ဦးသန္႔ တကၠသုိလ္မွာ ပညာသင္စဥ္က ဦးေဖေမာင္တင္၊ မစၥတာဖာနီဗယ္၊ ေဇာ္ဂ်ီ၊ မင္းသု၀ဏ္၊ ဦးႏုတုိ႔ စတဲ့ စာေပအသုိင္းအ၀ုိင္းနဲ႔ ထိေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။ မစၥတာ ဖာနီဗယ္ဟာ အဂၤလိပ္အရာရွိႀကီးတဦးပါ။ အၿငိမ္းစားယူၿပီး ျမန္မာ လူငယ္ေတြအတြက္ တကၠသုိလ္နားမွာ စာအုပ္ဆိုင္တဆုိင္ဖြင့္ရင္း တကၠသုိလ္ဆရာႀကီးမ်ားအသုိင္းအ၀ုိင္းနဲ႔အတူ ျမန္မာႏုိင္ငံ သုေတသနအသင္း (၁၉၁၁)၊ ျမန္မာစာေပျပန္႔ပြားေရးအသင္း (၁၉၂၈) မွာ ကူညီ၀ုိင္း၀န္းေနပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ သုေတသနအသင္းဂ်ာနယ္ကုိလည္း ပါ၀င္ကူညီ ေရးသားေနပါတယ္။ သူ႔စာအုပ္ဆုိင္မွာ လက္၀ဲစာအုပ္ ေတြလည္း တင္ထားပါတယ္။ ဂႏၴေလာက မဂၢဇင္းဆုိတဲ့ စာေပမဂၢဇင္းတေစာင္ထုတ္ေ၀ၿပီး လူငယ္ေတြကုိ ကေလာင္ေသြးေစပါတယ္။ ဘာသာျပန္ၿပိဳင္ပြဲလည္း လုပ္ေပးပါတယ္။ သခင္ဘေသာင္းနဲ႔ ဦးသန္႔တုိ႔ဟာ ဘာသာျပန္ ၿပိဳင္ပြဲမွာ ဆုရလုိ႔ စာေပအသုိင္းအ၀ုိင္းက အာ႐ုံစုိက္ခံရပါတယ္။
ဂႏၴေလာကမွာ ကေလာင္ေသြးၾကသူ အမ်ားစုဟာ အမ်ဳိးသားေက်ာင္းထြက္ေတြ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေက်ာင္း မွာ ျမန္မာစာ၊ ျမန္မာ့သမုိင္းကုိ အထူးသင္ယူခဲ့ၾကသူေတြျဖစ္ပါတယ္။ တကၠသိုလ္မွာလည္း ပါေမာကၡ ဦးေဖေမာင္ တင္ ဦးေဆာင္ၿပီး ဖြင့္လွစ္ခါစ ျမန္မာစာဂုဏ္ထူးတန္းကုိ တက္ေရာက္ၾကသူေတြလည္း ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေနာင္အခါ ေခတ္စမ္းစာေပဆုိၿပီး စာေပသစ္တေခတ္ကုိ ဆန္းသစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ သိပၸံေမာင္၀၊ ေဇာ္ဂ်ီ၊ မင္းသု၀ဏ္ စတဲ့ အုပ္စု ျဖစ္ပါတယ္။ ဦးသန္႔ဟာ ျမန္မာစာဂုဏ္ထူးတန္း မတက္ခဲ့ေပမယ့္ ဂႏၴေလာက ကေလာင္ရွင္၊ ေခတ္စမ္းအုပ္စုမွာ ေရာေႏွာသြားခဲ့ပါတယ္။ သူက ဒႆနိကေဗဒကုိ စိတ္၀င္စားခဲ့ပါတယ္။
ဦးသန္႔ အသက္ (၂၀) အရြယ္ေလာက္မွာ ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံက လက္၀ဲစာေပကလပ္ကုိ လွမ္းၿပီး အသင္း၀င္ပါတယ္။ လက္၀ဲစာေပကလပ္မွာ ျမန္မာထဲက ပထမဆုံး အသင္း၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ လက္၀ဲစာေပမ်ားသာမက ၿဗိတိန္က စာနယ္ ဇင္းေတြကုိပါ မွာဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ေခတ္မွာ ဘိလပ္က စာနယ္ဇင္းေတြကုိ သူေလာက္ဖတ္သူ ရွားပါလိမ့္မယ္။ အဲသလုိ စာအုပ္ေတြဖတ္ၿပီး ဂႏၴေလာကမဂၢဇင္းကေန ျပတ္ျပတ္သားသားေ၀ဖန္ပါတယ္။
ေနာင္အခါ လူထုဦးလွျဖစ္လာမယ့္ ႀကီးပြားေရး ေမာင္လွဦးစီးတဲ့ “ႀကီးပြားေရးမဂၢဇင္း” ဟာ ၁၉၃၃ ခုႏွစ္ေလာက္မွာ စတင္ထုတ္ေ၀ပါတယ္။ “ႀကီးပြားေရး” ဆုိတာ ဟုိေခတ္က “ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး” ဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္ပါ။ (စီးပြားေရး မဟုတ္ပါ။) အဲဒီမဂၢဇင္းမွာ သိပၸံေမာင္၀က ကေလာင္နာမည္၀ွက္ (၁၀) မ်ဳိးမကသုံးၿပီး ေရးပါတယ္။ ေဇာ္ဂ်ီ၊ မင္းသု၀ဏ္၊ ေမာင္ထင္၊ တကၠသုိလ္ေမာင္သန္႔စင္၊ ကုသ၊ ျမေကတု စတဲ့ ေခတ္စမ္းစာေပအုပ္စု တခုလုံး ၀င္ေရးပါတယ္။ ဦးသန္႔လည္းပဲ ၀င္ေရာက္ေရးသားရင္း စာေပႏုိင္ငံေရး၊ လူမႈေရးေ၀ဖန္စာမ်ား ေရးလာခဲ့ပါတယ္။
ကုိႏု၊ ကုိေအာင္ဆန္း၊ ကုိရာရွစ္တုိ႔ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ဒုတိယသပိတ္ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံေရးကုိ အရွိန္ျမင့္ေစပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးတုိက္ပြဲဆီကုိ ဦးတည္လာပါတယ္။ အရင္ကလုိ ရာထူးခြဲေ၀ ယူေရး၊ ျပျပဳင္ေရးကိစၥေတြေလာက္ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕ အရင္းရွင္စနစ္ကုိ တုိက္ခုိက္ ဆန္႔က်င္ေနတဲ့ ႐ုရွားကုိ မ်က္စိက်လာပါတယ္။ လက္၀ဲ၀ါဒဟာ လက္ယာ၀ါဒ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ကုိ ဆန္႔က်င္တယ္ဆုိတဲ့အေနနဲ႔ လက္၀ဲ၀ါဒကုိ လုိက္စားလာၾကပါတယ္။ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိရဲ႕ ေဖဘီယန္ ဆုိရွယ္လစ္ပါတီဟာ လက္၀ဲပါတီတခုပါ။ ဦးႏုလည္း သူ႔ဆရာနဲ႔တြဲၿပီး ေဖဘီယန္ဂုိဏ္း၀င္ ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဦးႏုက နဂါးနီစာအုပ္အသင္းကုိ တည္ေထာင္တယ္။ ဘိလပ္က လက္၀ဲစာေပကလပ္ကုိ အတုယူ တယ္။ ၁၉၃၇ မွာ နဂါးနီစာအုပ္အသင္း ထူေထာင္လွ်င္ ထူေထာင္ျခင္း ဦးႏုရဲ႕ မိတ္ေဆြ ဦးသန္႔လည္း နဂါးနီစာအုပ္အသင္း၀င္ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အသင္း၀င္အျဖစ္ စာအုပ္ေတြကုိ ၀ယ္ဖတ္႐ုံမက ေဆာင္းပါးေတြ ၀င္ေရးခဲ့ပါတယ္။
နဂါးနီစာေစာင္မွာ ဦးသန္႔က “လက္၀ဲဂုိဏ္းမ်ား၏၀ါဒ” ဆုိတဲ့ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ ေရးတယ္။ ဦးသိန္းေဖျမင့္က လက္၀ဲစာစု ထုတ္ေတာ့ ထပ္ၿပီးသုံးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေဆာင္းပါးဟာ ထင္ရွားပါတယ္။ အေရးရွင္း၊ အေတြးရွင္းပါ တယ္။ လက္၀ဲဂုိဏ္းဆုိတာ ဆင္းရဲသား၀ါဒ (၀ါ) ဘုံ၀ါဒ (၀ါ) ဆုိရွယ္လစ္၀ါဒတုိ႔ကုိ ေခၚတယ္။ လက္ယာဂုိဏ္း ဆုိတာက ဓနရွင္၀ါဒ၊ နယ္ခ်ဲ႕၀ါဒကုိ ေခၚတယ္လုိ႔ အဓိပၸာယ္ ရွင္းလင္းဖြဲ႕ဆုိလုိက္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ျဖစ္ေနတဲ့ ဂ်ာမနီ၊ အီတလီတုိ႔က စပိန္ကုိ ၀င္ေရာက္တုိက္ခုိက္တာဟာ လက္၀ဲဂုိဏ္းႀကီးစုိးမွာစုိးလုိ႔ ႏွိမ္နင္းတာပဲ။ တ႐ုတ္ျပည္ကုိ ဂ်ပန္၀င္တုိက္တာဟာလည္း တ႐ုတ္ျပည္မွာ ႐ုရွားလက္၀ဲအယူအဆ ၀င္လာတာကုိ မႏွစ္မ်ဳိ႕လုိ႔ ၀င္တုိက္တာပဲလုိ႔ ျဖစ္ခါစ ကမာၻစစ္ကုိ နယ္ခ်ဲ႕တုိ႔ရဲ႕ က်ဴးေက်ာ္စစ္ျဖစ္ေၾကာင္း သိေစၿပီး “လက္၀ဲႏွင့္လက္ယာ တုိက္ပြဲသည္ ကမာၻ႔ရာဇ၀င္ရွိ တုိက္ပြဲမ်ားထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ပုိမိုႀကီးက်ယ္၏” လုိ႔လည္း မွတ္ခ်က္ေပးလုိက္ ပါတယ္။ “ကမာၻႀကီးတခုလုံး၏ ေနာင္ေရးသည္ ၎စပိန္ႏွင့္တ႐ုတ္ျပည္အေရးတုိ႔တြင္ တည္သည္ဟုဆုိလွ်င္ မ်ားစြာမွားမည္မဟုတ္ေပ” လုိ႔လည္း မွတ္ခ်က္ခ်၊ နိမိတ္ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ သူ နိမိတ္ဖတ္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာအတုိင္း ျဖစ္လာခဲ့တာဟာ သူ ကုလသမဂၢတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခ်ိန္အထိ တဆက္တည္းျဖစ္လာတဲ့ ျပႆနာအျဖစ္နဲ႔ သူ ေျဖရွင္းေနခဲ့ရပါတယ္။
သူဟာ အဲဒီလုိ လက္၀ဲအျမင္နဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေ၀ဖန္လာတဲ့အခါ ၀ံသာႏုအျမင္ေတြနဲ႔ အမ်ဳိးသားေန႔အျမင္ေတြကုိပါ က်ဥ္းေျမာင္းဟန္ ျမင္ေတြ႕သုံးသပ္လာခဲ့ပါတယ္။ သူနိမိတ္ဖတ္တဲ့ လက္၀ဲ-လက္ယာတုိက္ပြဲဟာ ျမန္မာျပည္တြင္း ကုိ ၀င္လာေတာ့ ဂ်ပန္နဲ႔ အဂၤလိပ္တုိက္ပြဲအသြင္ ေဆာင္လာပါတယ္။ ေနာက္က်ၿပီး နယ္ခ်ဲ႕လုိ႔ နယ္ေျမနည္း နည္းသာ ရစရာရွိေတာ့တဲ့အတြက္ နယ္ခ်ဲ႕လက္ေဟာင္းႀကီးေတြရဲ႕ လက္က နယ္ေျမေတြကုိပါ လက္ရဲဇက္ရဲ ၀င္လုလာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ကုိ သူရဲ႕မိတ္ေဆြ ကုိႏု၊ ကုိေအာင္ဆန္းတုိ႔က ေရွ႕ေဆာင္ ေခၚယူလာ႐ုံမက သူ႔ကုိပါ ဂ်ပန္ေခတ္ပညာေရးတရပ္ကုိ စီမံကိန္း ေရးဆြဲခုိင္းတာကုိ ခံရပါတယ္။ ပညာေရး စီမံကိန္းေရးဆြဲၿပီးေနာက္ ရန္ကုန္အစုိးရအဖြဲ႕မွာ မပါ၊ မ၀င္ဘဲ ပန္းတေနာ္ျပန္ၿပီး အမ်ဳိးသားေက်ာင္းျပန္ဖြင့္ပါတယ္။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္လာေတာ့ ရိကၡာစုေဆာင္းေရးတာ၀န္ယူရင္း ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးဂုိဏ္းမွာ ပါ၀င္လာခဲ့ပါတယ္။
ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ထြက္သြားၿပီး အဂၤလိပ္ျပန္၀င္လာေတာ့ လြတ္လပ္ေရးရေတာ့မယ့္ အေျခအေနကုိ သိျမင္လာခဲ့တယ္။ အေရးႀကီးတဲ့အခ်ိန္မွာ စာနယ္ဇင္းတခုကုိ ကုိယ္တုိင္ထုတ္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ စာေပေရးဘက္မွာ ေ၀ဖန္ေဖးမေပးဖုိ႔ ႀကိဳးစားခ်င္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတုိ႔ လုပ္ႀကံခံရေတာ့ သူ႔ရည္ရြယ္ခ်က္ ပ်က္သြားရပါတယ္။ ဦးႏုအစုိးရ တက္လာေတာ့ သူ႔ကုိ ဖဆပလအဖြဲ႕ႀကီးမွာ ျပန္ၾကားေရးအရာရွိအျဖစ္ ဇြတ္ေခၚယူ တာ၀န္ေပးပါတယ္။ ဒါဟာ ႏုိင္ငံေရးပါတီတခုရဲ႕တာ၀န္ကုိ ပထမဆုံးနဲ႔ ေနာက္ဆုံး ထမ္းေဆာင္ရျခင္းပါပဲ။
မၾကာခင္ လြတ္လပ္ေရးရေတာ့ ဦးႏုက ဦးသန္႔ကုိ ျပန္ၾကားေရးဌာနကုိ ေခၚယူၿပီး အသံလႊင့္ဌာန ၫႊန္ၾကားေရး၀န္ ခန္႔ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ လြတ္လပ္ေရးနဲ႔အတူ ျပည္တြင္းစစ္ႀကီး ေမြးဖြားလာခဲ့ပါတယ္။ လက္၀ဲဂုိဏ္းရဲ႕ နဂါးနီစာအုပ္သင္း ေခါင္းေဆာင္ ဦးႏုနဲ႔ က်န္လက္၀ဲဂုိဏ္းသားမ်ား ကြဲသြားခဲ့ရာက ျဖစ္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ပါ။ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးမွာ ဗိုလ္ေအာင္ဆန္းက ကြန္ျမဴနစ္၊ ဆုိရွယ္လစ္မ်ားနဲ႔ အတူ ဖဆပလကုိ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ပန္မ၀င္ခင္ကတည္းက ဖက္ဆစ္ဆန္႔က်င္ေရးလုပ္ေနတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကုိ ဗိုလ္ေအာင္ဆန္းက တပ္မေတာ္နဲ႔ ပူးေပါင္းေပးလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးေအာင္ပြဲရၿပီးေတာ့ လက္၀ဲသမားခ်င္း စကြဲသြားပါၿပီ။ ဗိုလ္ေအာင္ ဆန္းက လက္၀ဲသမား လူငယ္ေတြ ညီၫြတ္ဖုိ႔ အေရးႀကီးတယ္လုိ႔ ဆုိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀ါဒေရးရာ ပုဂၢိဳလ္ေရး တုိက္ပြဲေတြ ျပင္းထန္လာၿပီး ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ခဲ့ျခင္းပါ။ ခုထက္ထိ ႏွစ္ဖက္စလုံး ျပင္မရတဲ့ အမွားျဖစ္ေနဆဲပါပဲ။ (အတိတ္က ကြဲၿပဲမႈကုိ တရားခံမရွာလုိေတာ့ပါ။ ေရွ႕မွာ ဒီျပည္တြင္းစစ္ၾကားက ထြက္ေပၚလာတဲ့ စစ္အာဏာရွင္ စနစ္ကုိ ဘယ္လုိ စာရင္းရွင္းရမလဲဆုိတာက အေရးႀကီးေနပါတယ္။ ဖ-ဆဆုိရွယ္ေမြးခဲ့တဲ့ သရဲကုိ လက္၀ဲ-လက္ ယာ မေရြး ၀ုိင္း၀န္းတုိက္ၾကရမွာပါ။
လြတ္လပ္စ ျမန္မာအစုိးရက ဆုိရွယ္လစ္ပန္းတုိင္ကုိ ခ်ီတက္မယ္လုိ႔ ေႂကြးေၾကာ္ထားပါတယ္။ ဒါဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းလမ္းစဥ္ပါပဲတဲ့။ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္လာေတာ့ ေတာထဲကုိ ေရာက္ေနတဲ့ လက္၀ဲဂုိဏ္းသားေတြကုိ ဦးသန္႔ တုိ႔ ဆန္႔က်င္ရပါတယ္။ ဒီမုိကေရစီ ျပန္႔ပြားေရးအသင္းလုိ႔ အမည္ေပးၿပီး ဒီမုိကေရစီစာေစာင္တခုလည္း ထုတ္ေ၀ခဲ့ ပါတယ္။ ဥကၠ႒ ၿမိဳ႕မဦးဘလြင္၊ အတြင္းေရးမႉး ဦးသန္႔ပါ။ ဦးသန္႔ဟာ အသံလႊင့္ရာမွာ ျမန္မာလုိေရာ၊ အဂၤလိပ္လုိပါ လႊင့္ပါတယ္။ ဦးႏုရဲ႕ မိန္႔ခြန္းေတြကုိလည္း ေရးေပးရပါတယ္။ ဒီမိန္႔ခြန္းေတြကုိပဲ သူကျပန္ၿပီး အဂၤလိပ္လုိ ေဖာက္သည္ခ်ရျပန္ပါတယ္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီ (၈) ရက္ေန႔ အသံလႊင့္ခဲ့တဲ့ “Burma Choose Democracy” ဆုိတဲ့ ေဆာင္းပါးဟာ လြတ္လပ္စ ဗမာျပည္အေနနဲ႔ ကမာၻကုိ သတင္းေပးခဲ့တာျဖစ္လုိ႔ အေရးႀကီးပါတယ္။
ဒီအသံလႊင့္ေဆာင္းပါးမွာ “The declared political objective of the AFPFL is State Socialism” လုိ႔ ဆုိထားပါတယ္။ “Democratic Socialism” ကုိလည္း ထပ္ဆင့္ ေျပာဆုိထားပါတယ္။ ဦးႏုက “ဆုိရွယ္လစ္ ပန္းတုိင္ကုိ သြားရာလမ္းႏွစ္သြယ္ရွိတယ္။ ၿဗိတိသွ်လမ္းနဲ႔ ဆုိဗီယက္လမ္းတုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်လမ္းက ပန္းတုိင္ကုိ ေႏွးေႏွးမွန္မွန္နဲ႔ ေရာက္ပါတယ္။ ဆုိဗီယက္လမ္းကေတာ့ အျမန္ေရာက္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေသြးထြက္ သံယုိရွိမယ္လုိ႔ ဆုိထားပါတယ္။ အဲဒါကုိ ဦးသန္႔က ၿဗိတိသွ်နည္းက ေရြးေကာက္ပြဲနည္း၊ ဆုိဗီယက္နည္းက လက္နက္နဲ႔ အၾကမ္းဖက္တဲ့နည္း ျဖစ္ပါတယ္လုိ႔ ရွင္းျပတယ္။ ဒါေပမယ့္ လက္နက္နဲ႔ အၾကမ္းဖက္တဲ့နည္းကို အျပစ္မတင္ပါဘူး။ ႐ုရွားမွာ ဇာဘုရင္က အၾကမ္းဖက္ႏွိပ္ကြပ္ေနလုိ႔ ေတာ္လွန္ရတာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာျပၿပီး ျမန္မာျပည္မွာ ဒီလုိလုပ္စရာမလုိ။ ဖဆပလကေတာ့ အၾကမ္းဖက္နည္းကုိ မေရြး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့နည္း၊ ဒီမုိကေရစီနည္း ကုိ ေရြးလုိက္ၿပီလုိ႔ ရွင္းလင္းေၾကညာတာပါပဲ။
ဒီလုိရွင္းရာမွာ ဆုိဗီယက္ရဲ႕ အၾကမ္းဖက္နည္းကုိ သူ႔ႏုိင္ငံနဲ႔ သူ မွန္ကန္ေလဟန္ ေျပာခဲ့ေပမယ့္ ဒီမုိကေရစီရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဘက္အျဖစ္ အာဏာရွင္စနစ္ကုိ ေဖာ္ျပလုိက္ပါတယ္။ “Democracy” နဲ႔ “Dictatorship” ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရႏွစ္လုံးနဲ႔ မၿပီးေသးဘူးဆုိၿပီး ဆက္ရွင္းတဲ့အခါ အစုိးရတမ်ဳိးက ျပည္သူတဦးခ်င္းရဲ႕ လြတ္လပ္ၿပီး ျပည့္စုံတဲ့ဘ၀ကုိ အာမခံၿပီး ေနာက္အစုိးရတမ်ဳိးကေတာ့ ျပည္သူတဦးခ်င္းဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ အလုပ္အေကၽြးျပဳရမယ္လုိ႔ဆုိၿပီး အယူအဆ ႏွစ္မ်ဳိးရွိေၾကာင္း၊ တနည္းေျပာရရင္ “အစိုးရတမ်ဳိးက ျပည္သူကုိ အစုိးရက ပုိင္ၿပီး တျခားအစုိးရတမ်ဳိးက အစုိးရကုိ ျပည္သူက ပုိင္တယ္” လုိ႔ ထပ္ရွင္းပါတယ္။ ဒီေနရာမွာေတာ့ လက္၀ဲ၀ါဒကုိ (၁) အၾကမ္းဖက္၀ါဒ၊ (၂) ျပည္သူကုိ အစုိးရက ပုိင္တဲ့၀ါဒ၊ ျပည္သူတုိင္းဟာ ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ အလုပ္အေကၽြးျပဳရမယ့္ ၀ါဒလုိ႔ နိဂုံးခ်ဳပ္လုိက္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္ျခင္းဟာလည္း သူ႔တုိင္းျပည္နဲ႔သူ (႐ုရွား ဇာဘုရင္လက္ထက္)၊ သူ႔အခါနဲ႔သူေတာ့ မွန္ေပမယ့္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ မမွန္ဘူးလုိ႔ သူပုန္ထေနတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကုိ ေျပာဆုိျခင္းပါပဲ။
ဦးသန္႔ဟာ နဂါးနီစာေစာင္မွာ “လက္၀ဲဂုိဏ္း၏၀ါဒ” ကုိ ရွင္းျပတုန္းက လက္၀ဲ၀ါဒဟာ လြတ္လပ္ျခင္း၊ တရားမွ်တျခင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္းနဲ႔ ႀကီးပြားတုိးတက္ျခင္းတုိ႔ကုိ လုိလားတဲ့ ၀ါဒလုိ႔ ဖြင့္ဆုိထားခဲ့ဖူးပါတယ္။
ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္စမွာ ၾကားေနႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ဘက္မလုိက္၀ါဒကုိ က်င့္သုံးလုိ႔ ၾသဇာတက္ခဲ့ပါတယ္။ ဦးႏုက တ႐ုတ္ျပည္သစ္ကုိ ခ်က္ခ်င္းေထာက္ခံၿပီး ကုလသမဂၢ၀င္ခြင့္ျပဳေရးကုိ အဦးဆုံး အဆုိတင္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္မွာ တ႐ုတ္ျပည္ကုိ ခ်စ္ၾကည္ေရးခရီးသြားေတာ့ ဦးသန္႔လည္း လုိက္သြားရတယ္။ အျပန္မွာ “ဂႏၶာလရာဇ္ မွတ္တမ္း” ဆုိၿပီး စာအုပ္ေရးေတာ့ ဦးသန္႔လည္း ၀င္ေရးရတယ္။ “ကုိယ္ေတြ႕တ႐ုတ္ျပည္သစ္” တဲ့။ တ႐ုတ္ျပည္မွာ အံ့ဖြယ္ေကာင္းေလာက္ေအာင္ သန္႔ရွင္းၿပီး စည္းကမ္းရွိတာကုိ ခ်ီးက်ဴးတယ္။ ဒါေပမယ့္ တခ်ဳိ႕ေျပာျပတာက အာဏာနဲ႔ ခုိင္းေၾကာင္း၊ တခါတရံ ႀကိမ္ဒဏ္၊ တခါတရံ ေသဒဏ္ထိ အျပစ္ေပးေလ့ရွိေၾကာင္းကို ေရးပါတယ္။
ဘာသာေရးလြတ္လပ္တာကုိေတာ့ ကုိယ္ေတြ႕ေလ့လာၿပီး ခ်ီးက်ဴးတယ္။ ပုဂၢလိက သတင္းစာမရွိဘဲ အစုိးရသတင္းစာေတြသာ ရွိတာကုိ သေဘာမက်ဘူး။ ႏုိင္ငံျခားသားေတြနဲ႔ တ႐ုတ္ေတြကုိ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ဆက္ဆံခြင့္ မေပးဘူး။ ကမာၻ႔သတင္းေတြကုိလည္း သိခြင့္မရွိဘူး။ အစုိးရက သိေစခ်င္တာပဲ သိခြင့္ေပးတယ္။ ဒါေတြကုိ သေဘာမက်ဘူး။ ဒါေပမယ့္ တ႐ုတ္အစုိးရနဲ႔ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကုိ မေ၀ဖန္ရ၊ မေ၀ဖန္ၾကတာကုိေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ဗုဒၶဘာသာကုိ မေ၀ဖန္ႏုိင္သလုိ၊ ၿဗိတိန္မွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာကုိ မေ၀ဖန္ႏုိင္သလုိ၊ အိႏၵိယမွာ ဟိႏၵဴဘာသာကုိ မေ၀ဖန္ႏုိင္သလုိ အမ်ားျပည္သူေတြက အမွန္တရား (အမွားမရွိတဲ့တရား) လုိ႔ ယုံၾကည္ထားတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကုိ မေ၀ဖန္ၾကတာျဖစ္မယ္လုိ႔ သူမ်ားမေျပာတဲ့ အေျဖကုိ ေပးပါတယ္။
နိဂုံးခ်ဳပ္မွာေတာ့ “ပန္းတုိင္ခ်င္းတူၿပီး လမ္းစဥ္ခ်င္းမတူ” တဲ့ တ႐ုတ္နဲ႔ျမန္မာခ်စ္ၾကည္ေရးကုိ ဆႏၵျပဳပါတယ္။ ဒါဟာ ဦးႏုရဲ႕မိန္႔ခြန္းမွာပါတဲ့ “ဆုိရွယ္လစ္ပန္းတုိင္” နဲ႔ တ႐ုတ္ျပည္က သြားမယ့္ ပန္းတုိင္ခ်င္းတူတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာက ဒီမုိကေရစီနည္း (ေရြးေကာက္ပြဲနည္း) ၿဗိတိန္နည္းကုိ က်င့္သုံးမယ္။ ဆုိဗီယက္နည္း (အၾကမ္းဖက္နည္း) မသုံးဘူး လုိ႔ ေၾကညာခဲ့တာကုိ ရည္ရြယ္ဟန္ရွိပါတယ္။ ဒါကုိ ရွင္းမျပဘဲ နိဂုံးမွာ ထည့္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကုိလည္းပဲ ဦးသန္႔ဟာ ဒီပလုိမက္တစ္ျဖစ္တယ္ သုိ႔မဟုတ္ လက္၀ဲသံေယာဇဥ္ရွိတယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္မွာပါပဲ။
ဦးသန္႔ကုိ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွာ ကုလသမဂၢကုိ အၿမဲတမ္း ျမန္မာကုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ ပုိ႔လုိက္တယ္။ အဲဒီကာလမွာ ျပည္ေထာင္စုခရီးဆုိတဲ့ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရးသမုိင္းစာအုပ္ သုံးတြဲကုိ ေရးေနဆဲပဲ။ ၁၉၆၁ မွာ စာေပဗိမာန္က ႐ုိက္ႏွိပ္ထုတ္ေ၀တယ္။ ဦးသိန္းဟန္ (ဆရာေဇာ္ဂ်ီ) ကလည္း “ျပည္ေထာင္စုပန္းတုိင္” ဆုိတဲ့ စာအုပ္တအုပ္ကုိ တည္းျဖတ္ထုတ္ေ၀တယ္။ ဦးႏုရဲ႕ ျပည္ေထာင္စုမိန္႔ခြန္းေတြပါပဲ။ ပုဂၢိဳလ္ႏွစ္ဦးလုံးဟာ ဦးႏုရဲ႕ မိတ္ေဆြရင္းေတြပါ။ ဦးႏုရဲ႕ ပန္ၾကားခ်က္နဲ႔ ျပဳစုခဲ့တဲ့ စာအုပ္ေတြပါ။
ဦးသန္႔က “ျပည္ေထာင္စုခရီး” ပထမပုိင္းမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ သူ႔ကၽြန္ဘ၀ေရာက္တာကအစ လြတ္လပ္ေရးရတာအဆုံး အက်ဥ္းခ်ဳံးၿပီး ေရးပါတယ္။ ပထမအခန္းေခါင္းစဥ္က “ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး ဆုံး႐ႈံးျခင္း” တဲ့။ အဲဒီေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ေခါင္းစဥ္ခြဲအေနနဲ႔ “ဥေရာပတြင္ ဓနရွင္၀ါဒႏွင့္ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ ေပၚေပါက္ျခင္း” လုိ႔ အမည္ေပးပါတယ္။ “နယ္ခ်ဲ႕” ရဲ႕ အဓိပၸာယ္ကုိ ဖြင့္ဆုိၿပီး နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ရဲ႕ ဇစ္ျမစ္အေၾကာင္းရင္းျဖစ္တဲ့ “ဓနရွင္၀ါဒ” ကုိေထာက္ျပၿပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆုိပါ တယ္။ “အင္အားေကာင္းေသာ ႏုိင္ငံမ်ားက အင္အားခ်ည့္နဲ႔ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားကုိ မတရား သိမ္းပုိက္အုပ္စုိးေသာ၀ါဒ”၊ “တႏုိင္ငံက တႏုိင္ငံကုိ က်ဴးေက်ာ္ေစာ္ကားထားေသာ၀ါဒ”ကုိ နယ္ခ်ဲ႕၀ါဒလုိ႔ ေခၚေၾကာင္းျဖင့္ နယ္ခ်ဲ႕၀ါဒကုိ ဖြင့္ဆုိလုိက္တယ္။
ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ “နယ္ခ်ဲ႕၀ါဒရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္းရင္း” တခုအျဖစ္ “ဓနရွင္၀ါဒႏွင့္ ကမာၻေပၚရွိ တုိင္းျပည္အသီးသီးတုိ႔၏ ဆူႀကံဳနိမ့္ျမင့္ အဆင့္အတန္းမညီ ကြဲျပားျခားနားမႈ” ကုိ စြဲခ်က္တင္ထားပါတယ္။ (ဓနရွင္၀ါဒကုိေတာ့ ခုအခါ အရင္းရွင္စနစ္လုိ႔ အသုံးမ်ားပါတယ္။) အဲဒီ “ဓနရွင္၀ါဒကုိ အလြယ္ကူဆုံးစကားျဖင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ ကုန္ကုိ ထုတ္လုပ္ရာ၌ လူအမ်ား အက်ဳိးရွိစြာ စားသုံးရန္အတြက္ ထုတ္လုပ္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ အျမတ္ ထြက္ရန္အတြက္ ထုတ္လုပ္ေသာ စီးပြားေရးစနစ္ကုိ ေခၚေ၀ၚျခင္းျဖစ္ေလသည္” လုိ႔ ဖြင့္ဆုိပါတယ္။ ဒီဖြင့္ဆုိခ်က္ ေတြမွာ “မတရား” ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရနဲ႔ “က်ဴးေက်ာ္ေစာ္ကား” ဆုိတဲ့ စကားေတြ သုံးထားတာကုိ ၾကည့္ရင္ ဦးသန္႔ဟာ ကုလသမဂၢေရာက္ေနခ်ိန္မွာလည္း ဓနရွင္၀ါဒနဲ႔ နယ္ခ်ဲ႕၀ါဒတုိ႔ိကုိ ခါးခါးသီးသီး မုန္းတီးတယ္ဆုိတာ သတိျပဳသင့္ ပါတယ္။
အေနာက္ဥေရာပ အစရွိတဲ့ အရင္းရွင္နယ္ခ်ဲ႕ႏုိင္ငံက သမုိင္းစာအုပ္ေတြမွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ရဲ႕သမုိင္းကုိ “စက္မႈေတာ္လွန္ေရး” (Industrial Revolution) နဲ႔ စဖြင့္ေလ့ရွိပါတယ္။ သူတုိ႔ႏုိင္ငံေတြမွာ စက္မႈထြန္းကားလာလုိ႔ ကုန္ေခ်ာေရာင္းဖုိ႔ ေစ်းကြက္ခ်ဲ႕ျခင္း၊ ကုန္ၾကမ္းရွာဖုိ႔ နယ္သစ္ရွာျခင္းကုိ တခမ္းတနား ေရးပါတယ္။ ဦးသန္႔ နိဒါန္းခ်ီျခင္းဟာ လက္၀ဲသမားေရးဟန္ျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္တုိ႔ရဲ႕ သမုိင္းဆုိင္ရာ ႐ုပ္၀ါဒ (Historical Materialism) ရဲ႕ အေတြးအျမင္ေတြက ဆင္းသက္လာတာျဖစ္ပါတယ္။
ဦးသန္႔ဟာ လက္၀ဲစာေပကလပ္အဖြဲ႕၀င္၊ နဂါးနီစာအုပ္သင္းေခၚ လက္၀ဲစာအုပ္အသင္းသားျဖစ္ခဲ့ၿပီး နယ္ခ်ဲ႕ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ခံ ကၽြန္ဘ၀က လာခဲ့သူျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ လက္၀ဲသမား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္း၊ သခင္ႏု၊ စတာလင္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရ သခင္ကုိယ္ေတာ္မႈိင္း၊ ေဖဗီယန္ဆုိရွယ္လစ္ ဒီးဒုတ္ဦးဘခ်ဳိတုိ႔က ဦးေဆာင္ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အဲဒီပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ သူ႔မိတ္ေဆြရင္း၊ သူ႔ဆရာရင္းေတြခ်ည္းပါပဲ။ ဦးႏုနဲ႔ ဦးသန္႔တုိ႔ ကုိယ္တုိင္ က ဆုိရွယ္လစ္ႏုိင္ငံ ထူေထာင္ေရးအတြက္ ေရွ႕တန္းသေဘာတရားေရး ဆရာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာလည္း သတိျပဳရပါမယ္။
ဦးႏုဟာ အာရွမွာ ဘက္မလုိက္ေရးမူ၀ါဒကုိ တီထြင္ေဖာ္ထုတ္ ဦးေဆာင္သူတဦးအျဖစ္ ထင္ရွားပါတယ္။ ဒီ၀ါဒကုိ ထူးေထာင္ၿပီး ဘန္ေဒါင္းကြန္ဖရင့္ ဘက္မလုိက္ပထမညီလာခံလုပ္ခဲ့ရာမွာ ဦးသန္႔က ညီလာခံ အတြင္းေရးမႉးပါ။ လူထု ဦးလွနဲ႔ လက္၀ဲသမား ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားလည္း ပါ၀င္တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘက္မလုိက္ မူ၀ါဒဟာ တ႐ုတ္ကြန္ျမဴနစ္ ေခါင္းေဆာင္ ခ်ဴအင္လုိင္းနဲ႔ ဦးႏုတုိ႔ရဲ႕ ခ်စ္ၾကည္ေရးစာခ်ဳပ္ကုိ အေျခခံခဲ့ပါတယ္။ ဘက္မလုိက္ဘူးဆုိတဲ့စကားရဲ႕ အဓိပၸာယ္က နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ အေမရိကန္တုိ႔ဘက္ကုိ မလုိက္ဘူးဆုိတဲ့ အဓိပၸာယ္ဘက္ကုိ ပုိကဲေနပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ လက္၀ဲစာေပကလပ္အသင္း၀င္၊ နဂါးနီအသင္း၀င္ ဆုိရွယ္လစ္ပန္းတုိင္ ခ်ီတက္ရင္း ဘက္မလုိက္၀ါဒ ထူေထာင္တဲ့ ႏုိင္ငံက ၀န္ႀကီးရဲ႕ အတြင္း၀န္ ျပန္ၾကားေရးဌာနရဲ႕ ၫႊန္ၾကားေရး၀န္ ဦးသန္႔ဟာ “လက္၀ဲေညႇာ္နံ႔မေပ်ာက္” သုိ႔မဟုတ္ “လက္၀ဲရန႔ံသင္း” ဆဲ ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ဆုိခ်င္ပါတယ္။
ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္အျဖစ္ ၁၉၆၁ က ၁၉၇၁ ခုႏွစ္အထိ သက္တမ္းႏွစ္ဆက္ကုိ ဦးသန္႔က ထူးထူးျခားျခား တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရပါတယ္။ ဗုဒၶ၀ါဒီဆုိတဲ့စကားကုိ ေရွ႕တန္းတင္ရင္း ဗုဒၶအလုိေတာ္အရ ေမတၱာ၀ါဒနဲ႔ ကမာၻ႔ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လုိ႔ ေက်ာ္ၾကားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျပည္ေတာ္သာခရီး ပထမပုိင္းရဲ႕ နိဒါန္းစကားျဖစ္တဲ့ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္စနစ္နဲ႔ ဆင္းရဲၿပီး အင္အားခ်ည့္နဲ႔တဲ့ ႏုိင္ငံမ်ားၾကား ပဋိပကၡ တရားကုိ မေမ့ပါဘူး။ နယ္ခ်ဲ႕ျခင္း၊ က်ဴးေက်ာ္ျခင္းကုိ မႀကိဳက္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ျပည္ႀကီး ကုလသမဂၢ အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္ေရး၊ က်ဴးဘားကုိ ဒုံးပ်ံမေရာက္ေရး၊ ဗီယက္နမ္ဗုံးႀကဲတာ ရပ္စဲေရးတုိ႔ကုိ စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ေတာင္းဆုိခဲ့ပါတယ္။
ဦးသန္႔က “ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒဟာ ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ရဲ႕ ရန္သူအစစ္မဟုတ္။ ရန္သူအစစ္ကေတာ့ ဆင္းရဲျခင္းပါပဲ” လုိ႔ အၿမဲေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီစကားမ်ဳိးဟာ အေနာက္နုိင္ငံသားေတြ မေျပာတဲ့ စကားမ်ဳိးပါ။ “လူမ်ဳိးခြဲျခားတဲ့ အာဃာတ စိတ္ဟာ စိတ္ေရာဂါတမ်ဳိးပဲ” လုိ႔ ေျပာခဲ့တာလည္း ႏုိင္ငံႀကီးေတြက အသားအေရာင္ ခြဲျခားသူ၊ လူမ်ဳိးခြဲျခားသူေတြ ကုိ “အ႐ူး” လုိ႔ ဆုိလုိက္တာပါပဲ။ သူ႔ရဲ႕ “ဒုိင္း” က ဗုဒၶ၀ါဒပါ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ သူရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအားထုတ္မႈေတြဟာ ေအာင္ျမင္ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဗိသုကာႀကီး ဦးသန္႔လုိ႔ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဗုဒၶ၀ါဒီတဦးရဲ႕ လက္၀ဲ၀ါဒ စြဲလမ္းမႈ တမ်ဳိးေပတကားလုိ႔ ဆုိရင္ သေဘာတူၾကပါသလားခင္ဗ်ား။
အႏွစ္ (၂၀) နီးပါးမွ် ျမန္မာျပည္သူလူထုႀကီးႏွင့္တကြ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံႀကီးမ်ား၊ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားကိုပါ ေျပာင္ေျပာင္ တင္းတင္း အရွက္မရွိေသာ မ်က္ႏွာျဖင့္ ဖံုးကြယ္လိမ္ညာခဲ့သည့္ အမွန္တရားႀကီးက ယခုေတာ့ ျဗဳန္းကနဲေပၚထြက္လာခဲ့ေပၿပီ။
Posts
BBC News
VOA News
DVB News
RFA News
မဇၽၥိမ
ဧရာ၀တီ
ေန႔သစ္
သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္
ကရင္သတင္းစဥ္
ေကာင္းဝါ
ကခ်င္သတင္းစဥ္
ယေန႔ျမန္မာ
ကႏၱာရဝတီ တိုင္းမ္
ငုရင္ျပင္
႐ိုးမ (၃)
မိုးမခ
ဟစ္တိုင္
ဟံသာဝတီ
နိရဥၥရာ
ေခတ္လူငယ္
ၿမိဳ႕ေတာ္ပုသိမ္သတင္းစဥ္
ျမန္မာသတင္းရပ္ဝန္း
ရိုးရာေလး
Mandalay Gazette
People Media Voice
KIC News
BNI News
Burma Daily
Burma Digest
Burma Net
Kaladan
Network Media Group Rebound 88