မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္ ေရးဆဲြအေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းစစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရးစတဲ့ က႑အားလုံးမွာ မဟာဗ်ဴဟာ (strategy) ဆိုတဲ့ကားလုံးဟာ အလြန္ အေရးႀကီးတဲ့ စကားလုံးတခုပါ။ လူတစုအနာဂတ္။ ႏိုင္ငံေရး (သို႔) စီးပြားေရးအဖဲြ႔အစည္းတခုရဲ႕ အနာဂတ္၊ တိုင္းျပည္တခုရဲ႕ အနာဂတ္ကို ေကာင္းက်ဳိး၊ ဆိုးက်ဳိးမ်ားစြာ သက္ေရာက္ေစတဲ့ စကားလုံးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ စကားလုံးကို တခ်ဳိ႕က ေရပက္မ၀င္ေျပာတတ္ၾကတယ္။ လူအမ်ားစုက မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို စီမံခ်က္ေတြ၊ သေဘာတရားေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ၊ အျမင္ေတြနဲ႔ ေရာေထြးေျပာေလ့ရွိၾကတယ္။ ဒီလိုေျပာလာတာ ေတြမ်ားလာတဲ့အခါက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ စီမံကိန္းေတြမွာ ေရာေထြး႐ႈပ္ယွက္ခတ္မႈေတြ ျဖစ္လာတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာက် ေတြးေခၚမႈေတြကို ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြျဖစ္လာတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ကို အေျခတည္တဲ့ ရလာဒ္ေတြကို မဆီေလ်ာ္ပဲ ခ်တတ္လာၾကတယ္။
အဲဒီလိုအေျခအေနေတြမွာ အဆိုးဆုံးျဖစ္လာႏိုင္တာကေတာ့ ကိစၥတခုတည္းေပၚမွာတင္ မဟာဗ်ဴဟာေပါင္း မ်ားစြာ ေပၚထြက္လာေတာ့တာပဲ။ တကယ္တန္းက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္ ေရးဆဲြျခင္းဆိုတာဟာ ကေလး ေမြးဖြားျခင္းနဲ႔ တူပါတယ္။ ကေလးတေယာက္ကို လူ႔ေလာကထဲမေရာက္လာ ခင္မွာ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္က ေရွာင္သင့္တာ၊ ေဆာင္သင့္တာေတြ စနစ္တက်အမ်ားႀကီး ျပင္ဆင္ရတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ ခ်မွတ္ရာမွာလဲ အဲလိုပါပဲ။ စနစ္တက် ေရးဆြဲ ခ်မွတ္ရပါတယ္။ ေကာင္းတာ၊ ဆိုးတာေတြ၊ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ ေတြအားလုံးကို စဥ္းစားဆုံးျဖတ္ရပါတယ္။ ခ်မွတ္ၿပီးၿပီဆိုတာနဲ႔လဲ မၿပီးေသးပါဘူး။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ ကေလးေမြးၿပီးရင္ ေမြးထားတာနဲ႔ မၿပီးေသးပဲ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္ရသလိုပါပဲ။ အဲလို မဟုတ္ပဲ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္တာေတြခ်ည္းပဲ လုပ္ေနရင္ ကေလးေတြေမြးၿပီး လမ္းေပၚသြား ပစ္လိုက္တာနဲ႔ အတူတူပဲ။ ဘယ္လိုမွ လူလားေျမာက္ေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။
အခု ဒီေဆာင္းပါးမွာ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးတခ်ဳိ႕ကို တေစ့တေစာင္း တင္ျပ ခ်င္ပါတယ္။
မဟာဗ်ဴဟာဆိုရာ၀ယ္မဟာဗ်ဴဟာ (Strategy) ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ ဂရိဘာသာစကား strategos (general) ဆိုတာကေန ဆင္း သက္လာတာပါ။ ယေန႔ေခတ္မွာေတာ့ စစ္ေရးတခုတည္းတင္သာမက၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီပြားေရးရာကိစၥေတြမွာပါ ဒီစကားလုံးဟာ တြင္က်ယ္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။
မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ classical definition တခုကေတာ့ စစ္မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးပညာရွင္ႀကီး Carl Von Clausewitz ေရးသားခဲ့တဲ့ On War ဆိုတဲ့ စာအုပ္ေလးထဲမွာ ပါပါတယ္။ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ေလာကမွာ သူ႔ၾသဇာဟာ ႀကီးမားလြန္းလွပါတယ္။ စစ္မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရးဌာနတိုင္းမွာ ယေန႔အခ်ိန္ထိ ကေလာ့၀စ္ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္ အနည္းဆုံးႏွစ္ေယာက္ ခန္႔ထားၾကရပါတယ္။ သူကေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာ ဆိုတာကို "the use of engagements for the object of war" လို႔ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။
စစ္ေအးတိုက္ပဲြကာလ ႏွစ္ဆယ္ရာစု အလယ္ပိုင္းက်ေတာ့ Basil Hart ဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ တေယာက္က "မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ေပၚလစီရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျပည့္မွီဖို႔ စစ္ေရးနည္းစနစ္ေတြနဲ႔ ခ်မွတ္အသုံး ျပဳျခင္းအႏုပညာတရပ္" လို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႔အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္က စစ္ေရးနည္းတခုကိုပဲ ေျပာဆို ထားတာေၾကာင့္ သိပ္က်ဥ္းေျမာင္းတယ္လို႔ ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ US. Joint Chief of Staff, Dictionary of United States Military Terms for Joint Usage ထဲက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို စစ္ပဲြနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကာလေတြမွာ ေပၚလစီရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပည့္မွီဖိုပအတြက္ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရ၊ စိတ္ဓာတ္ေရးနဲ႔ စစ္ေရး နည္းလမ္းမ်ား ခ်မွတ္သုံးစဲြတဲ့ ၀ိဇၨာသိပၸံပညာလို႔ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ႏွစ္ဆယ့္တစ္ရာစု ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားကက်ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေျခအေန မွန္ေတြနဲ႔ လိုခ်င္တဲ့ အနာဂတ္အေျခအေနေတြၾကားကို ေပါင္းကူးေပးတဲ့ blueprint တခုပါလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ လြယ္ကူ႐ိုးရွင္းတဲ့ စကားလုံးေတြနဲ႔ ဆိုရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ မိမိတို႔လိုခ်င္တဲ့ ရလာဒ္ေတြကို သူ႔အလိုလိုျဖစ္ပ်က္လာတာ၊ တျခားသူေတြရဲ႕လက္ထဲမွာပဲ ရွိေနတာေတြမျဖစ္ေစပဲ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ၊ သေဘာတရားေတြနဲ႔ စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ေတြကို တြက္ခ်က္အသုံးခ်ၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္တာ ျဖစ္ပါ တယ္။
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းတခုမွာ ကိုယ့္ၿပိဳင္ဘက္ရဲ႕ ကစားကြက္မွာပဲ ကိုယ္က လိုက္ကစားေနရၿပီဆိုရင္ ဒါဟာ strategic failure ျဖစ္ေနၿပီလို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ စနစ္တက်သာ ကိုင္တြယ္ျပင္ဆင္မႈမရွိရင္ အ႐ႈံးေပၚေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပဲ။ ကိုယ့္ၾကမၼာကို ရန္သူရဲ႕ဆုံးျဖတ္မႈ ခံေနရၿပီဆိုရင္ အင္မတန္ အႏၱရာယ္ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို strategic failure ကို အခ်ိန္မွီ အဖတ္ဆယ္ႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္ရပါ မယ္။ သူ႔ကစားကြက္ကို ကိုယ္လိုက္ကေနရတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးကေန ေဖာက္ထြက္ႏိုင္ရပါမယ္။ ဒီလို ေဖာက္ ထြက္ႏိုင္ဖို႔က ေကာင္းမြန္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတရပ္လိုအပ္လွပါတယ္။
မဟာဗ်ဴဟာဆိုင္ရာအဂၤါရပ္မ်ားစစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ေတြက ေကာင္းမြန္ျပည့္စုံတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြမွာ လိုအပ္တဲ့ အဂၤါရပ္မ်ားစြာကို ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။
တခ်ဳိ႕႔ေသာ အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ေတြကို ေဖာ္ျပရရင္ -
(၁) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ႀကိဳတင္ေတြးေခၚၿပီးလုပ္ေဆာင္ရတဲ့ အနာဂတ္တခုျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေကာင္းမြန္ တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတရပ္ဆိုတာ အနာဂတ္မဟာဗ်ဴဟာ၀န္းက်င္ကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ႏိုင္ရပါမယ္။ တခ်ဳိ႕လူေတြ က အျဖစ္အပ်က္ေတြလာမွ အစည္းအေ၀းေတြလုပ္ၿပီး၊ response လုပ္ၾကပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ အဲဒီ လို "crisis management" ကို ဆိုလိုတာမဟုတ္ပါဘူး။
(၂) တခ်ဳိ႕ေသာ အဖဲြ႔အစည္းေတြက မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာႀကီးကို ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္ (political purpos -es) မရွိပဲ ခ်မွတ္ေျပာဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ အ၀တ္အစားလို ထည္လဲ သုံးေနတတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရး ရည္ရြယ္ခ်က္မပါပဲ ေရးဆဲြထားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာေတြဟာ တကယ္ေတာ့ အုန္းရည္မပါတဲ့ အုန္းသီး ေျခာက္ႀကီးေတြပါပဲ။
(၃) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ strategic environment ရဲ႕ သေဘာသဘာ၀နဲ႔လဲ ကိုက္ညီရပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာ ၀န္းက်င္ဆိုတာမွာ physical attributes ေတြသာမက metaphysical attributes ေတြလဲ ပါပါတယ္။ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးသာမက ျပည္ပႏိုင္ငံေရးေတြလဲ ပါပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြအားလုံးကို သုံးသပ္ၿပီး အေျခ အေနနဲ႔အညီ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိရပါမယ္။
(၄) တခါတရံမွာ မဟာဗ်ဴဟာေတြဟာ လက္ရွိအဖဲြ႔အစည္းေတြရဲ႕ status quo အေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိ တတ္ပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာလဲ လိုအပ္တယ္ဆိုရင္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ေျပာင္းလဲမႈ လိုက္လုပ္ရပါမယ္။ အဲလို မလုပ္ရင္ ထိေရာက္ေကာင္းမြန္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ ထြက္မလာႏိုင္ေတာ့ပဲ လႈပ္ေလ ျမဳပ္ေလ ၀ဲဂယက္ထဲ ေရာက္သြားတတ္ပါတယ္။
(၅) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ဘာကိုၿပီးေျမာက္ေအာင္လုပ္ေဆာင္မွာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္ရတာလဲဆို တဲ့ အခ်က္အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ အဆုံးသတ္မွာ ဘာလုပ္ခ်င္တာလဲ၊ ဘာျဖစ္ခ်င္တာလဲဆိုတာေတာင္ မကဲြျပားပဲနဲ႔ေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို ခ်ေနလဲ ဘာမွ အေၾကာင္းမထူးပါဘူး။
(၆) မဟာဗ်ဴဟာကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ လူသားေတြရဲ႕အျမင္ေတြ၊ အယူအဆေတြ၊ ယုံၾကည္ခ်က္ ေတြ၊ တန္ဖိုးထားမႈေတြကို ေလ့လာၿပီးမွ ေရးဆဲြသင့္ပါတယ္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ့္ လူေတြရဲ႕ တန္ဖိုး ထား၊ ယုံၾကည္မႈေတြနဲ႔ မကိုက္ညီႏိုင္မယ့္ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ က်ားေသေကာင္ႀကီးနဲ႔ပဲ တူပါလိမ့္မယ္။
(၇) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ ျဖစ္ပြားရတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ၊ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြအေပၚမွာ အေျခခံရပါတယ္။ အေတြ႔အၾကဳံေတြကေန သင္ခန္းစာ ယူတတ္ရပါတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းက ျဖစ္ရပ္ေတြ၊ ရန္သူရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈ ပုံစံေတြကို ေလ့လာနားလည္ရပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ရင္ ပင္လယ္ထဲမွာ တ၀ဲ၀ဲလည္လည္ျဖစ္ေနတဲ့ ေလွငယ္ လို ေလွာ္လိုက္ရင္း မူလေနရာျပန္ေရာက္လာရင္းနဲ႔ စုန္းစုန္းျမဳပ္သြားတတ္ပါတယ္။
(၈) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာကို ခ်မွတ္ၿပီးရင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေရးဦးေဆာင္မႈ လိုအပ္ပါတယ္။ ေဒါင္လိုက္ အမိန္႔ေပးႏိုင္တဲ့ structure တခု လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေတြမွ မရွိပဲ ခ်ထားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ စကၠဴက်ားတခုလိုပါပဲ။ ဘယ္လိုနည္းနဲ႔မွ အသက္မ၀င္ႏိုင္ပါဘူး။
(၉) မဟာဗ်ဴဟာဆိုတာ အခ်ိန္ကာလတခုနဲ႔လဲ ပတ္သက္စပ္ဆိုင္ပါတယ္။ အတိတ္ကာလက strategic choices အခ်ိန္ေတြအားလုံးကို ေလ့လာထားရမယ္။ ဘယ္အခ်ိန္ကာလမွာ ဘယ္လို ေရြးခ်ယ္မႈလုပ္ခဲ့ရင္ လက္ရွိမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနမလဲဆိုတဲ့ ေကာင္းက်ဳိး ဆိုးက်ဳိးေတြကို ဆန္းစစ္သင့္ၿပီး၊ အခုအခ်ိန္မွာ ေရြးခ်ယ္ လိုက္မႈဟာ ေနာင္အနာဂတ္မွာ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲဆိုတာကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာျဖစ္တယ္။
ဒီအခ်က္ေတြကေတာ့ မဟာဗ်ဴဟာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ပညာရွင္မ်ား ေထာက္ျပေျပာဆိုထားၾကတာပါ။
ေရတို၊ ေရရွည္မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ရာမွာ အေရးအႀကီးဆုံး ထည့္စဥ္းစားရမွာကေတာ့ ends နဲ႔means ပါပဲ။ မဟာဗ်ဴဟာက် ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ရာမွာ ဒီအခ်က္က အေရးႀကီးပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ ကိုယ္စီးေန တဲ့ ျမင္း အထီးလား၊ အမလား မသိတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Ends ဆိုတာကို ဘာကိုေအာင္ျမင္ ေအာင္ လုပ္မွာလဲ ဆိုတာပါ။ Means ဆိုတာက ဘယ္လိုေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္မွာလဲ ဆိုတာပါ။ ေရရွည္ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ျပည့္ေျမာက္ေအာင္ျမင္ဖို႔ grand strategies ေတြ ခ်မွတ္ရပါတယ္။ ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ ေတြ ေအာင္ျမင္ဖို႔ short-term strategies ေတြ ခ်မွတ္ရပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံခန္႔ခဲြမႈျဖစ္စဥ္ က စနစ္တက်ရွိေနဖို႔ လိုအပ္လွပါတယ္။
အဖဲြ႔တခုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တပ္ေပါင္းစုတခုမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံခန္႔ခဲြမႈပုံစံဆိုတာ စနစ္တက်ရွိရပါတယ္။ သူ႔ process နဲ႔သူ အဆင့္ဆင့္လုပ္ရပါတယ္။ အဲလို မဟုတ္ရင္ ခ်လိုက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြအားလုံးဟာ သဲထဲေရသြန္ပဲ ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အသုံးျပဳေလ့ရွိတဲ့ ပုံစံကေတာ့
(၁) mission ကို ခ်မွတ္ရပါမယ္။ အဖဲြ႔တခုခ်င္းမွာဆို သိပ္မ႐ႈပ္ေထြးလွေပမယ့္ တပ္ေပါင္းစုလိုမ်ဳိး၊ ဖက္စပ္ စီးပြားေရးလိုမ်ဳိးေတြမွာက်ေတာ့ ဒီအခ်က္က အေရးႀကီးပါတယ္။ အားလုံးညီညြတ္လက္ခံၾကတဲ့ mission ကို ျပတ္ျပတ္သားသားမခ်ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ေရွ႕ဆက္မတက္တာ အေကာင္းဆုံးပါပဲ။ မဟုတ္ရင္လဲ ဘာမွ မထူးပါ ဘူး။ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပမ္းတာပဲ အဖတ္တင္လိမ့္မယ္။
(၂) ျပင္ပပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေန (external environment) ကို ဆန္းစစ္ရပါတယ္။ အျမင္အားလုံးကို ဖလွယ္ရပါတယ္။ သုံးသပ္ရပါတယ္။
(၃) မဟာဗ်ဴဟာဆန္းစစ္ခ်က္ (strategic analysis) နဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာ ေရြးခ်ယ္မႈ (strategic choices) ေတြ ကို ျပဳလုပ္ရပါတယ္။
(၄) ၿပီးတဲ့အခါက်မွ ေရရွည္ရည္္မွန္းခ်က္ေတြ ေရးဆဲြရပါတယ္။
(၅) အဲဒီ ေရရွည္ရည္မွန္းခ်က္ေတြအေပၚ အေျခခံၿပီးမွ grand strategies ေတြကို ခ်မွတ္ရပါတယ္။
(၆) တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ရပါမယ္။
(၇) ဒီလို ေရတိုရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ျပည့္မွီဖို႔ grand strategy ကို အေျခတည္တဲ့ functional tactics ေတြ ကို ထပ္မံေရးဆဲြရပါမယ္။
(၈) ခ်ထားၿပီးသား ဗ်ဴဟာေတြ တကယ္ေကာ အလုပ္ျဖစ္ရဲ႕လားဆိုတာ သိရွိႏိုင္ဖို႔ strategic control measure ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ စဥ္ဆက္မျပတ္တိုးတက္မႈေတြလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။
အခု ဆက္လက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာပိုင္းဆိုင္ ရာ စဥ္းစားသုံးသပ္ခ်က္မ်ားကို ေရးသားေဖာ္ျပပါမယ္။
ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ဒီမိုကေရစီဆိုတာ စနစ္တခုသာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစနစ္ကို အသက္သြင္းဖို႔အတြက္က ျဖစ္စဥ္တရပ္လိုအပ္ပါ တယ္။ ဒီမိုကေရစီစနစ္က်င့္သုံးႏိုင္မယ့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚကိုသြားေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရးေျပာင္းလဲမႈမ်ားဟာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကေသာ Rustow, Guillermo O' donnell, Scott Mainwaring, Yossi Shain, Juan Linz စသူတို႔က ကမၻာ့သမိုင္းရဲ႕ ဒီမိုကေရ စီ ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ First long wave in USA, France, Italy, Argentina, the overseas British dominions (1828-1926) First, reverse wave in Italy, Germany, Argentina (1922-1942), Second short wave in West Germany, Italy, Japan, India, Israel (1943-62), Second, reverse wave in Brazil, Argentina, Chile (1958-1975), Third wave in Portugal, Spain, others in Latin America, Asia, Africa, Eastern Europe စတာေတြကို ေလ့လာၿပီး၊ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ မွာ အပိုင္းႏွစ္ပိုင္းပါ၀င္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
သူတို႔အဆိုအရ ပထမအပိုင္းမွာ အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ ကနဦးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈ (initial transition from authoritarian rule)၊ ဒုတိယပိုင္းမွာကား လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို စနစ္တက် တည္ တံ့ေအာင္ (consolidate) ျပဳလုပ္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကနဦးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈမွာ အေရးႀကီးဆုံးကေတာ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရပါပဲ။
ၾကားျဖတ္အစိုးရ (Interim Government)ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ရဲ႕ အဓိကေသာ့ခ်က္ဟာ interim period မွာ ဘယ္သူေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ၿပီး အာဏာကို ဘယ္လိုခဲြေ၀သုံးစဲြမလဲဆိုတဲ့ အခ်က္အေပၚမွာ မူတည္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ကို ေသခ်ာစြာ ေဖာ္ထုတ္ၿပီးမွသာ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈလမ္းေၾကာင္းမွာ တည့္တည့္မတ္မတ္နဲ႔ ထိထိေရာက္ ေရာက္ရွိပါတယ္။
ႏွစ္ဆယ္ရာစုေႏွာင္းပိုင္း ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ေတြကို ေလ့လာၿပီး ပညာရွင္ Shain ႏွင့္ Lintz ဆိုသူေတြက ဒီေျပာင္းလဲမႈျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ပါ၀င္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရပုံစံေလးမ်ဳိးကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ၾကပါ တယ္။
ပထမတမ်ဳိးက အတိုက္အခံေတြဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရ (opposition-led provisional government) ျဖစ္ပါ တယ္။ ေနာက္တမ်ဳိးက ပါ၀ါခဲြေ၀သုံးစဲြတဲ့ အစိုရ (power-sharing interim government) ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ုိးက အာဏာရွင္က ဦးေဆာင္ဖဲြ႔စည္းလိုက္တဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ (incumbent-led caretaker government) ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ဳိးက ႏိုင္ငံတကာ ၾကားျဖတ္အစိုးရ (international interim government) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေလးမ်ဳိးမွာ ဘယ္အစိုးရမ်ဳိးဟာ ျမန္မာျပည္အေျခအေနနဲ႔ ကိုက္ညီႏိုင္မလဲ ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ပါ။
မဟာဗ်ဴဟာ႐ႈေဒါင့္ကေန Ends နဲ႔ Means ကို ၾကည္ၾကရေအာင္ပါ။
Ends#Ends က စစ္အာဏာရွင္စနစ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရးအတြက္ လက္ရွိစစ္အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ေနာင္လာမယ့္ စစ္အစိုးရႀကိဳး ကိုင္အစိုးရကိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ျဖဳတ္ခ်ၿပီး ဒီမိုကေရစီစနစ္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ပါ။
Means#ဒီလို ေဖာ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို means ေတြ လုိမလဲ။
(၁) တိုက္ပဲြ ဦးေဆာင္ကြပ္ကဲႏိုင္မယ့္ တပ္ေပါင္းစုလိုမယ္။
(၂) တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးေတြ စုေပါင္းေနထိုင္ေနၿပီး၊ ေရရွည္ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ တိုင္းျပည္တခုျဖစ္တာ ေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားညီညြတ္ေရးအတြက္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအခ်င္းခ်င္း ႀကိဳတင္သေဘာတူညီခ်က္ေတြ လို အပ္မယ္။ ညိွႏိႈင္းထားမႈေတြလိုမယ္။
(၃) ႏိုင္ငံတကာအကူအညီႏွင့္ အသိအမွတ္ျပဳမႈေတြလိုပါမယ္။
(၄) စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ အေတြးအေခၚ၊ ႏိုင္ငံတကာစတဲ့ စစ္မ်က္ႏွာ ငါးရပ္လုံးမွာ ဘက္ညီေနဖို႔ လိုအပ္မယ္။
ဘယ္လိုအမ်ဳိးအမည္ေတြပဲ တပ္တပ္၊ အစိုးရေခၚေခၚ၊ တပ္ေပါင္းစုေခၚေခၚ၊ ဘာနာမည္နဲ႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ အေရးႀကီး တာကေတာ့ အရည္အခ်င္းနဲ႔ အရည္အေသြးပဲ။ ကနဦး အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို ၾကားျဖတ္အစိုးရအေနနဲ႔ တာ၀န္ယူႏိုင္တဲ့ အရည္အေသြး။ အဲဒါ ရွိကုိရွိရမယ္။
အေျပာင္းအလဲဆိုတဲ့ ကာလတခုမွာ တာ၀န္ယူရတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရဟာ "ပဲြၿပီးရင္ မီးေသၿပီ၊ ေအာင္ပဲြခံႏိုင္ ၿပီ" လို႔ တရားေသ ယူဆထားၿပီး၊ ေအာင္ပဲြခံတတ္တဲ့အစိုးရမ်ဳိး ျဖစ္လို႔မရဘူး။ အဲဒီအေျခအေနဟာ တကယ္ အေရးႀကီးတဲ့ critical hours ေတြ ျဖစ္တယ္။ အကိုင္အတြယ္ေတြ အမ်ားႀကီး လိုအပ္တယ္။ (ၿဗိတိသွ်အရာ ရွိေဟာင္းတဦးက ေျပာဖူးတယ္။ ျမန္မာေတြ လြတ္လပ္ေရးလိုခ်င္တယ္ဆိုၿပီး တကယ္လဲရရေရာ တိုင္းျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေလးေတာင္ ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္းမရွိဘူး။ ရန္ကုန္အစိုးရျဖစ္သြားပါေလေရာတဲ့) ၾကားရရင္ေတာ့ စိတ္ တိုခ်င္စရာပဲ။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ေတြကလဲ ရွိေနျပန္တယ္။ တခုရွိတာက အဲဒီတုန္းက ၿဗိတိသွ်က အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး ျပန္လာသိမ္းခဲ့တာမဟုတ္ဘူး။ အခု စစ္အုပ္စုက်ေတာ့ ျပန္သိမ္းဖို႔ ႀကိဳးစား တာေတြ ရွိလိမ့္မယ္။ ဒီမိုကေရစီတိုက္ပဲြကို ေသြးေတြနဲ႔ရင္းၿပီး တိုက္ခဲ့ၾကၿပီးၿပီ။ ဆက္တိုက္ၾကရဦးမယ္။ တကယ့္ အေျပာင္းအလဲကာလေရာက္မွ စကားထိုင္မ်ား၊ အျငင္းအခုံလုပ္ေနၾကတုန္း စစ္တပ္က အာဏာျပန္ သိမ္းသြားလို႔ကေတာ့ အကုန္လုံး သဲထဲေရသြန္ျဖစ္ၿပီ။ ၁၉၈၈ မွာ အာဏာရွင္ေတြျပဳတ္က်ၿပီးမွ လနဲ႔ခ်ီအခ်ိန္ရ ေနတဲ့ အေျခအေနမွာ ၾကားျဖတ္အစိုးရေလးတခုေတာင္ မဖဲြ႔ႏိုင္ခဲ့ၾကတာကို ျပန္ၿပီး သင္ခန္းစာယူသင့္တယ္။ ဘာမဟုတ္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေရးေလးေတြေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရးကံၾကမၼာတခုလုံး ဘယ္လိုျဖစ္သြားခဲ့သလဲ။
ျပည္ပမွာ ေ၀ေလေလလုပ္ဖို႔ ငါးဦး၊ ဆယ္ဦး အစိုးရေတြ ျငင္းေနၾကတာေတြက အေရးမႀကီးဘူး။ အေရးႀကီး တာက အဲဒီအကူးအေျပာင္းကာလမွာ ျပတ္ျပတ္သားသား၊ ခိုင္ခိုင္မာမာနဲ႔ စနစ္တက်တာ၀န္ယူႏိုင္မယ့္ ၾကား ျဖတ္အစိုးရ။ ဒါကိုပဲ ဦးတည္သင့္တယ္။ ဒါကိုပဲ ဦးစားေပးၿပီး အေျမာ္အျမင္နဲ႔ လုပ္သင့္တယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းက အသြင္ေျပာင္းမႈပုံစံေတြအရ စနစ္တခုကေန စနစ္တခုကို ေျပာင္းလဲရင္ လက္ေအာက္ခံ တိုင္းျပည္တခုဘ၀ ကေန လြတ္လပ္တဲ့တိုင္းျပည္တခုကို ထူေထာင္ရင္ ဒီလိုအခ်ိန္မ်ဳိးေတြမွာ ေခါင္းေဆာင္ေတြ လုပ္ၾကံသတ္ ျဖတ္ခံရမႈ၊ ျပည္တြင္းစစ္မီးပြားေတြ ေပၚေပါက္လာမႈ၊ ရာဇ၀တ္မႈ ထူေျပာမႈ၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား အယူအ ဆကဲြလဲြမႈဆိုတာေတြ ျဖစ္တတ္တယ္။ ျဖစ္ဖန္မ်ားလြန္းလို႔ ဘယ္လိုမွ နလန္မထူႏိုင္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြ ကမၻာ မွာ အမ်ားႀကီးပဲ။ ဒါေတြအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားဖို႔၊ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္မယ့္နည္းလမ္းေတြ ႀကိဳရွာထား ဖို႔ တကယ္ကို လိုအပ္တယ္။
လက္ရွိအာဏာရွင္နဲ႔ ပါ၀ါခဲြေ၀သုံးစဲြတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရမဟာဗ်ဴဟာ႐ႈေဒါင့္ကေန Ends နဲ႔ Means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။
Ends#Ends က လက္ရွိအာဏာရွင္နဲ႔ အတိုက္အခံနဲ႔ အာဏာကို ခဲြေ၀သုံးစဲြတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရပါ။ အတိုက္အခံ ပါတီ အဲန္အယ္လ္ဒီက နအဖကို ဒီလိုအစိုးရပုံစံမ်ဳိးအတြက္ ကမ္းလွမ္းခဲ့ဖူးတယ္။ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ကပါ။ နအဖက ပယ္ခ်လိုက္တယ္။
Means#ဒီလို ေဖာ္ေဆာင္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္လို Means ေတြ လိုမလဲ။
(၁) အာဏာရွင္က သူ႔အာဏာကို အတိုက္အခံနဲ႔ ခဲြေ၀လာေအာင္ ႏိုင္ငံတကာဖိအား၊ ျပည္တြင္းဖိအားေတြ လိုအပ္တယ္။
(၂) အတိုက္အခံေတြကို အလုံးစုံေခ်မႈန္းေရးလုပ္လို႔ရမွာ မဟုတ္ဘူးဆိုတာကို အာဏာရွင္ဘက္က သေဘာ ေပါက္သြားေစႏိုင္တဲ့ စစ္ေရးအင္အား၊ ႏိုင္ငံေရးအေလးသာမႈေတြရွိရမယ္။
(၃) ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးပဲြဆိုတာကို အတိုက္အခံေတြေရာ၊ အာဏာရွင္ကပါ လုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ေတြရွိရမယ္။
ဒီအစိုးရေပၚလာႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆုံးလုိ႔ ပညာရွင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဆိုတတ္ၾကတယ္။ ဘယ္လိုပဲဆိုေပ မယ့္ ျဖစ္လာဖို႔က်ေတာ့ အင္မတန္ခက္ခဲလြန္းေနတယ္။ ေတာ္႐ုံတန္႐ုံ ႏိုင္ငံတကာဖိအားနဲ႔ မလုံေလာက္ဘူး။ အတိုက္အခံဘက္မွာလဲ လူ႐ိုေသ၊ ရွင္႐ိုေသ စစ္အင္အားရွိရမယ္။ စစ္ေရးမလိုပါဘူး သတ္မွတ္ထားရင္ေတာ့ ကၽြဲပါးေစာင္းတီးပဲ ျဖစ္ေနမွာပဲ။ လက္ခုပ္ဆိုတာ ႏွစ္ဘက္မတီးပဲ မျမည္ႏိုင္ဘူး။ ကိုယ့္လက္နဲ႔ သူ႔လက္ထိခ်င္ လာေအာင္ သူ႔လက္ကို တြန္းအားေပးရမယ္။ မဟုတ္ပဲ လက္သြားဆဲြၿပီး "တီးပါေနာ္" လုပ္ေနလို႔ကေတာ့ လက္ခုပ္မတီးပဲ လက္သီးနဲ႔ ျပန္ထိုးလိုက္တာပဲ ခံရလိမ့္မယ္။
ၿပီးေတာ့အစိုးရလုပ္ဖို႔ Ends ကိုခ်မွတ္ၿပီး၊ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ကို Means အျဖစ္အသုံးျပဳတဲ့အခါ မလိုလားအပ္တဲ့ ဆိုးက်ဳိးေတြက ထြက္ေပၚလာႏိုင္ေသးတယ္။ ဘာလဲဆိုေတာ့ ရန္သူက ကိုယ့္ကို ေႁမြအလမၼာယ္ဆရာလို လုပ္ျပသြားတတ္တာမ်ဳိးေတြပါ။ ကိုယ္ကေတာ့ ေႁမြေဟာက္လို တရွဴးရွဴးပဲ။ လိုက္ေပါက္ဖို႔လုပ္ေနတုန္း၊ ဟိုက ဟိုဘက္ ေရွာင္ေျပးလိုက္၊ ဒီဘက္က ေရွာင္ေျပးလိုက္နဲ႔ ကိုယ့္အင္အားေတြနည္းၿပီး ၿငိမ္က်သြားေအာင္လုပ္ ႏိုင္တဲ့ ရန္သူ႔လက္နက္တမ်ဳိးျဖစ္သြားတတ္တယ္။ လုပ္ခဲ့ၾကတာေတာ့ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရးပဲ။ အတိုက္အခံဦးေဆာင္တဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖဲြ႔စည္းေရးပဲ။ ဒီအတြက္ ေႁမြေဟာက္လို တရွဴးရွဴးျဖစ္ၾကတာပဲ။ လုပ္ၾကတာပဲ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ရန္သူက ဒိုင္ယာေလာ့ခ္လာေျပာတာကို လက္ခံလို႔မရဘူး။ တိုက္ပဲြရွိန္ေလွ်ာ့လို႔ မျဖစ္ဘူး။ အဲလိုျဖစ္တာက ဘာနဲ႔တူလဲဆိုရင္ ေလွနံႏွစ္ဘက္နင္းတာနဲ႔ တူတယ္။ ေနာက္ဆုံးေတာ့ အရည္မရ အဖတ္မရနဲ႔ပဲ အဆုံးသတ္မွာပဲ။ လုံး၀ေသခ်ာေနတဲ့ အခ်က္တခုရွိတယ္။ စစ္အုပ္စုဟာ ဘယ္ေတာ့မွ လက္ခုပ္ႏွစ္ဘက္ျမည္ေအာင္တီးမွာ မဟုတ္ဘူး။ စစ္အုပ္စုဟာ အတိုက္အခံကို အလုံးစုံေခ်မႈန္းေရး၀ါဒ အေပၚမွာပဲ အေျခခံလႈပ္ရွားထားတယ္။ ဒီအတြက္ တီးမေယာင္လက္ခုပ္ေယာင္ေတြကို ဂ႐ုစိုက္စရာမလိုဘူး။ ေယာင္စရာလုံး၀မလိုအပ္ဘူး။
ၾကားျဖတ္အစိုးရအေနနဲ႔ ျပည္ထဲေရး၊ ကာကြယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေတာ္လုံျခဳံေရးကိစၥေတြကို ဟန္ခ်က္ညီထိန္းႏိုင္ၿပီ ဆိုတဲ့အခ်ိန္က်မွ ေဆြးေႏြးခ်င္တယ္ဆို ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ျပန္ေခၚခ်င္ရင္လဲရတယ္။ ႏိုင္ငံေရးခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို ကိုယ့္ဘက္က အေလးသာေအာင္ အရင္လုပ္သင့္တယ္။
အာဏာရွင္က ဦးေဆာင္ဖဲြ႔စည္းတဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရမဟာဗ်ဴဟာ႐ႈေဒါင့္ကေန Ends နဲ႔Means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။
Ends#Ends က ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈအတြက္ဆုိၿပီး အာဏာရွင္က ဦးေဆာင္ဖဲြ႔စည္းတဲ့ အိမ္ေစာင့္အစိုးရ ပုံစံမ်ဳိးျဖစ္တယ္။
Means#ႏိုင္ငံတကာဖိအား
အတိုက္အခံမ်ားရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္မႈစြမ္းရည္
အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သားမ်ား ကဲြျပားမႈ၊ အာဏာရွင္စနစ္တြင္ ေျပာင္းလဲမႈ
အာဏာရွင္အစိုးရကိုယ္တိုင္က ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးယိုယြင္းမႈကို ဘယ္လိုမွ မထိန္းႏိုင္ေတာ့တဲ့အခါ၊ အုပ္စိုးသူ ေတြ အခ်င္းခ်င္း သေဘာထားကဲြလဲြလာတဲ့အခါ၊ အတိုက္အခံေတြရဲ႕ၿခိမ္းေျခာက္မႈ အင္အားႀကီးမားလာတဲ့ အခါ၊ ဆက္လက္ထိန္းထားရင္ တုိင္းျပည္တခုလုံး ဖ႐ိုဖရဲျဖစ္လာေတာ့မယ့္အခါ အာဏာရွင္ကိုယ္တိုင္က ကနဦး ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ကို စတင္လိုက္ရတာမ်ဳိးေတြ ရွိလာတယ္။ ေတာင္အာဖရိက ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ဟာ အဲလိုေျပာင္းလဲမႈနဲ႔ စတင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ incumbent de Klerk government က အိမ္ေစာင့္အစိုးရအျဖစ္စတင္ခဲ့ၿပီး (၁၉၉၃) စက္တင္ဘာေရာက္မွ power-sharing coalition အေနနဲ႔ေျပာင္းလဲၿပီး ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို စတင္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။
ျမန္မာျပည္မွာတုန္းက ေစာေမာင္က အာဏာသိမ္းၿပီး ၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြလုပ္မယ္ဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းက ေစာေမာင္အစိုးရကို အဲဒီလို အိမ္ေစာင့္အစိုးရမ်ဳိးလို႔ ထင္ခဲ့ၾကတယ္။ ဖိအားေပးမႈေတြ ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ၾကတယ္။ အတိုက္အခံအမ်ားစုကလဲ န၀တခင္းတဲ့လမ္းေပၚ ေလွ်ာက္လိုက္ၾကေတာ့တယ္။ ဒါေပ မယ့္ န၀တက အတိုက္အခံေတြရဲ႕ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္၊ ယုံၾကည္ခ်က္ေတြကို ႐ိုက္ခ်ဳိးပစ္လိုက္ပါေလေရာ။ ေက်ာ ခ်မွ ဓားျပမွန္းသိၿပီး ေကာက္ခါငင္ခါအဲဒီက်မွ အစိုးရထဖဲြ႔မယ္လုပ္ေတာ့ စစ္အုပ္စုက အသာစီးရေနခဲ့ၿပီ။
ျမန္မာျပည္ဟာ ေတာင္အာဖရိကနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးပထ၀ီ၀င္အေနအထားေတြ လုံး၀မတူပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ တကာ ဖိအားထိေရာက္ႏိုင္မႈ အေျခအေနလဲမတူပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး လူ႔အဖဲြ႔အစည္းရဲ႕စိတ္ဓာတ္ေတြ၊ အေတြး အေခၚေတြ၊ ရင့္က်က္မႈေတြလဲ မတူပါဘူး။ ျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြရဲ႕ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရင္း၊ သမိုင္းေနာက္ ခံ အေနအထားေတြလဲ လုံး၀မတူပါဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနမွာ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေလးလုပ္လိုက္တာနဲ႔၊ ျပည္ တြင္းလႈပ္ရွားမႈေလးကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေလးလုပ္လိုက္တာနဲ႔ နအဖက ေၾကာက္ၿပီး သူ႔ဘာသူ အိမ္ေစာင့္အစိုးရပဲ ထဖဲြ႔ေတာ့မလိုလို၊ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းလဲမႈေတြပဲ လုပ္ေပးေတာ့မလိုလို၊ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ႀကီးပဲ ထေခၚေပးေတာ့ မလိုလိုနဲ႔ သမုဒၵရာထဲမွာ ေလွတစီးနဲ႔ စိတ္ကူးယဥ္အိပ္မက္ မက္ေနလို႔မရပါဘူး။ ႏိုးလာေတာ့မွ ေၾကာက္အား လန္႔အား ထခုန္မိၿပီး ေရထဲျပဳတ္က်ေနရင္ အခက္ၾကဳံပါလိမ့္မယ္။ ရန္သူ နအဖဘက္က စတင္သေဘာထား ေျပာင္းလာမႈဆိုတာကို လုံး၀ မေမွ်ာ္လင့္ပါနဲ႔။
ႏိုင္ငံတကာ ၾကားျဖတ္အစိုးရမဟာဗ်ဴဟာ႐ႈေဒါင့္ကေန Ends နဲ႔ Means ကို ၾကည့္ၾကရေအာင္ပါ။
Ends#Ends က ကနဦးဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈအေျခအေနမွာ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔အစည္းမ်ား၊ အင္အားႀကီးႏိုင္ ငံမ်ား၀င္လာၿပီး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရအေနနဲ႔ ေခတၱထိန္းသိမ္းၿပီး အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို စတင္ေပးတာမ်ဳိးပါ။
Means#ကုလသမဂၢနဲ႔ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားအား ျမန္မာစစ္အုပ္စုအားအေရးယူေပးရန္ ေတာင္းဆိုျခင္း
ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ စစ္အေရးအရ အေရးယူ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေရးအတြက္ လိုအပ္ေသာအကူအညီမ်ားေပးျခင္း၊ ပူးတဲြေဆာင္ရြက္ျခင္း
လက္ရွိႏိုင္ငံတကာျဖစ္ရပ္မ်ားကို ဥပမာေပးရရင္ အီရတ္၊ အာဖဂန္နစ္စတန္ႏိုင္ငံမ်ားကို ဥပမာေပးရပါမယ္။ နာမီးဘီးယား (၁၉၈၉-၁၉၉၀) ႏွင့္ ကမ္ေဘာဒီးယား (၁၉၈၃-၉၃) အေျခအေနေတြလဲ ဒီလိုေျပာင္းလဲမႈ ျဖစ္ စဥ္ေတြပါပဲ။ ယူအန္ကိုစာတန္းေတြတင္၊ ျမန္မာျပည္ကို အေရးယူေပးေအာင္လုပ္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာတပ္ေပါင္းစု ေတြ ျမန္မာျပည္၀င္၊ စစ္အုပ္စုကို ေမာင္းထုတ္၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖဲြ႔ဆိုတဲ့ ဒီပုံစံေလးက ေျပာရရင္ လြယ္လြယ္ ေလးရယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျပာတဲ့လူေတြ ေလကုန္ေမာဟုိက္ၿပီး ဆံျဖဴသြားက်ဳိးတဲ့ အခ်ိန္အထိ အေကာင္ အထည္ေပၚလာဖို႔ ေတာ္ေတာ္ခဲယဥ္းႏိုင္တဲ့ ကိစၥႀကီးပါ။ ယူအန္ဆိုတာက structural failure ျဖစ္ေနတဲ့ အဖဲြ႔ ႀကီးတခုပါ။ သူ႔ဟာသူ reform လုပ္ဖို႔ကိုေတာင္ မနည္းႀကိဳးစားေနရတာပါ။ ဒါေတာင္ ေအာင္ျမင္ေသးတာ မဟုတ္ပါဘူး။
လုံျခဳံေရးေကာင္စီမွာထိုင္ေနၾကတဲ့ ႏိုင္ႀကီးငါးႏိုင္ငံရဲ႕ ဗီြတိုအာဏာကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႔ဆိုတာကလဲ ထီထိုး သလိုပဲ အခါတရာေလာက္ထိုးေတာင္ တခါမေပါက္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးပါ။ ျမန္မာျပည္ဟာ တ႐ုတ္ျပည္သူ႕ သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာေနရာတခုျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္ရဲ႕ ဗီြတိုအာဏာကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ ဘယ္လိုမွ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ မျဖစ္ႏိုင္တာကို လုပ္ေနတာဟာ အိတ္ေပါက္နဲ႔ ဖား ေကာက္ေနသလိုပဲ ျဖစ္ေနပါလိမ့္မယ္။
တကယ္လို႔ ယူအန္ရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္က်သြားခဲ့ရင္ေတာ့ US-led Coalition အသြင္မဟုတ္ပဲ၊ China-led Coalition ပုံစံမ်ဳိးအထိ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အနည္းဆုံး ေအာက္ျမန္မာျပည္ကို US-led Coalition, အထက္ ျမန္မာျပည္ကို China-led Coalition ပုံစံေတြနဲ႔သာ ၀င္လာခဲ့ၾကရင္ ေနရင္းထိုင္ရင္း ေတာင္ကိုးရီးယား၊ ေျမာက္ကိုးရီးယားလို ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ဒီအင္အားစုႏွစ္္ခုရဲ႕ၾကားမွာ ညပ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတကာဖိအားေတြ ျပင္းထန္တင္းမာလာခ်ိန္မွာ ေနျပည္ေတာ္ကိုေျပာင္းေရႊ႕ထားမႈေတြ၊ နယူးကလီးယား စက္႐ုံးလုပ္ထားတဲ့ ေနရာေဒသေတြ၊ တပ္ရင္း၊ တပ္မေနရာခ်ထားမႈေတြ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအဖဲြ႔ေတြကို လုပ္ ေဆာင္ခိုင္းေစထားတဲ့ ပေရာဂ်က္ေတြကို ေျမပုံေပၚမွာ ခ်ၿပီးၾကည့္လိုက္ပါ။ အေျဖမွန္ကို သိရပါလိမ့္မယ္။
အခ်ိန္ေတြဟာ အရမ္းတန္ဖိုးရွိပါတယ္။ ေရေၾကာမရွိတဲ့ေနရာမွာ ေရတြင္းတူးသူကို ႀကိဳးစားတာလို႔ ဘယ္ ေလာက္ပဲ သူေအာ္ေနေန၊ ေရတြင္းဆိုတာ ေရေၾကာရွိတဲ့ေနရာမွာသာ တူးရတယ္ဆိုတာသိေနသူေတြက ေတာ့ "မိုက္လိုက္တာကြယ္" လို႔ပဲ ျမင္ပါလိမ့္မယ္။ စိတ္ႏွလုံးေကာင္းသူေတြကေတာ့ "သနားပါတယ္ကြယ္" ဆိုၿပီးပဲ ေျပာမရတဲ့အဆုံး လက္မႈိင္ခ်ၿပီး ထိုင္ၾကည့္ေနၾကပါလိမ့္မယ္။
နိဂုံးဒီၾကားျဖတ္အစိုးရပုံစံေလးမ်ဳိးေအာက္မွာ ဘယ္ပုံစံဟာ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္အတြက္ အသုံး၀င္မလဲဆိုတာကို ေသခ်ာစြာေရြးခ်ယ္သင့္ပါတယ္။ အမွန္တကယ္ျဖစ္ႏိုင္ေခ်လည္းရွိၿပီး၊ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုး ၀ိုင္းလုပ္သင့္ၾကတဲ့ ပုံစံကေတာ့ အတိုက္အခံမ်ားကဦးေဆာင္ေသာ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖဲြ႔စည္းေရးလို႔ပဲ စာေရးသူ ျမင္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္အေရးဟာ အာဏာရွင္စနစ္တခုလုံးကို ေျမလွန္ပစ္ရမယ့္ ေတာ္လွန္ေရးတခုျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာဟာ လူထုထဲမွာပဲ အေျခတည္မွ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မွာပါ။ အင္အားဆိုတာကလဲ လူထုထဲမွာ ပဲရွိပါတယ္။ လူထုနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရးကို တသားတည္းေပါင္းစပ္ေပးႏိုင္ဖို႔က အရာအားလုံးထက္ပိုၿပီး အေရးႀကီး ေနပါတယ္။
မဟာဗ်ဴဟာကို ေသေသခ်ာခ်ာေရြးခ်ယ္ခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ၾကဖို႔လဲ လိုအပ္လွပါတယ္။ တခုနဲ႔ တခု သေဘာသဘာ၀မတူတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေတြကို မေရာေထြးၾကပါနဲ႔။ Strategic doctrine အေနနဲ႔ဆိုရင္ စစ္အုပ္စုကိုျဖဳတ္ခ်ၿပီး၊ ၾကားျဖတ္အစိုးရဖဲြ႔တာက offensive doctrine ပါ။ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ဆိုတာကက်ေတာ့ ႏွစ္ဘက္စလုံးကို ဆက္တိုက္ေနရင္ အက်ဳိးမရွိေတာ့တဲ့ အေနအထားေၾကာင့္ စစ္ေျပၿငိမ္းမႈလုပ္ၿပီး ညွိႏႈိင္း ေဆြးေႏြးတဲ့ Resolution တခုပါ။ ဒီလိုျဖစ္လာဖို႔ဆိုတာက လက္ခုပ္ႏွစ္ဘက္မတီးပဲမရပါဘူး။ ငါ့ပါတီ အသက္ ဆက္ရွင္ေနရင္ၿပီးေရာဆိုတာမ်ဳိးက်ေတာ့ defensive doctrine ပါ။ ဒီလို မူအေပၚ အေျခခံသူေတြကို တိုက္ပဲြ ၀င္စစ္သူႀကီးေနရာမွာ ထားလို႔မရပါဘူး။ ငုတ္တုတ္ႀကီးျဖစ္ေနၿပီး၊ ရန္သူကတလွမ္းတိုးလာလိုက္၊ ေနာက္ ဆုတ္ေပးလိုက္နဲ႔ ဆုတ္ရင္းဆုတ္ရင္း ေခ်ာင္ထဲမွာ ပိတ္မိေနတတ္ပါတယ္။ လမ္းေၾကာင္းေတြကို ဟုိတခု၊ ဒီ တခု ခုန္မကူးမိေအာင္လဲ သတိထားရပါမယ္။ အခုပဲ ျပည္ပကို ၀င္ခိုင္းလိုက္၊ အခုပဲ ျပည္တြင္းမွာ လူထုတိုက္ ပဲြလုပ္ရမယ္ေျပာလိုက္၊ အခုပဲ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ေအာ္လိုက္ လုပ္ေနရင္ေတာ့ ေနာက္ကလိုက္ေနသူေတြလဲ ဘာ လုပ္လို႔ လုပ္ရမွန္းမသိ၊ ျပည္သူလူထုလဲ ဘာလုပ္ရမယ္မသိပဲ ဦးေဆာင္သူေတြလဲ ေမ်ာက္သစ္ကိုင္းလြတ္ သလို ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အခု ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနရဲ႕ strategic environment က ေတာင္းဆိုေနတာေတြ ကေတာ့
(၁) ယာယီတိုက္ပဲြ၀င္အစိုးရ (သို႔) တပ္ေပါင္းစု ျဖစ္ေပၚေရး
(၂) လူထုႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးေပါင္းစပ္ပါ၀င္ႏိုင္ေစေရးနဲ႔
(၃) အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ အေျခအေနကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မည့္ အရည္အေသြးႏွင့္ အရည္အခ်င္းရွိေသာ တိုင္းရင္း သားလူမ်ဳိးအားလုံးကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ၾကားျဖတ္အစိုးရတရပ္ေပၚေပါက္လာေရးတို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ခင္မမမ်ဳိးDip. IT (NCC,UK), Dip. Politics & Government (UK),
Dip. Journalism (UK), Adv. Dip. Management (Cambridge UCLES)
BA (Hons) management (HW, UK), P.G. Dip Mgt (London, UK)
MA Economics (Political Economy) (Aberdeen, UK)
MSc Strategic Studies (Aberdeen, Uk), MIISS (UK)
ရည္ညႊန္းကိုးကား။ ။
Baylis, J. et. Al (2002) Strategy in the Contemporary World, Oxford, OUP
Betts, R. (2000) "Is Strategy an illusion?" International Security, Vol. 205, No.2, Fall 2000
Calusewitz, C. (1997) On War, London, Wordsworth
Faringdon (1989) Strategic Geography, London & New York, Routledge
Freedman, L. (2008) "The Transformation of Strategic Affaris", Adelphi Paper, Vol. 379
Gracy, C. (2005) Another Bloody Century: Future Warfare, London, Phoenix
Gracy, C. (1999) Modern Strategy, Oxford, OUP, Harvard, Belknap
Liddell Hart, B. H. (1967) Strategy: The Indirect approach, London, Faber & Faber
Murray, W. et. al. (1994) The Making of Strategy: Rulers, States & Wars, Cambridge, Cambridge University Press
Paret, P. (ed) (1986) Makers of modern strategy from Machiavelli to the Nuclear age, Princeton University Press
Pearce & Robinson (1997) Strategic Management: Formulation, Implementation and Control, London, IRWIN
REF:
ခင္မမမ်ဳိး 
Posts
BBC News
VOA News
DVB News
RFA News
မဇၽၥိမ
ဧရာ၀တီ
ေန႔သစ္
သွ်မ္းသံေတာ္ဆင့္
ကရင္သတင္းစဥ္
ေကာင္းဝါ
ကခ်င္သတင္းစဥ္
ယေန႔ျမန္မာ
ကႏၱာရဝတီ တိုင္းမ္
ငုရင္ျပင္
႐ိုးမ (၃)
မိုးမခ
ဟစ္တိုင္
ဟံသာဝတီ
နိရဥၥရာ
ေခတ္လူငယ္
ၿမိဳ႕ေတာ္ပုသိမ္သတင္းစဥ္
ျမန္မာသတင္းရပ္ဝန္း
ရိုးရာေလး
Mandalay Gazette
People Media Voice
KIC News
BNI News
Burma Daily
Burma Digest
Burma Net
Kaladan
Network Media Group Rebound 88