ အခ်င္းခ်င္း ေဖးမ ကူညီမႈေတြနဲ႔ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေ၀ဒနာရွင္ အမ်ားအျပား ေနထိုင္ေနၾကရတာပါ။

“ဒီမွာကေတာ့ ၀ိုင္းလုပ္၀ိုင္းစား အခ်င္းခ်င္း ကူညီျခင္းပါပဲ။ ၀ိုင္းလုပ္၀ိုင္းစားပါပဲ။ ေကာင္းသြားတဲ့ လူနာေတြက မေကာင္းေသးတဲ့ လူနာေတြ အေပၚမွာ ကူညီမႈ မ်ားစြာနဲ႔ ကိုယ္ခ်င္းစာနာစိတ္ မ်ားစြာနဲ႔ ကူညီေပးရပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီက လုပ္ငန္းတခုပါပဲ။”

သူကိုယ္တုိင္ ေရာဂါ ခံစားေနရၿပီး အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေရာဂါ ကူးစက္ခံထားရတဲ့ မိဘမဲ့ ကေလးငယ္ တဦးကို လည္း ေမြးစားထားတဲ့ ေ၀ဒနာရွင္တဦး ေျပာသြားတာပါ။

ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ဒီကေန႔ ကမၻာေပၚမွာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေ၀ဒနာရွင္ေတြအတြက္ အခက္ခဲဆံုး တိုင္းျပည္တခု ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ပ်က္စီးယိုယြင္းခဲ့တဲ့ က်န္းမာေရး ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္မႈ စနစ္ ျပန္လည္ ေကာင္းမြန္ေအာင္ တည္ေဆာက္ဖို႔ ႏွစ္ေတြ အေတာ္ၾကာ အခ်ိန္ယူရဦးမွာ ျဖစ္တယ္ လို႔ က်န္းမာေရး ပညာရွင္ေတြကလည္း သတိေပး ေျပာဆိုေနၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ေနာက္ဆံုးထားၿပီး ေဆး၀ါး ကုသမႈ လိုအပ္ေနတဲ့ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေ၀ဒနာရွင္ ၇၅ % အတြက္ အကူအညီ ေတြ ရေအာင္ လမ္းဖြင့္ေပးဖို႔နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာကေန အကူအညီေတြ တိုးျမင့္ေတာင္းခံဖို႔ Global Fund အဖြဲ႔က တုိက္တြန္းေန ပါတယ္။ နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႔ MSF ကလည္း ႏုိင္ငံထဲက ေ၀ဒနာရွင္ တ၀က္ေက်ာ္ အတြက္ ေဆး၀ါး ျဖန္႔ျဖဴးေပး ႏုိင္ ဖို႔ ႀကဳိးစားေနပါတယ္။ ဒီလို ႀကိဳးစားမႈေတြ ရွိေနေပမဲ့လို႔ အကူအညီေတြကေတာ့ လိုအပ္သေလာက္ မျပည့္မီႏိုင္ဘဲ ျဖစ္ေန တာပါ။

ျမန္မာႏုိင္မွာ အိပ္ခ်္အိုုင္ဗြီ ေ၀ဒနာရွင္ ခန္႔မွန္းေခ် ၂ သိန္း ၄ ေသာင္းေလာက္ ရွိၿပီး သူတို႔ထဲက တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေဆး၀ါး ကုသမႈ မရၾကဘဲ၊ ႏွစ္စဥ္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ၁ ေသာင္း ၈ ေထာင္ ရွိတယ္လို႔ UNAIDS အဖြဲ႔က ဆိုပါ တယ္။

MSF အဖြဲ႔က ဖြင့္ထားတဲ့ ေဆးခန္း ၂၃ ခုမွာ ေဆး၀ါး မလံုေလာက္မႈေၾကာင့္ ေန႔စဥ္ ေဆးခန္း ကေန ျပန္သြားခိုင္းေနရတဲ့ လူနာေတြ အမ်ားအျပား ရွိေနပါတယ္။ မျဖစ္မေန ေဆး၀ါး ကုသမႈ ခံဖို႔ လိုအပ္တဲ့အဆင့္ကို ေသြးထဲမွာ ဒီေရာဂါ ခံႏုိင္ရည္အား သတ္မွတ္တဲ့ CD4 ၁၅၀ ရွိတဲ့ သူေတြကိုပဲ အဓိက လက္ခံ ကုသေပးႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီး လူနာ ေတြကို ျပန္လႊတ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ရတာ တကယ္ေတာ့ နာက်င္စရာ ေကာင္းတယ္လို႔ MSF အဖြဲ႔ တာ၀န္ခံ တဦးျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ သင္းသင္းသြယ္ က ေျပာပါတယ္။

“လူနာေတြကို လက္ခံ ကုသမႈ မေပးႏုိင္လို႔ ေန႔စဥ္ က်မတို႔ ျပန္သြားခိုင္းေနရတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါက သူတုိ႔ေတြ တေန႔တျခား ေရာဂါေ၀ဒနာဒဏ္ ပိုၿပီး ခံစားခြင့္ ေပးလိုက္ရ သလိုပါပဲ။ သူတို႔ရဲ႕ ခံႏုိင္ရည္အား CD4 ၁၅၀ ေအာက္ က်သြားၿပီးရင္ ဒီလူေတြ အသက္ရွင္ခြင့္ရမယ္ မရဘူး က်မတို႔လည္း မေသခ်ာပါဘူး။ ဒီ အေျခအေနက က်မတုိ႔အတြက္ အဓိက စိန္ေခၚမႈပါ။ CD4 ၁၅၀ အထက္ ရွိတဲ့ ေ၀ဒနာရွင္ေတြကို ျပန္လႊတ္ဖုိ႔ ဆံုးျဖတ္ရတာ က်မတို႔အတြက္လည္း သိပ္ကို နာက်င္ရပါတယ္။” - လို႔ ေဒါက္တာ သင္းသင္းသြယ္က ေျပာသြားတာပါ။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တခုတည္းမွာတင္ လစဥ္ ေဆးကုသမႈခံသင့္တဲ့ ေ၀ဒနာရွင္ ၁၀၀ ေလာက္ ေဆးကုသမႈ မရဘဲ ျဖစ္ေနတယ္လို႔ MSF အဖြဲ႔က ေျပာပါတယ္။ ခုလို ေဆး၀ါး ကုသမႈ မရတာက သူ႔ကို အႀကီးအက်ယ္ စိတ္ထိခိုက္မႈ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ဒီေရာဂါ ကူးစက္ခံ ေနရတဲ့ အရာခံဗိုလ္တဦး က ေျပာပါတယ္။

“ေဆးမေသာက္ရေတာ့ ေရရွည္မွာ ရပ္တည္ဖို႔ မလြယ္ေတာ့ဘူးေလ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆုိေတာ့ သူက ကိုယ္ခံအားက ေျပာမယ္ဆုိ ရင္ တေန႔တႀကိမ္ က် က်လာတာကိုး။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ္ခံအားက်မယ္ ဆိုရင္ သူမ်ားတန္းတူ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ မလုပ္ႏိုင္ရင္ တပ္က ထြက္ရေတာ့မယ္။ တပ္က သိသြားရင္ေတာ့ ထြက္ရတာကေတာ့ သိပ္ေတာ့ ဘာမွ မေျပာပေလာက္ေပမဲ့ ဘာျဖစ္မလဲဆိုရင္ အ ရွက္ကြဲမွာေပါ့ေနာ္၊ လူၾကားထဲမွာ။”

သူ ဒီေရာဂါ ခံစားေနရတယ္ဆိုတာကို လူေတြ မသိေစဖို႔မွာ ေဆး၀ါး ကုသမႈရဖို႔က သူ႔အတြက္ အေရးႀကီးေနတာပါ။ ပထမ အႀကိမ္ ေဆးစစ္မႈမွာ သူ႔ရဲ႕ ခံႏုိင္ရည္အား CD4 ၄၆၀ ရွိခဲ့ၿပီး ဒုတိယအႀကိမ္ စစ္ေဆးမႈမွာေတာ့ ၂၈၉ သာ ရွိခဲ့တယ္လို႔ အဲဒီ အရာခံဗိုလ္က ေျပာပါတယ္။ အေမရိကန္ လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာ CD4 ၄၀၀ ေရာက္ေနၿပီ ဆိုရင္ ဒါကို မျဖစ္မေန ေဆး၀ါးကုသမႈ ယူရမယ့္အဆင့္လို႔ သတ္မွတ္ေပမဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ေနရာမ်ိဳးမွာေတာ့ ဒီအဆင့္ေလာက္ နဲ႔ ေဆး၀ါးကုသမႈ မရၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေရာဂါ ေ၀ဒနာသည္ေတြ အတြက္ ေဆးကုသမႈ ခံရဖုိ႔အတြက္ ေစာင့္ဆိုင္းရတာဟာ တကယ့္ကို စိတ္ဖိစီးစရာ ကိစၥတခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။


Ref: ဗြီအုိေအ