ေျခႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ဟားမာ့စ္

ဂါမဏိ

အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ အဇၨေရးအစိုးရတို႔ဟာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲ ကာလမွာ၊ ဆိုဗီယက္နဲ႔ နီးစပ္ၿပီး လက္ဝဲ အယူအဆ ရွိတဲ့ ဖာတာ အဖြဲ႔ ၾသဇာ က်ေအာင္ ပုခံုးခ်င္းယွဥ္ဖုိ႔ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ကို ေျမေတာင္ ေျမႇာက္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၆၇ ခု တတိယ အာရပ္-အဇၨေရး စစ္ပြဲၿပီးခ်ိန္က စႀကိဳးစား ခဲ့ေပမဲ့ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္ အဲဒီတံုးက ေရွ႕တန္းကေန ရြပ္ရြပ္ ခၽြံခၽြံ တိုက္ပြဲဝင္ေနတဲ့ ဖာတာအဖြဲ႔ကို ဘယ္လိုမွ ေက်ာ္လႊားလို႔ မရႏိုင္ခဲ့ဘဲ ၁၉၈၇ ခုေရာက္မွ ေအာင္ေအာင္ ျမင္ျမင္ ဖြဲ႔ႏိုင္ ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၇၅ ခုနဲ႔ ၁၉၈၇ ခုၾကားကာလဟာ ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမအတြင္း ပလီေတြ သံုးဆတိုး၊ ရပ္ကြက္ေတြထဲ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းေတြထဲ ဖာတာအဖြဲ႔နဲ႔ အဓိက႐ုဏ္းေတြ ဖန္တီး၊ အစၥလမ္လူမႈေရး ကြန္ယက္ေတြ ထူေထာင္ အား ေကာင္းလာတဲ့ တည္ေဆာက္ေရး ကာလ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
စစ္ေအး တိုက္ပြဲကာလမွာ တန္ဖိုးစံႏိုင္ငံေရး idealism ထက္ လက္ေတြ႔ႏိုင္ငံေရး realism ကိုဦးစားေပးခဲ့လို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီေတြ လူ႔အခြင့္အေရးေတြ မၾကည့္ခဲ့ဘဲ ဆိုးသြမ္းလွတဲ့ အာဏာရွင္ေတြကို လက္သပ္ေမြးတာ ေတြျဖစ္ခဲ့ သလို ကြန္ျမဴနစ္ ဆန္႔က်င္ေရး အတြက္ ဟားမာ့စ္၊ တာလီဘန္၊ ေနာင္တခ်ိန္မွာ အယ္လ္ကိုင္ဒါ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာမယ့္ အိုစာမာ ဘင္လာဒင္ တို႔လို ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ ေတြကိုလည္း ေမြးခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ရပိုင္ ခြင့္ေတြအတြက္ အဇၨေရးႏိုင္ငံကို ဆန္႔က်င္ တုိက္ခိုက္ေနတဲ့ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ကို အခုအခါမွာ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔အျဖစ္ အေမရိ ကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ဥေရာပသမဂၢ၊ ကေနဒါ၊ ဂ်ပန္၊ ၾသစေၾတးလ် စတဲ့ႏိုင္ငံေတြ က သတ္မွတ္ ဝါဒျဖန္႔ေနပါတယ္။ တကယ္လည္း ဟားမာ့စ္ဟာ အျပစ္မဲ့ ကေလးသူငယ္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြ အပါအဝင္ အဇၨေရး အရပ္သားေတြကို အေသခံ ဗံုးခြဲတိုက္ခိုက္ တာေတြ၊ အေဝးပစ္ ဒံုးပ်ံနဲ႔ ပစ္တာေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ တဖက္မွာလည္း စစ္ေရး ပစ္မွတ္ေတြကို ေျပာက္က်ားစစ္ နည္း၊ ကြန္မန္ဒို နည္းေတြနဲ႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ သက္စြန္႔ ႀကိဳးပမ္း တိုက္ခိုက္တာေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ တမီးလ္က်ားေတြ လိုဘဲ ဟားမာ့စ္ဟာ အေသခံဗံုးခြဲမႈကို စစ္ေရးနည္း ဗ်ဴဟာတခုအျဖစ္ သံုးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဟားမာ့စ္မွာ အၾကမ္း ဖက္နည္းလမ္းမဟုတ္တဲ့ ေလးစားအတုယူ ေလာက္ဖြယ္နည္းနာေတြ ရွိေနတာကို ေလ့လာသိရွိႏိုင္ဖို႔ တင္ျပလိုပါတယ္။

ဟားမာ့စ္ ဟာ ၂၀၀၅ ေမလ ပါလက္စတုိင္းျမဴနီစီပယ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အေရးပါတဲ့နယ္ေျမေတြမွာ အႏိုင္ရခဲ့ၿပီးေနာက္ ပါ လက္စတိုင္းေဒသရဲ႕ ပထမဆံုးလြတ္လပ္ တရားမွ်တတဲ့ ၂၀၀၆ ပါလက္စတုိင္းလႊတ္ေတာ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ သက္ တမ္းရင့္ ဝါရင့္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ ဖာတာကိုႏိုင္ၿပီး အမတ္ေနရာအမ်ားစုရခဲ့ပါတယ္။ ဟားမာ့စ္ကုိယ္စားလွယ္ ေလာင္းေတြဟာ ပါလက္စတိုင္း အေနာက္ဖက္ကမ္း ကုန္သည္ႀကီးမ်ားအသင္း ေရြးေကာက္ပြဲမွာေတာင္ ဝင္ၿပိဳင္ၿပီး အႏိုင္ရ ခဲ့ပါေသးတယ္။ ႏွစ္ဖြဲ႔စလံုးဟာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ လက္နက္အားကိုးနဲ႔ ၿခိမ္းေျခာက္ အၾကပ္ကုိင္ အႏိုင္ရတာလို႔ ဟားမာ့စ္ကို မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ဟားမာ့စ္ဟာ ေသနတ္အျပင္ ပါလက္စတုိင္းလူထုေတြကို စည္း ႐ံုးဆြဲေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အစြမ္းအစေတြ ရွိေနလို႔ ပါလက္စတိုင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသထဲမွာ ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေမာ့ဆက္ဒ္ လို႔ေခၚတဲ့ အဇၨေရးေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႔ဟာ ကမၻာမွာ အေတာ္ဆံုး ေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႔လို႔ ေက်ာ္ၾကားသလို အဇၨေရး စစ္တပ္ဟာလည္း အဆမတန္ အင္အားသာလြန္တဲ့ အာရပ္ စစ္တပ္ေတြကို စစ္ပြဲႀကီး (၄)ခါ တိုက္တာ (၄)ခါ စလံုး ႏိုင္ခဲ့တဲ့ တိုက္စြမ္းရည္ျမင့္တဲ့ နာမည္ႀကီး တပ္မေတာ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အင္အား ၁၀၀၀ ေလာက္ဘဲရွိတဲ့ ဟားမာ့စ္ကို အျမစ္ျပတ္သြားေအာင္ မေခ်မႈန္း ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒါတင္မက ပါလက္စတိုင္း နယ္ေျမမွာ တရားဝင္ ဒီမိုကေရစီ နည္းက် အာဏာ ရလာတာကိုလည္း မတားဆီး ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။

ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဟားမာ့စ္ဟာ စစ္ေရးနဲ႔ လူထု အက်ဳိးျပဳေရး ဆိုတဲ့ ေျခေထာက္ ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ လမ္းေလွ်ာက္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အ တြက္ လဲမက်သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထု အက်ဳိးျပဳေရးပိုင္းမွာ ဟားမာ့စ္ဟာ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ ကူဝိတ္၊ ယူေအ အီး၊ လစ္ဗ်ား စတဲ့ ခ်မ္းသာတဲ့ အာရပ္ ႏိုင္ငံအစိုးရေတြ၊ အာရပ္သူေဌးေတြ၊ အာရပ္အဲန္ဂ်ီအိုေတြ ေထာက္ပံ့တဲ့ ေငြ ၉၀ % ေလာက္ကို ပါလက္စတုိင္း လူထုအတြက္ အခမဲ့ (သို႔) သက္သာေဆးခန္းေတြ၊ လူမႈ ဖူလံုေရး လုပ္ငန္းေတြ၊ ပလီေတြ၊ စာ သင္ေက်ာင္းေတြ၊ မူႀကိဳနဲ႔ ေန႔ကေလးထိန္း ဌာနေတြ၊ မိဘမဲ့ေဂဟာေတြ၊ စတုဒီသာ ထမင္း႐ံုေတြ၊ စာၾကည့္ တိုက္ေတြ၊ ယဥ္ေက်းမႈ လုပ္ငန္းေတြမွာ သံုးေနပါတယ္။

ထူးခၽြန္တဲ့ေက်ာင္းသားေတြကို ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္ လႊတ္တာေတြလည္း လုပ္တယ္။ ေဘာလံုး အသင္းေတြနဲ႔ တျခား အားကစား အသင္းေတြကိုေတာင္ ေထာက္ပံ့ေပးပါတယ္။ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြ က ပါလက္စတိုင္း မိသားစုတိုင္း အတြက္ ဆန္၊ ဆီ၊ ငါးေသတၱာ စတဲ့ ရိကၡာေတြလည္း လစဥ္ေပးေဝ ေနပါတယ္။ ဒါေတြဟာ UNHCR ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္ ေထာက္ပံ့ေရး အစီအစဥ္ေတြနဲ႔ မဆိုင္ဘဲ သီးျခား အပို ထပ္ေဆာင္း ေထာက္ပံ့ကူညီတာ ျဖစ္တယ္။

စစ္ေရးနဲ႔ဆက္စပ္တဲ့ လူမႈေရးလုပ္ငန္းကေတာ့ တိုက္ပြဲက် အာဇာနည္ေတြ၊ အေသခံ ဗံုးခြဲသမားေတြ၊ တိုက္ပြဲ ဒဏ္ရာရနဲ႔ ဒုကၡိတ ရဲေဘာ္ေတြရဲ႕ မိသားစုေတြကို ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ ဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ မဟုတ္သည္ ျဖစ္ေစ လစဥ္ေထာက္ပံ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြကေတာ့ နည္းနည္း ပိုရပါတယ္။ အဇၨေရး စစ္တပ္ေတြက ဘူဒိုဇာနဲ႔ထိုး ဖ်က္ဆီးပစ္လိုက္ လို႔ ဒါမွမဟုတ္ ဗံုးၾကဲလို႔ အုိးမဲ့ အိမ္မဲ့ျဖစ္ရသူေတြ ဒုကၡသည္ ျဖစ္သြားရသူေတြဟာ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဆီက ေငြေၾကး အကူအညီ အတတ္ပညာ အကူအညီေတြ ေတာင္းခံ ႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒါေတြ လုပ္ေပးတဲ့ အတြက္ ၁၉၈၇ ခုမွ စတည္ေထာင္တဲ့ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဟာ ၁၉၉၅ ေလာက္ေရာက္ေတာ့ ပါလက္စတုိင္း ျပည္သူေတြၾကားမွာ ခိုင္ခုိင္မာမာ အျမစ္ တြယ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဟာ မိမိတို႔ရတဲ့ ႏွစ္စဥ္ ေဒၚလာသန္း ၇၀ မွာ စစ္ေရးအတြက္ ၁၀% ေက်ာ္ဘဲ သံုးပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ထူး ျခားတာက ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ ဒီေဒၚလာ သန္း ၇၀ ကို အက်င့္ပ်က္ျခစား အိတ္ထဲထည့္ အၾကံအဖန္လုပ္ ႐ိုက္စား ေဝစားတာမရွိဘဲ ၈၀% ကေန ၉၀% အထိကို ပါလက္စတုိင္း လူထုအတြက္ ျပန္ကူညီေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကြယ္ လြန္သူ ယာဆာအာရာဖတ္ဦးေဆာင္တဲ့ ဖာတာအဖြဲ႔နဲ႔ သိသိသာသာကြဲျပားသြားတာျဖစ္ပါတယ္။

ဝါရင့္ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔ႀကီးျဖစ္တဲ့ ဖာတာအဖြဲ႔ကိုလည္း အာရပ္ သူေဌးႏိုင္ငံေတြက အႀကီးအက်ယ္ ပံုေအာ ေထာက္ပံ့ခဲ့ ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈမရွိ၊ စာရင္းမရွိ အင္းမရွိနဲ႔ ကိုယ့္အိတ္ထဲ ကိုယ္ထည့္၊ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္း ေကာင္းစား ေရးေတြဘဲ လုပ္ၾကလို႔ (အာရာဖတ္ကေတာ္ အပါအဝင္) ဖာတာ ေကဒါေတြ အခ်မ္းသာႀကီး ခ်မ္းသာ၊ ႏိုင္ငံျခားဘဏ္ေတြ မွာ လွ်ဳိ႕ဝွက္ ေငြစာရင္းေတြဖြင့္၊ ဥေရာပတိုက္ကို ထြက္ထြက္ၿပီး ေဟာလီးဝုဒ္ မင္းသားေတြလို သံုးျဖဳန္းၾကတာကို လက္ေတြ႔ ျမင္ေနရတဲ့ ပါလက္စတုိင္း လူထုက ေနာက္ဆံုးမွာ လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ ေရးအဖြဲ႔ခ်င္း အတူတူ ဟားမာ့စ္ကို မဲေပး ေရြးေကာက္လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ယာဆာ အာရာဖတ္ဟာ ႐ိုး႐ိုးကုပ္ကုပ္ဘဲ တသက္လံုးေန ထိုင္သြားခဲ့ေပမဲ့ တျခားဖာတာ ေကဒါေတြမွာေတာ့ အဖြဲ႔အစည္းပိုင္ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈနဲ႔ ကိုယ္ပိုင္ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ၾကားမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း စည္းျခားတာ မရွိၾကပါဘူး။

ဖာတာအဖြဲ႔ဟာ အက်င့္ပ်က္ျခစား႐ံုတင္မက စြမ္းေဆာင္ရည္ နိမ့္က်လွတဲ့ အတြက္ ပါလက္စတုိင္း အစိုးရ ျဖစ္ေနစဥ္ ကာလ မွာ အစိုးရရဲ႕ တာဝန္ ဝတၱရားေတြကိုလည္း ပီပီျပင္ျပင္ မေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ခဲ့ပါဘူး။ ပညာေရး က်န္းမာေရး လူမႈဖူလံုေရး မေျပာနဲ႔၊ ၿမိဳ႕ထဲ ရြာထဲေတြမွာ အမႈိက္ေတာင္ မသိမ္းႏိုင္၊ မီး-ေရ စတဲ့ အေျခခံ ဝန္ေဆာင္မႈေတြကိုေတာင္ လုပ္သင့္ လုပ္ထိုက္သေလာက္ မလုပ္ေပး ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ အစုိးရျဖစ္တဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္တိုက္တာလည္း မလုပ္ေတာ့ဘဲ ေၾက ညာခ်က္ ထုတ္ၿပီး အဇၨေရးကို ႐ႈတ္ခ်တာဘဲ အဓိက လုပ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဖာတာ တင္မက တျခားပါလက္စတိုင္းေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔ေတြဟာလည္း စစ္တုိက္တာ၊ အၾကမ္း ဖက္တာေတြဘဲ လုပ္ၿပီး 'ကိုယ္က လြတ္ေျမာက္ေအာင္ လုပ္ေပးေနပါတယ္' ဆိုတဲ့ ပါလက္စတိုင္း လူထုရဲ႕ လူမႈေရး လိုအပ္ခ်က္ေတြကို တတ္ႏိုင္ သေလာက္ ျဖည့္ဆီးဖို႔၊ တနည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ ျငဳတ္သီး ၾကက္သြန္ ကိစၥေတြ လုပ္ေပးဖို႔ စိတ္မဝင္စားၾက နားမလည္ၾက မလုပ္ၾကပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ စစ္ေရး ကြန္ယက္တင္မက လူမႈေရး ကြန္ယက္ပါ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဟားမာ့စ္ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရပံုစံေယာင္ ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ပါလက္စတိုင္း လူထုအေနနဲ႔ အရင္းအခ်ာလို သေဘာထား လာပါတယ္။ မဲရဖို႔တင္မက တပ္သားသစ္ရဖို႔လည္း လြယ္သြားပါတယ္။
လူမႈေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အၾကံအဖန္ မလုပ္ဘဲ လူထု အက်ဳိးကို လုပ္ေပးသလို ႏို္င္ငံေရး လုပ္ငန္းပိုင္းမွာလည္း ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြဟာ ရပ္ရြာေတြထဲမွာ တအိမ္တက္ဆင္း door-to-door ပံုစံနဲ႔ေရာ၊ အားကစားပြဲ၊ ေသာၾကာေန႔ ပလီဝတ္ျပဳ ပြဲပံုစံ ေတြနဲ႔ပါ လူထုနဲ႔ ပံုမွန္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံၿပီး လူထုအသံကို နားေထာင္၊ လူထုအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

ဟားမာ့စ္ရဲ႕ ညာေျခေထာက္ျဖစ္တဲ့ စစ္ေရးပိုင္းကို ၾကည့္ရင္ ၁၉၉၃ ခုဧၿပီလမွာ ပထမဆံုး အေသခံ ဗံုးခြဲမႈကို လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အေသခံ ဗံုးခြဲမႈဟာ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ အက္ဖ္-၁၆ ျဖစ္တယ္လို႔ ဝင့္ႂကြားခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္း နယ္ေျမ ေတြကို အဇၨေရးရဲ႕ အက္ဖ္-၁၆ စစ္ေလယာဥ္ေတြက ဗံုးၾကဲ၊ ဒံုးက်ည္နဲ႔ပစ္လို႔ ပါလက္စတုိင္း အမ်ဳိးသမီးေတြနဲ႔ ကေလးငယ္ ေတြ ေသၾကရသလို ဟားမာ့စ္ရဲ႕ အေသခံ ဗံုးခြဲသမားေတြေၾကာင့္ သာမန္ အဇၨေရး အရပ္သားေတြ၊ အိမ္ရွင္မေတြ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြ ကေလးငယ္ေတြ ေသရတာကို ဆိုလိုတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ခုမွာေတာ့ အေသခံ ဗံုးခြဲမႈေတြကို ရပ္စဲ လိုက္ၿပီး ၂၀၀၆ ဧၿပီလမွာ အေသခံ ဗံုးခြဲမႈနည္းလမ္းကို တရားဝင္ စြန္႔လႊတ္လိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဇၨေရးႏိုင္ငံထဲ ဒံုးပ်ံနဲ႔ပစ္ တာေတာ့ အခုထိ ဆက္လုပ္ေနပါတယ္။ ပစ္မွတ္ တိက်မႈ မရွိတဲ့ ဒီဒံုးပ်ံေတြေၾကာင့္လည္း အျပစ္မဲ့ အဇၨေရး အရပ္သားေတြ ေသေၾက ဒဏ္ရာရၾကပါတယ္။

ပါလက္စတိုင္းေတြဘက္က ေျပာတာကေတာ့ အဇၨေရးႏိုင္ငံမွာ ေယာက္်ားတိုင္း အလွည့္က် စစ္မႈမထမ္း မေနရ စနစ္ရွိၿပီး အေရးေပၚလာရင္ ေယာက္်ားအားလံုးကို စစ္ထဲ ဆင့္ေခၚတာေၾကာင့္ အရပ္သား နဲ႔စစ္သား ခြဲလို႔ မရႏိုင္ဘူး ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္လိုဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေယာက္်ားႀကီးေတြ ေသတာထက္ အမ်ဳိးသမီးေတြ ကေလးသူငယ္ ေတြေသတာ ပိုမ်ားေနပါတယ္။
ဟားမာ့စ္ဟာ ေျပာက္က်ားစစ္ကို အဓိက က်င့္သံုးတဲ့ အဖြဲ႔ျဖစ္ၿပီး ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္ ေဒသမွာ အဓိက ပိုင္ပုိင္ႏိုင္ႏိုင္ ေျပာက္က်ားစစ္ ဆင္ႏႊဲ ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခုအခါ ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္ကို လံုးဝ ရာႏႈန္းျပည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ၿပီး အေနာက္ဖက္ ကမ္းေျခမွာေတာ့ ေနရာတခ်ဳိ႕ကို ထိန္းခ်ဳပ္ ထားပါတယ္။ ဟားမာ့စ္ဟာ ဒံုးပ်ံေတြအျပင္ လက္လုပ္ဗံုး ေတြ၊ တင့္ကားဖ်က္ အာရ္ပီဂ်ီေတြ၊ လက္လုပ္ ဒံုးက်ည္ေတြကို သံုးၿပီး အဇၨေရးတပ္ေတြ ရွာမေတြ႔ႏိုင္ေအာင္လည္း လူထု အကူအညီနဲ႔ လက္နက္ေတြ သိုဝွက္ ထားႏိုင္ပါတယ္။

ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ရဲ႕ တုိက္ပြဲဝင္ကြန္ယက္ကို ကရိယာ လို႔ေခၚတဲ့ ဌာနငါးခု ခြဲ တည္ေဆာက္ ထားပါတယ္။ ဒါေတြက --

၁) အံတုပြဲ ကရိယာ (အယ္လ္အာဒါးသ္)။ ႏိုင္ငံေရး အံတုမႈ၊ အာဏာဖီဆန္မႈ၊ လမ္းေပၚ လူထုလႈပ္ရွားမႈေတြ၊ ဆႏၵျပပြဲေတြ၊ အာဇာနည္ စ်ာပနေတြ၊ ေန႔ႀကီး ရက္ႀကီး အခမ္းအနားေတြကို တာဝန္ယူတယ္။ လက္ရွိ အေျခအေနကို အသိေပးတဲ့ သို႔မဟုတ္ တိုက္ပြဲေခၚ လႈံ႔ေဆာ္တဲ့ လက္ကမ္း စာေစာင္ေတြ ပိုစတာေတြ ထုတ္တယ္။ လမ္းေပၚ ဆႏၵျပပြဲေတြမွာ ထိခုိက္ ဒဏ္ရာရ သူေတြအတြက္ ေရွးဦးသူနာျပဳလည္း တာဝန္ယူတယ္။ လမ္းေပၚ လူထုတိုက္ပြဲ အေျခအေနေတြကို ဟားမာ့စ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းဆီ အဆက္မျပတ္ သတင္း ျပန္ပို႔ေပးၿပီး ေရွ႕ဆက္ လုပ္ရမယ့္ နည္းနာေတြကို လမ္းၫႊန္ေပးဖို႔ လြယ္ကူ ေစတယ္။

၂) မီဒီယာကရိယာ (အယ္လ္အီလားမီ)။ ဒီဌာနက အာရပ္ လူထုနဲ႔ ကမၻာ့လူထု သေဘာထား အေပၚ လူထု တိုက္ပြဲေတြ၊ အေသခံ ဗံုးခြဲမႈေတြရဲ႕ ဂယက္ ႐ုိက္ခတ္မႈေတြကို တုိင္းတာဖို႔ ႏိုင္ငံတကာ မီဒီယာေတြကို ေမာ္နီတာ လုပ္တယ္။ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြ အတြက္ ျပန္ၾကားေရး၊ ပညာေပးေရးနဲ႔ ဝါဒျဖန္႔ခ်ိေရး စာေစာင္ စာတမ္းေတြလည္း ထုတ္တယ္။ လူထု တိုက္ပြဲ၊ စစ္ေရး တိုက္ပြဲေတြရဲ႕ အစီရင္ခံစာေတြ၊ သင္ခန္းစာထုတ္ နိဂံုး ခ်ဳပ္ခ်က္ေတြ ျပဳစုရတယ္၊ ဟားမာ့စ္ေခါင္း ေဆာင္ပိုင္း က လုပ္ခိုင္းတဲ့ အထူး ေလ့လာခ်က္ စာတမ္းေတြလည္း တခါတေလ ေရးသား ျပဳစုေပးရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကမၻာ့ မီဒီယာေတြ အတြက္ သတင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြ ေပးရတယ္၊ အထူးသျဖင့္ အစၥေရးရဲ႕ မတရား က်ဴးလြန္မႈေတြကို ဖြင့္ခ်ရတယ္။ ဟား မာ့စ္အဖြဲ႔ရဲ႕ သတင္းေထာက္ ေတြကိုလည္း သင္တန္း ေပးရတယ္၊ ဟားမာ့စ္သတင္းစာ ဂ်ာနယ္ ဝက္ဘက္ဆိုက္ေတြ အတြက္ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို ေမြးရတယ္။ မီဒီယာ ကရိယာဟာ ႏိုင္ငံတကာ ကြန္ဖရင့္ေတြ အဲန္ဂ်ီအို ကြန္ဖရင့္ေတြကိုလည္း ေမာ္နီတာလုပ္ၿပီး ဟားမာ့စ္အတြက္ အက်ဳိးရွိမရွိ ကိုယ္စားလွယ္လႊတ္သင့္ မလႊတ္သင့္ ဆံုးျဖတ္ေပးရတယ္။

၃) လံုျခံဳေရးကရိယာ (အယ္လ္အမ္း)။ ဒီဌာနက အဇၨေရး ေထာက္လွမ္းေရးေတြ၊ သတင္းေပးေတြ ဒါမွမဟုတ္ ဟားမာ့စ္ကို ဆန္႔က်င္တဲ့ တျခား ပါလက္စတိုင္း အဖြဲ႔ေတြ စိမ့္ဝင္ ထိုးေဖာက္လာတာကို ကာကြယ္ တားဆီးရတယ္။ အေသးစိတ္ လံုျခံဳေရး စီမံခ်က္ေတြ ေရးဆြဲ ေဖာ္ထုတ္ထားၿပီး အဖြဲ႔ဝင္ေတြကို စစ္ဆင္ေရး လံုျခံဳမႈ ဘာသာရပ္ သင္တန္း ေပးတယ္၊ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ထဲဝင္ခ်င္တဲ့ သူေတြ အားလံုးကို ေနာက္ေၾကာင္း ရာဇဝင္ ရွင္းမရွင္း စံုစမ္း စစ္ေဆးတယ္၊ သစၥာေဖာက္လို႔ သံသယရွိသူ ေတြ၊ အဇၨေရးေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ ထိစပ္သူေတြကို ေစာင့္ၾကည့္တယ္။ ပါလက္စတိုင္း အမ်ဳိးသား သစၥာေဖာက္ေတြ၊ အဇၨေရး ကို သတင္းေပး သူေတြကို စနစ္တက် စံုစမ္း ေဖာ္ထုတ္ၿပီး ကြပ္မ်က္တယ္။ ဒါ့အျပင္ အယ္လ္အမ္း ဟာ အဇၨေရး တပ္ေတြ ရဲ႕လႈပ္ရွားမႈ၊ အင္အားတို႔ကိုလည္း ေထာက္လွမ္းတယ္၊ ဟားမာ့စ္ ဌာနခြဲေတြ ကလပ္စည္းေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈ တိုးတက္မႈ ဆုတ္ယုတ္မႈ တို႔ကိုလည္း ေမာ္နီတာလုပ္တယ္၊ တျခား ပါလက္စတိုင္း ေတာ္လွန္ေရး အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေထာက္လွမ္းေရး အခ်က္အလက္ ေတြကိုလည္း စုေဆာင္းတယ္။ ဟားမာ့စ္ေခါင္းေဆာင္ ေတြရဲ႕ လံုျခံဳေရးကို တာဝန္ယူၿပီး အဇၨေရးဖမ္း မိသြားတဲ့ ဟားမာ့စ္ အဖြဲ႔ဝင္ေတြဆီက ဘာအခ်က္အလက္ေတြ ေပၚသြားႏိုင္တယ္ ဆိုတာကိုလည္း အကဲျဖတ္ တြက္ခ်က္ရတယ္။ လံုျခံဳေရးပညာကို ယခင္ ႐ုရွားေထာက္လွမ္းေရး အဖြဲ႔ (ေကဂ်ီဘီ) ကို ေလ့လာၿပီး ရယူသလို ႐ုပ္ရွင္ေတြဆီ ကလည္း ရယူတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ လွ်ဳိ႕ဝွက္ စာတိုက္ပံုး Dead drop ေတြသံုးတာ၊ ကိုရန္က်မ္းစာ အေျခခံတဲ့ ဝွက္စာ သံုးတာေတြလည္း လုပ္ၾကတယ္။

၄) စစ္ေရးကရိယာ (အယ္လ္အက္စ္ကာရီ)။ လမ္းေပၚလူထု တိုက္ပြဲေတြထက္ ေက်ာ္လြန္တဲ့ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲ အတြက္ ျဖစ္တယ္။ စစခ်င္းမွာ တပ္ဖြဲ႔(ကလပ္စည္း) ၁၂ ဖြဲ႔ ဖြဲ႔တယ္။ တဖြဲ႔မွာ ရဲေဘာ္ ၃ ေယာက္ကေန ၅ ေယာက္အထိ ပါတယ္။ ဒီ ၁၂ ဖြဲ႔ကို ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္နဲ႔ အေနာက္ဘက္ ကမ္းမွာ ျဖန္႔ခ်ထားတယ္။ ဒီ ၁၂ ဖြဲ႔အျပင္ အရန္ ၅ ဖြဲ႔ ထား ေသးတယ္။ စစ္သည္ေတြကို လက္နက္ငယ္ လက္နက္ႀကီး ေဖာက္ခြဲေရး အရွင္ဖမ္း-ျပန္ေပးဆြဲေရး အေသခံ တိုက္ခိုက္ေရး ဘာသာရပ္ ေတြ ေလ့က်င့္ေပးထားတယ္။ တဖြဲ႔စီက စစ္ဆင္ေရး တခုစီကို တလစီ ဆင္ႏႊဲရတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ဟားမာ့စ္ဟာ တလကို တုိက္ပြဲ တပြဲႏႈန္းနဲ႔ တႏွစ္မွာ ၁၂ ပြဲတိုက္တယ္။ ဒီေတာ့ ကလပ္စည္း တခုစီဟာ စီမံခ်က္ဆြဲဖို႔၊ ျပင္ဆင္ဖို႔၊ သင္တန္းေပးဖို႔၊ ဇာတ္တိုက္ ေလ့က်င့္ဖို႔ နဲ႔ တပ္သားသစ္ စုေဆာင္းဖို႔ အလွည့္က် တႏွစ္စီ အခ်ိန္ရတယ္။ စစ္သင္တန္းေတြကို ဟားမာ့စ္ပိုင္ ေျမမွာ ေျမေအာက္ခန္းေတြ စက္ပစ္ကြင္းေတြနဲ႔ ေလ့က်င့္တယ္။

ဟားမာ့စ္ရဲ႕စစ္ေရးရည္မွန္းခ်က္ေတြက (က) အဇၨေရး ႏိုင္ငံထဲမွာ အထိနာေစတဲ့ တုိက္ခိုက္မႈေတြ ဆင္ႏႊဲျခင္း အားျဖင့္ အဇၨေရး အစိုးရဟာ ပါလက္စတိုင္း အရပ္သားေတြကို တိုက္ခိုက္ရင္ ဘယ္လို အက်ဳိးဆက္ေတြ ျဖစ္မယ္ ဆိုတာကို သိေစ ဖို႔၊ (ခ) ပါလက္စတိုင္း ျပႆနာ အေျဖရွာဖို႔ ကမၻာနဲ႔ ကုလသမဂၢကေန အာ႐ံုစိုက္လာေအာင္ စစ္ဆင္ေရးေတြနဲ႔ ဆြဲေဆာင္ဖို႔၊ (၈) တိုက္ပြဲ တိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ပါလက္စတိုင္း ျပည္သူေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို ျမႇင့္တင္ၿပီး မိမိတို႔ရပ္ရြာမွာ မိမိတို႔ အာဏာပိုင္မႈကို ျပဖို႔၊ (ဃ) အဇၨေရးျပည္သူေတြကို စစ္ဆင္တိုက္ခိုက္ျခင္းအားျဖင့္ ပါလက္စတိုင္းေျမေပၚမွာ သူတို႔အတြက္ေနရာမရွိဘူး၊ သူတို႔ လိုလားတဲ့ လံုျခံဳေအးခ်မ္းမႈကို အလြယ္နဲ႔ မရႏိုင္ဘူး ဆိုတဲ့အမွာစကားပါးဖို႔ ျဖစ္တယ္။ ဟားမာ့စ္ဟာ ဒီရည္မွန္းခ်က္ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ ပစ္မွတ္ေတြကိုေရြးၿပီး အေသခံဗံုးခြဲမႈေတြ၊ ေျပာက္က်ား စစ္ဆင္ေရးေတြနဲ႔ အၾကမ္းဖက္တိုက္ပြဲေတြကို သင့္ ေတာ္သလို ဆင္ႏႊဲတာျဖစ္တယ္။

၅) ေစတနာ့ဝန္ထမ္းကရိယာ (အန္စာ)။ တင္းျပည့္ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဝင္ မျဖစ္ေသးဘဲ အဖြဲ႔ရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ ပါဝင္ ေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ ကူညီႏိုင္တဲ့ ပါလက္စတိုင္းေတြျဖစ္တယ္။ ဟားမာ့စ္ေစတနာ့ဝန္ထမ္းျဖစ္ဖို႔ဆိုရင္ ဟားမာ့စ္ လမ္းစဥ္နဲ႔ ရည္မွန္း ခ်က္ပန္းတိုင္ကို ေထာက္ခံရမယ္၊ အစၥလမ္က်င့္ဝတ္နဲ႔ စံႏႈန္းေတြကိုလိုက္နာရမယ္၊ ေနာက္ခံဘဝအပါအဝင္ လံုျခံဳေရးစစ္ ေဆးမႈကို ခံရမယ္လို႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြကို အထက္တန္း ေက်ာင္းေတြ၊ တကၠသိုလ္ေတြ၊ သမဂၢ ေတြ ကေနရတယ္။ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြဟာ ေနာက္ဆံုးမွာ တင္းျပည့္အဖြဲ႔ဝင္အျဖစ္ကို ေရာက္သြားၾကတယ္။ အစပိုင္းမွာ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ တင္းျပည့္အဖြဲ႔ဝင္ေတြၾကား ပဋိပကၡေတြရွိခဲ့လို႔ ေနာက္ပိုင္းမွာ တန္းတူအခြင့္အေရးျပႆနာကို ေျဖ ရွင္းေပးခဲ့ရတယ္။

ဟားမာ့စ္တိုက္ပြဲဝင္ကြန္ယက္ ကရိယာ ၁-၂ နဲ႔ ဟားမာ့စ္လူမႈေရးကြန္ယက္တို႔က ဘယ္ေျခေထာက္ - လူထုအက်ဳိးျပဳ လုပ္ ငန္းနဲ႔ လူထုတိုက္ပြဲေတြ၊ တိုက္ပြဲဝင္ကြန္ယက္ ကရိယာ ၃-၄ က ညာေျခေထာက္ - စစ္ေရးလုပ္ငန္းနဲ႔ သစၥာ ေဖာက္ရွင္း လင္းေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး ကရိယာ ၅ ကေတာ့ ေျခေထာက္ႏွစ္ဖက္စလံုးအတြက္ ေရွ႕ေျပးအဆင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေျခႏွစ္ေခ်ာင္း ေပၚျမဲျမဲရပ္ေနတဲ့ ဟားမာ့စ္ကို ျဖဳတ္ခ်အာဏာသိမ္းဖုိ႔ ၂၀၀၇ ခုအစပိုင္းမွာ အေမရိကန္နဲ႔ အဇၨေရးတို႔က ဖာတာတပ္ဖြဲ႔ ေတြကို ေငြအား လက္နက္အား ေထာက္ပံ့ေပးၿပီး ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာ ဂါဇာ ကမ္းေျမာင္တခုလံုးကို ဟားမာ့စ္က အပိုင္သိမ္းသြားတာဘဲ အဖတ္တင္ခဲ့ပါတယ္။

ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္အဖြဲ႔ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔လုိ႔သတ္မွတ္ခံရတဲ့ ဟားမာ့စ္ရဲ႕ ႏိုင္္ငံေရးထိုးစစ္ကိုၾကည့္ရင္ အေစာပိုင္း ကာလ ၁၉၈၈ မွာတံုးက အဇၨေရးႏိုင္ငံဖ်က္သိမ္းေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္း အစၥလမ္ႏိုင္ငံ ထူေထာင္ေရးကို ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့ ပါတယ္။ ၂၀၀၄ ခုမွာေတာ့ အေနာက္ဖက္ကမ္းနဲ႔ ဂါဇာကမ္းေျမာင္မွာ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံထူေထာင္ခြင့္ရရင္ လက္နက္ ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးကို အဆံုးသတ္မယ္လို႔ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္းေတြရဲ႕ သမိုင္းဆိုင္ရာရပိုင္ခြင့္ေတြ အျပည့္ အဝျပန္ရဖို႔ လာမယ့္မ်ဳိးဆက္ေတြ ဆက္တာဝန္ယူရလိမ့္မယ္၊ လက္ရွိကာလမွာ ပါလက္စတိုင္းနယ္ေျမအားလံုး လြတ္ ေျမာက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ ခက္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ တဆင့္ခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရးကို လက္ခံတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ အဇၨေရးနဲ႔ အေမရိကန္တို႔ကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ဒီေၾကညာခ်က္ေတြကို ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ဟာ အဇၨေရးကို တိုက္ေနတာ ဘာသာေရး-လူမ်ဳိးေရးအေျခခံမဟုတ္၊ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းခံျဖစ္တယ္လို႔လည္း ၂၀၀၆ ခုမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ဴးလူမ်ဳိးေတြဟာ ဘုရားသခင္ဗ်ာဒိတ္ေပးခံရတဲ့လူမ်ဳိးျဖစ္လို႔ ေလးစားရမယ္၊ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ ရမယ္လို႔ေတာင္ ဟားမာ့စ္ေခါင္းေဆာင္က ေျပာခဲ့ပါေသးတယ္။

ကမၻာတလႊားမွာ ဒီမိုကေရစီသေဘာတရားေတြ၊ အၾကမ္းမဖက္တိုက္ပြဲနည္းနာေတြ ျဖန္႔ခ်ီေပးေနတဲ့၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ပင္မေဒါက္တိုင္ အဖြဲ႔ႀကီး တခုျဖစ္တဲ့ အိုင္အာရ္အိုင္ဟာ ဟားမာ့စ္အဖြဲ႔ကို အင္မတန္မုန္းေပမဲ့ ဟားမာ့စ္ရဲ႕ လူထုအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအံတုမႈ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ အၾကံအဖန္မလုပ္ ျခမစားတာေတြကိုေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳ ေလ့လာေနရ ပါတယ္။

ဂါမဏိ