ႏိုင္ငံေရးအရ သေဘာတူညီခ်က္တရပ္ လိုအပ္ျခင္း

လာရီ ဒိုင္းမြန္း| May 18, 2013

အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသည့္ သေဘာတူညီမႈကို ရွာေဖြျခင္း

ေယဘုယ်က်က် ေျပာရမည္္ဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံေရးပါတီတခုက က်န္သည့္ ၿပိဳင္ဖက္မ်ားအေပၚ ကာလၾကာရွည္ တဖက္သတ္ အႏိုင္ရရွိသည္ဆိုသည္မွာ ဒီမိုကေရစီစနစ္အတြက္ မေကာင္းပါ။ ဒီမိုကေရစီ စံတန္ ဖိုးမ်ားကို ၎ပါတီက မည္သိုပင္ က်င့္သံုးပါမည္ဟုဆိုဆို ထိုသို႔ေသာ အေနအထားကိုက မေကာင္းပါ။ အလားတူ အေျခအေနမ်ဳိးပင္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ေတာင္အာဖရိက ေရြးေကာက္ပြဲတြင္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ မၾကာေသးမီကမွ အက်ဥ္းေထာင္မွ ပူပူေႏြးေႏြး လြတ္ေျမာက္လာသူ နယ္လ္ဆင္ မင္ဒဲလားႏွင့္ မၾကာေသးမီကမွ တရားမ၀င္ပါတီအျဖစ္မွ ပယ္ဖ်က္ေပးျခင္းခံရသည့္ ေတာင္အာဖရိက အမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ (ANC) တို႔က အေျခအေနကို အရွိအတိုင္း နားလည္ သေဘာေပါက္ခဲ့ၾကသည္။ အျခားအင္အားစုမ်ားကို အာမခံခ်က္ ေပးျခင္းျဖင့္သာ သူတို႔၏အေကာင္းဆံုး အက်ဳိးစီးပြားမ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ဟု နားလည္ သေဘာေပါက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ အႏိုင္ရမဲ အေရအတြက္ အခ်ိဳးအစားအရသာ လႊတ္ေတာ္ထဲတြင္ ေနရာရေနေသာ လူျဖဴမ်ားကို အာမခံခ်က္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ဖြဲစည္း ပံုအေျခခံ ဥပေဒအရ ေစ့စပ္ ညွိႏႈိင္းမႈမ်ားတြင္ ANC က ထိုထက္ပို၍ ကမ္းလွမ္းမႈမ်ားပင္ ျပဳခဲ့ေသးသည္။ လူျဖဴမ်ားအတြက္သာ မကဘဲ အျခားလူနည္းစုမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ဇူးလူးေဒသ အေျခစိုက္ အင္ကာသာ လြတ္ေျမာက္ေရးပါတီကိုပါ အာမခံခ်က္မ်ား ေပးခဲ့သည္။

၁၉၉၁-၉၂ တြင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ ကနဦး ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးပြဲမ်ား မေအာင္ျမင္ ျဖစ္ၿပီးေနာက္တြင္ သမၼတ အက္ဖ္ ဒဗလ်ဴ ဒီကလပ္ ဦးေဆာင္သည့္ အသားအေရာင္ ခြဲျခားေရးအစိုးရႏွင့္ မင္ဒဲလား ဦးေဆာင္သည့္ ANC တို႔က အေပးအယူ ေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းမႈျပဳရန္အတြက္ ဆက္လက္ ႀကိဳးပမ္းသြားၾကရန္ ဆံုးျဖတ္ထားၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ ၾကားျဖတ္ဖြဲ႔စည္းပံုတရပ္ ထားရွိရန္၊ အမ်ဳိးသား ညီညြတ္ေရး အစိုးရတရပ္ ဦးေဆာင္မႈေအာက္တြင္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ အာဏာခြဲေ၀မႈတရပ္ ျပဳလုပ္ၾကရန္အတြက္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလတြင္ သူတ႔ိုက သေဘာတူညီႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

မည္သည့္ပါတီျဖစ္ေစ မဲဆႏၵ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း သို႔မဟုတ္ ထို႔ထက္ပိုၿပီး ႏိုင္ငံထူေထာင္သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ (၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၂၇ တြင္ က်င္းပခဲ့သည္) တြင္ အႏိုင္ရပါက ဒုသမၼတ တဦးကို နာမည္ အဆိုတင္သြင္းခြင့္ရမည္ ျဖစ္သည္။ မည္သည့္ပါတီမဆို မဲ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ ပိုရရွိပါက ထိုမဲအေရအတြက္တိုင္းအတြက္ ၀န္ႀကီးေနရာ တေနရာကို အဆိုျပဳႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ အျခားျပဌာန္းခ်က္မ်ားတြင္ သေဘာထားတင္းမာသည့္ အစိုးရ ၀န္ထမ္းမ်ားကို ဆက္လက္ တာ၀န္ေပး လုပ္ကိုင္ေစျခင္း၊ သေဘာထားတင္းမာသည့္ စစ္တပ္ တပ္မႉးမ်ားသည္ပင္ သူတို႔ေနရာမ်ားတြင္ ဆက္လက္ တာ၀န္ယူခြင့္ေပးျခင္း တို႔ပါ၀င္ၿပီး ထိုသို႔ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားက အသြင္ကူးေျပာင္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ကို ထင္ဟပ္ေနၾကပါသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ အာဏာရ လူျဖဴအမ်ဳိးသားပါတီ (National Party) က မဲ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်ကိုသာ အႏိုင္ရသည့္အတြက္ ယခင္သမၼတ ဒီကလပ္က သမၼတသစ္ မင္ဒဲလား ေအာက္တြင္ ဒုသမၼတ ရာထူးကိုသာ ယူခဲ့ရသည္။

ေတာင္အာဖရိက အေတြအႀကဳံမွ ရလာသည့္ အေရးပါသည့္ သင္ခန္းစာမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး ကာလမ်ားတြင္ အာဏာခြဲေ၀ေပးမႈ သေဘာတူညီခ်က္မွ်သာ မဟုတ္ဘဲ ယင္း အာဏာခြဲေ၀မႈ သေဘာ တူညီခ်က္ကို ယာယီသေဘာသာ ျဖစ္ေစရမည္ဟု ေျပာင္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဖာ္ျပခ်က္လည္း ျဖစ္သည္။ အာဏာခြဲေ၀မႈ သေဘာတူညီခ်က္ႏွင့္ လူနည္းစု ဗီတိုအာဏာ က်င့္သံုးႏိုင္မႈမ်ားကို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းေပးရန္ လူနည္းစု လူျဖဴအမ်ဳိးသားပါတီက အေစာပိုင္းတြင္ (ျမန္မာႏိုင္ငံ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုတြင္ တပ္မေတာ္က သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဗီတိုအာဏာ အပ္ႏွင္းထားပံုႏွင့္ မကြာလွပါ) ႀကဳိးပမ္းခဲ့ေသးသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လူနည္းစု လူျဖဴအစိုးရက သူတို႔ဆႏၵအတိုင္း ကာလ အကန္႔အသတ္မရွိ အတင္းအက်ပ္ လုပ္ကိုင္ရန္ အာဏာမရွိေတာ့ပါ။

ANC ထိပ္တန္း မဟာဗ်ဴဟာ ခ်မွတ္သူတဦး အဆိုအရ ေရတိုသေဘာတြင္ လူျဖဴမ်ားကို အာဏာခြဲေ၀ေပးရန္ ဒီကလပ္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားထဲမွ တခ်ိဳ႕တ၀က္ကို လိုက္ေလ်ာေပးရန္ လိုအပ္ေကာင္း လိုအပ္မည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း လူမ်ဳိးခ်င္း ခြဲျခားမႈမရွိသည့္ အနာဂတ္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံကို သြားရာတြင္ ထိုသေဘာတူညီခ်က္မ်ားက အပိတ္အဆို႔ အဟန္႔အတား ျဖစ္မေနသင့္ဟု ဆိုပါသည္။ အာဏာခြဲေ၀ေရး ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ႐ုပ္သိမ္းခဲ့ၿပီး ထိုသို႔ ႐ုပ္သိမ္းမႈမ်ားက ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ေနာက္ပုိင္းတြင္ အျပည့္အ၀ အသက္၀င္ၿပီ ျဖစ္သည္။

အျခားျပဌာန္းခ်က္မ်ားမွာ လူျဖဴ လူနည္းစုမ်ားအတြက္ ထပ္မံ အာမခံခ်က္ေပးရန္၊ အသစ္ျပန္လည္ ဖြဲ႔စည္းမည့္ ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းတြင္ သူတို႔ လြယ္လြယ္ကူကူ ဆက္လက္ ပါ၀င္ႏိုင္ေရးအတြက္ အျခားျပဌာန္းခ်က္မ်ားလည္း ရွိၾကပါေသးသည္။ ႏိုင္ငံေရး အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားအတြက္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ (အမွန္တရား ေပၚေပါက္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ရင္ ၾကားေစ့ေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွတဆင့္ အပ္ႏွင္းေပးျခင္း ျဖစ္ သည္)၊ ပင္စင္လစာမ်ားအတြက္ အာမခံေပးျခင္း၊ ဗ်ဴ႐ိုကရက္ ၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ ေစတနာ ေဖာေဖာသီသီျဖင့္ လုပ္ငန္းနားခြင့္ ျပဳျခင္း လက္ရွိ ပုဂၢလိက ပိုင္ဆိုင္မႈမ်ားကို လည္း ေလး စားရန္ အာမခံခ်က္ေပးျခင္း စသည္တို႔ ပါ၀င္ၿပီး အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို ေခ်ာေမြ႔ေစသည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲစည္းပံု အေျခခံဥပေဒ တစံုလံုးကို ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ေရးရန္အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စစ္အစိုးရက သေဘာတူညီလိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။ သိုေသာ္လည္း အဓိကက်သည့္ ျပဌာန္းခ်က္ မ်ားကို ျပန္ လည္ ျပင္ဆင္ေရးသားျခင္း အားျဖင့္ ေတာင္အာဖရိက ၾကားျဖတ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ကဲ့သိုပင္ အလားတူ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရေစမည္ ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ “ေန၀င္ဇာတ္သိမ္း သေဘာတူညီခ်က္” (sunset clauses) ျဖင့္ အာဏာခြဲေ၀ၾကရန္ ျဖစ္သည္။

ဒီမိုကေရစီေရး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကို စစ္တပ္က အႀကိမ္ႀကိမ္ ခ်ဳိးဖ်က္ေခ်နင္းခဲ့သည္ကို ေတြျမင္ခဲ့ရသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အတိုက္အခံမ်ား အေနျဖင့္ ေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းရန္ အသင့္ရွိေနၾကသည္။ ထိုသို႔ လက္ေတြ႔၀ါဒီမ်ားထဲတြင္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ စစ္အစိုးရ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားေအာက္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပိင္ခဲ့ၾကသည့္ ပါတီငယ္မ်ားသာ မကဘဲ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ႏွင့္ သူ႔ပါတီလည္း အပါအ၀င္ ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ လိုလားသည့္ တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ား၊ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၈ ရက္ အေရးေတာ္ပံုႀကီးမွ ေပၚထြက္လာၾကသည့္ “၈၈” မ်ဳိးဆက္ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ား လည္း ေစ့စပ္ညိွႏိႈင္းရန္ အသင့္ရွိေနၾကသည္။ ေျဖရွင္းရန္ ျပႆနာ အမ်ားအျပား ရွိေနျခင္းကလည္း တိုင္းျပည္အတြက္ အားေကာင္းခ်က္္ ျဖစ္ေနႏိုင္ေသးသည္။ ျပႆနာ အမ်ားအျပား ရွိေနသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အေပးအယူလုပ္ ေစ့စပ္ညွိႏႈိင္းရမည့္ နည္းလမ္းအမ်ာအျပားကို ေတြ႔လာရႏုိင္သည္။

အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္မည့္ သေဘာတူညီမႈကို ရွာေဖြၾကရာတြင္ အင္အားစု တခုခ်င္းစီက သူတို႔အတြက္ အဓိကက်သည့္ အက်ဳိးစီးပြားကို ပထမဦးဆံုး ေဖာ္ထုတ္သတ္မွတ္ဖ႔ို လိုအပ္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ သူတို႔ကိုယ္ပိုင္ စီမံျပဌာန္းပိုင္ခြင့္ကို ေလးစားရန္၊ စစ္တပ္ တပ္ဖ႔ြဲ၀င္မ်ားကို ျပစ္မႈစီရင္မႈမ်ား မျပဳလုပ္ရန္၊ ဓနဥစၥာ ႂကြယ္၀မႈမ်ားကို မသိမ္းယူရန္ အာမခံခ်က္မ်ား စစ္တပ္အတြက္ လိုအပ္ေနပါ သည္။ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားကလည္း ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အခ်ိန္ကာလ တစံုတရာ ၾကာၿပီးသည့္တိုင္၊ ကန္႔သတ္မႈမ်ား ရွိေနသည့္တိုင္ စစ္မွန္သည့္ ဒီမိုကေရစီ လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ေလွ်ာက္လွမ္းမည္၊ မေလွ်ာက္လွမ္းမည္ကို သိလိုၾကပါသည္။

အစိုးရႏွင့္ ဒီမိိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားအၾကား သေဘာတူညီခ်က္ကို စိတ္ကူးျဖင့္ မွန္းဆၾကည့္လည္း ရပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ စစ္တပ္က ခန္႔အပ္ထားသည့္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို သက္တမ္းတခု ၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ အေရအတြက္ ေလွ်ာ့ခ်သြားရန္ဆိုသည့္ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပံုမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ စစ္တပ္က ၀န္ႀကီး ၃ ဦးကို အဆိုျပဳ ခန္အပ္ခြင့္ကိုလည္း အစိုးရ သက္တမ္းတခုၿပီး ေနာက္တြင္ အခ်ိန္ယူၿပီး ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ႐ုပ္သိမ္းႏိုင္ပါသည္။ ထ႔ိုအျပင္ ဖြဲစည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ ျပႆနာရွိသည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ၂၀၁၅ မတိုင္မီတြင္ ျပင္ဆင္ႏိုင္ပါသည္။ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ စစ္တပ္ႏွင့္ ခ႐ိုနီမ်ားက အတိတ္ကာလက က်ဴးလြန္ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈမ်ားအတြက္ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ရၾကမည္ျဖစ္ၿပီး သူတို႔၏ စည္းစိမ္ဥစၥာမ်ား (အက်င့္ပ်က္ျခစားၿပီး ရယူ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေသာ္လည္း) အတြက္ လံုၿခံဳမႈ ရရွိႏိုင္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။ သူတို႔ အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကိုလည္း ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။

အစိုးရအေနျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ကို အခ်ဳိးက် ကိုယ္စားျပဳ ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္ (PR) သို႔ ေျပာင္းလဲရန္ အမ်ားႀကိဳက္ညီ သေဘာတူညီမႈလည္း ရရွိႏိုင္ပါသည္။ ပထ၀ီဖြဲ႔စည္းမႈ အရ ေထြျပားၿပီး ေက်းလက္ ဆန္သည့္ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္ေနေသးေသာ္လည္း မဲဆႏၵရွင္မ်ားႏွင့္ သူတို႔ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံမႈမ်ားကို ခိုင္မာေအာင္ ထိန္းထားရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အေရးႀကီးပါသည္။ ထိုသ႔ို လုပ္ေဆာင္ရြက္ရန္ အေကာင္းဆံုးနည္းမွာ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံရွိ ႏွစ္မဲေပးစနစ္ကို ႏိုင္ငံအတြက္ ကိုက္ညီေအာင္ ေျပာင္းလဲဲၿပီးက်င့္သံုးဖို႔ျဖစ္သည္။ ယင္းမွာ အျပည့္အ၀ ကိုယ္စားျပဳ အခ်ဳိးက် ေရြးေကာက္မႈ စနစ္ ျဖစ္ေသာ္လည္း ေရြးေကာက္ပံုမွာ ကိုယ္စားလွယ္ေနရာ တ၀က္ကို မဲဆႏၵနယ္တြင္ မဲမ်ားသူ လူတဦးတည္း အႏိုင္ယူစနစ္ျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ၿပီး က်န္ကိုယ္စားလွယ္ ေနရာမ်ားကို ပါတီတခုခ်င္းစီက သူတို႔ရသည့္ မဲ အေရအတြက္အလိုက္ ခြဲေ၀ယူၾကသည္။ သ႔ိုအတြက္ေၾကာင့္ ပါတီတခု၏ ကိုယ္စားလွယ္ အေရအတြက္သည္ ၎ရရွိေသာ မဲအေရအတြက္ကို လိုက္၍ အခ်ိဳးညီသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ေျပာင္းလဲရန္ မိမိက တင္ျပအဆိုျပဳလိုသည့္ အခ်က္မွာ အနိမ့္ဆံုး ရရွိရမည့္ မဲအေရအတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္္ကို ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ ေလ်ာ့နည္းၿပီး သတ္မွတ္ဖို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပိုေသးငယ္သည့္ တိုင္းရင္းသား အုပ္စုမ်ား ရွိၿပီး၊ မဲအခ်ဳိးကုိ ျမင့္ျမင့္မားမား ထားရွိလိုက္ပါက ဥပေဒျပဳေရး လႊတ္ေတာ္တြင္ ယင္းတိုင္းရင္းသား ပါတီငယ္မ်ားႏွင့္ တည္ေထာင္ၿပီးခါစ ပါတီငယ္မ်ား က်န္ရစ္ခဲ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။

အကယ္၍ ဤသို႔ စိတ္ကူးမွန္းဆခ်က္အတိုင္း ျဖစ္လာပါက အခက္ခဲဆံုး ျပႆနာတခုမွာ စစ္တပ္က ယင္း အင္စတီက်ဴးရွင္း၏ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္း ဆံုးျဖတ္ခြင့္ႏွင့္ ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး အခန္းက႑တြင္ ဦးေဆာင္မႈေနရာမွ ဆက္လက္ ပါ၀င္ခြင့္ကို ေတာင္းဆိုလာမည့္ ကိစၥပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ၏ စံ တန္ဖိုး ရႈေထာင့္မွ ၾကည့္မည္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားက အရပ္သားထိန္းခ်ဳပ္မႈ လက္ေအာက္တြင္ စစ္တပ္ ရွိေစေရးအတြက္ ဖြဲ႔စည္းပံုျပင္ေရး ေတာင္းဆိုလာမည္မွာ တရားမွ်တသည့္ကိစၥ ျဖစ္ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း အာဏာခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အေနအထားကို ေထာက္ထား၍ စစ္တပ္က ၎ရေနသည့္ အထူးအခြင့္အေရးမ်ားကို ခ်က္ခ်င္း အေျခခံဆန္ဆန္ ဖြဲ႔စည္းေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ သေဘာတူညီရန္ ခက္ခဲႏိုင္ပါသည္။ အေရးႀကီးၿပီး ခ်က္ခ်င္းလုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည့္ကိစၥမွာ စစ္တပ္ကို ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ အစိုးရအတြင္းမွ ထြက္ခြာ သြားေစရန္ ျဖစ္ၿပီး ၎၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ မစ္ရွင္ကို ျပန္လည္ ခ်ဳံ႕ေစရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ “ကြၽမ္းက်င္မႈ အရည္အေသြးအေပၚ အေျခခံေသာ တပ္မေတာ္၊ ႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ နယ္ေျမကို ကာကြယ္ေသာ တပ္မေတာ္ ဆိုေသာ ပိုမိုက်ဥ္းေျမာင္းသည့္ အကန္႔အသတ္” မ်ားအထိ ေရာက္ေအာင္ မူလတာ၀န္ကို ထားသင့္ပါသည္။ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ပက္သက္ၿပီး ဒု ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး မင္းေအာင္လိႈင္က ဤသို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ထားပံုကို မာရီ ကလဟန္ကလည္း သူ၏ စာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးျဖင့္ ရာစုႏွစ္ တ၀က္ေက်ာ္ အသားက်ေနခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံတခုအဖို႔ ထိုသို႔ ဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္ ထူေထာင္ရသည္မွာ ေရွ႕သို႔ ႀကီးစြာေသာအဆင့္ကို တက္လွမ္းရျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ အမွန္တကယ္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိေစရန္လည္း အခ်ိန္ယူရပါလိမ့္မည္။

ဒီမိုကေရစီသို႔ အသြင္မကူးေျပာင္းမီ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခုၾကာမွ် စစ္အာဏာရွင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ ၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ ဘရာဇီးႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္မွသာ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး အဆံုး သတ္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ ခဲ့ပါသည္။ တိုင္းျပည္ႏိုင္ငံေရးတြင္ စစ္တပ္အတြက္ တရား၀င္ အခန္းက႑ရွိသည္ဟု ခံယူခ်က္ျဖင့္ ဘရာဇီး စစ္တပ္က သမၼတ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္တြင္ ပါ၀င္လာခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ ပါ၀င္လာေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရး ပဋိပကၡမ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္လည္း စစ္တပ္က ကာလၾကာရွည္္စြာ နက္နက္ရႈိင္းရႈိင္း ပါ၀င္ပက္သက္ေနခဲ့သည္ဟု အဲဖရက္ စတီဖင္က ဆိုသည္။ သူ၏ ကြၽမ္းက်င္ရာ ပညာရပ္ နယ္ပယ္ျဖစ္သည့္ ျဖစ္သည့္ အရပ္ဖက္-စစ္ဖက္ ဆက္ဆံေရး ပညာရပ္တြင္ အဲဖရက္ စတီဖင္ ေဖာ္ျပသည့္အတိုင္း ဤသို႔ စစ္တပ္က ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရမည္ဟု နက္နက္ရိႈင္းရိႈင္း ယံုၾကည္ခံယူထားသည့္ သူတို႔ အခန္းက႑ ႏွင့္ အာဏာခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ဆက္ဆံေရးက ေန႔တြင္းညတြင္းခ်င္း ေျပာင္းလဲလိမ့္မည္ မဟုတ္ေပ။

အရပ္သားမ်ားက စစ္ဖက္ေရးရာႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အမ်ဳိးသားလံုၿခဳံေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ဗဟုသုတမ်ားကို ရရွိရန္လိုအပ္ၿပီး ၾသဇာလႊမ္းမိုး ႏိုင္ရန္လည္း ႀကဳိးပမ္းၾကရမည္ ျဖစ္သည္။ “ႏိုင္ငံေတာ္၏ ဒီမိုကရက္ ေခါင္းေဆာင္မႈသည္ ေသခ်ာ ျပင္ဆင္ စဥ္းစားထားသည့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ဦးေဆာင္မႈ မဟာဗ်ဴဟာျဖင့္ စစ္တပ္ကို တည္ေထာင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေစရမည္” ဟု ဆိုသည္။ မ်ဳိးဆက္သစ္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေနျဖင့္လည္း အကန္႔အသတ္ရွိသည့္ စစ္တပ္၏ အခန္းက႑သစ္ ေအာက္တြင္သာ တပ္မေတာ္၏ အက်ဳိးစီးပြားကို အေကာင္္းဆံုး ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ဟု လက္ခံလာရမည္။ ဤနည္းျဖင့္ သူတုိ႔ စစ္တပ္တြင္း အထက္-ေအာက္ ဆက္ဆံေရးႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို တည္ေဆာက္ေစရမည္။ သူတို႔ အရည္အေသြးမ်ားကို ေခတ္မီ ေအာင္ ျပဳျပင္ေစရမည္။ လုပ္ငန္းကြၽမ္းက်င္မႈ (professionalism) ကို ျမွင့္တင္ေပးရလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။

တိုင္းရင္းသား ပဋိပကၡကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျခင္း

၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့ေသာ ဒီမိုကေရစီ တတိယလိႈင္း ၿပီးေနာက္ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကို ႀကဳိးပမ္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အမ်ဳိးသားၾကန္အင္ လကၡဏာအရ အမ်ားဆံုး ကြဲျပားေနမႈရွိသည့္ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ ၅၄ သန္း၏ ၃ ပံု ၁ ပံုခန္႔မွာ ဗမာမဟုတ္သည့္ လူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္ၾကၿပီး ဘာသာစကား အရေသာ္လည္းေကာင္း ၾကန္အင္လကၡဏာ အရေသာ္ လည္းေကာင္း တူညီမႈ မရွိၾကပါ။ လူနည္းစု လူမ်ဳိးေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ ရွိေနၿပီး၊ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ကရင္နီ (ကယား)၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ မြန္၊ ရခိုင္ စသည့္ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ႏိုင္ငံ နယ္စပ္ေဒသမ်ား တြင္ ေနထိုင္ေနၾကသည္။ ဤေဒသမ်ားသည္ ကြၽန္းသစ္ႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္စသည့္ သဘာ၀ သယံဇာတမ်ား ေပါမ်ားသည့္ ေဒသမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကသည္။

၁၉၄၈ ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးခ်ိန္မွစ၍ တိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ျဖစ္ပြားေသာ အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡမ်ားျဖင့္ ရင္ဆိုင္လာခဲ့ၾကရသည္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာ သည့္ ျပတ္ေတာင္း ျပတ္ေတာင္း ျပည္တြင္း စစ္ အတိုင္းအတာအထိ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ ယခုတိုင္ တိုက္ပြဲမ်ား ျဖစ္ေပၚေနဆဲ ရွိသည္။ သူပုန္ထမႈမ်ားကို ေခ်မႈန္းႏိုင္ရန္ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ေဒသမ်ားတြင္ ရွိေနသည့္ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ရန္ စစ္တပ္က ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတြင္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ားကို ေအာက္ေျခသို႔ ခြဲေ၀ျဖန္႔ျဖဴးေပးရန္ အရိပ္အေယာင္ ျပထားေသာ္လည္း တျပည္ေထာင္စနစ္အျဖစ္ ပိုမိုပီသေနပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ားက ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို လိုလားေနၾကပါသည္။ အလြန္အမင္း ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ကဲလြန္းသည့္ အစိုးရစနစ္ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမွသာလွ်င္ ေရရွည္တည္တံ့မည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ အစစ္အမွန္ ညီညြတ္မႈကို ေမွ်ာ္လင့္ ႏိုင္ေပလိမ့္မည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ကာလက ေတာင္းဆိုခဲ့သလို ဒုတိယ ပင္လံု သေဘာတူညီခ်က္မ်ဳိး လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ က ေခတ္သစ္ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗိသုကာ သူ႔ ဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက ရွမ္း၊ ခ်င္း၊ ကခ်င္ လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ခ်ဳပ္ဆိုသေဘာတူညီခဲ့သည့္ စာခ်ဳပ္မ်ဳိး ျဖစ္သည္။

ပင္လံု စာခ်ဳပ္အရ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ ထူေထာင္ရန္ အေျခခံ သေဘာတူညီခဲ့ၾကၿပီး ေတာင္တန္းေဒသေန လူနည္းစု တိုင္းရင္းသားမ်ား အေနျဖင့္ ယင္းတို႔ေဒသအတြင္း အုပ္ခ်ဳပ္စီမံေရး ကိစၥမ်ားတြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ အျပည့္အ၀ ရရွိၾကရန္ အာမခံထားသည္။။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ဆယ္ႏွစ္အၾကာတြင္ ခြဲထြက္လုိပါက ခြဲထြက္ခြင့္ပါ ေပးထားေသးသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ပင္လံုစာခ်ဳပ္တြင္ ဤအုပ္စုမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ အာဏာမ်ားႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို တိက်စြာ ေဖာ္ျပထားျခင္း မရွိပါ။ ထို႔အျပင္ ၁၉၅၀ ခုႏွစ္ ေႏွာင္းပိုင္းကာလမ်ားတြင္ ထႂကြလာခဲ့သည့္ ခြဲထြက္ေရး ၀ါဒေၾကာင့္လည္း စစ္တပ္ အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ေပၚလာေစျခင္း ျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စု၏ သေဘာသဘာ၀ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အၿမဲတေစ တည္ရွိေနခဲ့သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံုဆိုင္ရာ ျပႆနာကို မေျဖရွင္းဘဲႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရး မည္သို႔ ေအာင္ျမင္ႏိုင္မည္ ဆိုသည္မွာလည္း ခန္႔မွန္းတြက္ဆဖို႔ ခက္လွသည္။

ဂ်ဴအန္ ေဂ် လင့္ဇ္ (Juan J. Linz) ႏွင့္ အဲဖရက္ စတီဖင္ (Alfred Stepan) တို႔ ေရးခဲ့သည့္အတိုင္း ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈတခုတြင္ ေပါက္ကြဲလြယ္သည့္ ေမးခြန္း ၂ ခုမွာ မေရွာင္မလႊဲသာ ရွိေန တတ္သည္။ မည္သူမ်ားက ႏိုင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ၾကသနည္း၊ ႏိုင္ငံသားမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ ဥပေဒကို မည္သို႔ အဓိပၸာယ္္ဖြင့္ဆိုၾကသနည္း ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီတြင္ ဒီမို (ျပည္သူ) ဆိုေသာစကားကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ လူမ်ဳိးစံု ေနထိုင္ၾကသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံတခုအေနျဖင့္ အမ်ိဳးသားႏိုင္ငံေတာ္တခု (Nation-State) အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီက်စြာ အလွ်င္အျမန္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္း စြာ ေရာက္ရွိလာရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ ယင္းအစား အိႏၵိယႏိုင္ငံ ကဲ့သို႔ပင္ ျပည္နယ္မ်ား စုေပါင္းထားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္တခု (State-Nation) အျဖစ္က ပိုအလားအလာ ေကာင္းမြန္ဖြယ္ ရွိပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစု အမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ျဖစ္ေသာ္လည္း ခိုင္မာ အားေကာင္းသည့္ ၾကန္အင္ ၀ိေသသလကၡဏာ ႏွင့္ သစၥာရွိမႈကို ႏိုင္ငံသားျပည္သူမ်ားထံမွ ဗဟိုအစိုးရက ရယူႏိုင္ပါေသးသည္။

ထိုသို႔ေသာ ျပည္နယ္မ်ား စုေပါင္းထားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္တခု (State-Nation) တြင္ တခုတည္းေသာ ဘာသာစကားႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ အမွတ္လကၡဏာမ်ားကို ႏိုင္ငံသားအားလံုး အေပၚႏွင့္ နယ္ေျမေဒသ အားလံုးတို႔တြင္ ခ်မွတ္ေပး၍ မရသည္ကို ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ လူမ်ားစု တိုင္းရင္းသားတို႔က အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံထားၾကသည္။ ယင္းအစား သူတို႔က ျပည္နယ္တခုႏွင့္တခု လုပ္ပိုင္္ခြင့္မတူသည့္ ဖက္္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုစနစ္၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး အမ်ားအျပား ေနထိုင္ၾကသည့္ ေဒသမ်ားကို လုပ္ပုိင္ခြင့္အာဏာမ်ား အေတာ္အတန္ေပးသည့္ စနစ္တု႔ိမွတဆင့္ အမ်ိဳးသား စ႐ိုက္္လကၡဏာမ်ား ကို ျပန္႔ပြားေစရန္ လုပ္ေဆာင္ၾကပါသည္။ ထို အမ်ိဳးသား စ႐ိုက္္လကၡဏာမ်ားသည္ အမ်ိဳးအစား ကြဲျပားၾကေသာ္လည္း အျပန္အလွန္ ျဖည့္ဆည္းမႈရွိၾကပါသည္။ ဤစနစ္အရ အုပ္စုတိုင္းတြင္ သူတို႔ ကိုယ္ပိုင္ ဘာသာစကားႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈအတြက္ အခြင့္အေရးရွိသည္ဟု ခံယူထားၿပီး တခ်ိန္တည္းမွာပင္ ျပည္နယ္မ်ား စုေပါင္းထားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္တခု (State-Nation) အတြင္း ေနထိုင္မည္ဟု ကတိက၀တ္ကို ရယူထားၾကပါသည္။ (ဤေနရာတြင္ အေလးေပး ေဖာ္ျပရန္ အခ်က္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံကဲ့သို႔ပင္ အျခားေသာ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားလည္း ျပည္နယ္မ်ားအတြင္း ေနထိုင္ေနၾကသည္ကို သတိျပရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ျပည္နယ္မ်ားတြင္ တိုင္းရင္းသားတအုပ္စုက လူမ်ားစု လႊမ္းမိုးေနမႈမ်ား ရွိသည္၊ [ဥပမာ - ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေနထိုင္ၾကသူ သံုးပံုတပံုခန္႔ သို႔မဟုတ္ ထိုထက္ ပိုသူမ်ားမွာ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ား မဟုတ္ၾကပါ၊] ထို႔အတြက္ေၾကာင့္ အသစ္ဖြဲ႔စည္းမည့္ ႏိုင္ငံေတာ္သစ္တြင္ လူတိုင္းအတြက္ အခြင့္အေရး [ေဒသခံ လူမ်ားစု အခြင့္အေရးကို ေျပာရံုမွ်ျဖင့္ မလံုေလာက္ပါ] ကို ေသခ်ာ ေပးႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။)

အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ဒီမိုကေရစီကို က်င့္သံုးဖို႔ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ပံုစံ တစံုတရာ သို႔မဟုတ္ အတိုင္းအတာ တစံုတရာအထိ အိႏၵိယႏွင့္ မ်ားစြာ ဆင္တူလွသည့္ ျပည္နယ္ေပါင္းစု ႏိုင္ငံေတာ္တခု (State-Nation) ပံုစံကို အသံုးျပဳရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အိႏၵိယ စနစ္တြင္ ျပည္္နယ္္တခုႏွင့္တခု လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရပိုင္ခြင့္ မတူၾကေသာ္လည္း ယဥ္ေက်းမႈအတြက္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္မ်ားကို အမ်ားအျပား ေပး အပ္ထားပါ သည္။ အာဏာကို ေအာက္ေျခသို႔ ခြဲေ၀ျဖန္႔ျဖဴးေပးရန္ လက္ရွိ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခအေနတြင္ေသခ်ာျပဌာန္းႏိုင္ဖို႔ အေတာ္ပင္ လိုအပ္ေနပါေသးသည္။

ျပည္နယ္မ်ားႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ား အတြက္ အေရးႀကီးသည့္ အာဏာႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္က ေပးအပ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒအရ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားကို ခန္႔အပ္ခြင့္ အာဏာကို သမၼတက ရယူထားျပန္သည္။ (သမၼတ အဆိုျပဳလာသူကို တိုင္းေဒသႀကီး၊ ျပည္နယ္ လႊတ္ေတာ္မ်ားက ဥပေဒအရ ျငင္းပယ္ႏိုင္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ထိုသို႔ျပဳရန္ အင္မတန္ ခဲယဥ္းပါသည္။) ဒီမိုကေရစီ တည္ၿငိမ္မႈကို အာမခံႏိုင္ေစရန္ ေဒသဖြံံံ႕ၿဖဳိးေရး လုပ္ငန္းမ်ား၊ အရင္းအျမစ္၊ သယံဇာတ၊ ယဥ္ေက်းမႈ စသည့္ ကိစၥမ်ားတြင္ တစံုတရာေသာ အဓိပၸာယ္ ျပည့္ျပည့္္၀၀ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိသည့္ ေရြးခ်ယ္တင္ ေျမွာက္ခံရသည့္ အစိုးရမ်ားရွိဖို႔ လိုပါသည္။ ထိုသို႔ ျပန္လည္ဖြဲ႔စည္းမည့္ ႏိုင္ငံတြင္ အၿမဲတမ္းေနထိုင္္ၿပီး ခြဲထြက္ေရး ေတာင္းဆိုခြင့္ကို ထာ၀ရ စြန္႔လႊတ္ပါမည္ဟု တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားကလည္း အျပည့္အ၀ ကတိျပဳရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

အလုပ္ျဖစ္ႏိုင္သည့္ ဒီမိုကေရစီစနစ္တရပ္ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲမွ ေပၚထြက္လာေစဖို႔ ဆိုလွ်င္၊ ၁၉၉၀ ေရြး ေကာက္ပြဲၿပီး ေနာက္ပိုင္း ေနာက္တေက်ာ့ ေဘးဒုကၡဆိုးမ်ဳိး၊ လူအမ်ားက အျပင္းအထန္ မေက်မနပ္ ျဖစ္ေနၾကသည့္ မတည္မၿငိမ္လွသည့္ အာဏာရွင္တပိုင္း အစိုးရမ်ဳိး မျဖစ္ေစရန္ဆိုလွ်င္ လာမည့္ ၂ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ရန္ ႏိုင္ငံေရးကိစၥမ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။ သတင္းေကာင္းမွာ တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာ က်င္းပမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ၃ ႏွစ္မွ် လိုေသးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

စိုးရိမ္ပူပန္ဖြယ္ သတင္းမွာ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ အခက္ခဲဆံုး ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းမ်ား (ေဆြးေႏြးညိွႏိႈင္းမႈမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ သေဘာတူညီမႈမ်ား) စတင္ မလုပ္ေဆာင္ရေသးျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ထိုသို ႔ေဆြးေႏြးပြဲ မ်ား သို႔မဟုတ္ ေဆြးေႏြးပြဲ၀င္ရန္ မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္္ ျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ ဖိအားေပးရန္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား အေရးတႀကီး လိုအပ္ေၾကာင္း ဒီမိုကရက္တစ္ အတုိက္အခံမ်ား ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိၾကပါ။ စစ္အစိုးရႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားအၾကား စစ္တပ္ႏွင့္ အရပ္သားတို႔အၾကား အဓိက အတိုက္အခံအင္အားစု (အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္) ႏွင့္ ပိုအားငယ္သည့္ အင္အားစုမ်ားအၾကား လူမ်ားစုဗမာႏွင့္ အေထြေထြေသာ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုတို႔အၾကား ရႈပ္ေထြး ခက္ခဲလွသည့္ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္ေနသည့္ အေပးအယူျပဳမႈမ်ား၊ သေဘာတူညီမႈမ်ားအတြက္ အေလးအနက္ ေဆြးေႏြး ညိွႏိႈင္းမႈမ်ား လိုအပ္ေနပါသည္။ ကံေကာင္းေထာက္မသည္မွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ တို႔အၾကား အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္ေလးစားမႈႏွင့္ ရင္းႏွီးသည့္ ဆက္ဆံေရး ရွိေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကိစၥတခုကို အေလးအနက္ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုျခင္းက ႏွစ္ဖက္သာမန္ ေတြ႔ဆံုစကားေျပာျခင္းထက္ ပိုအေရးႀကီးပါသည္။ လူအမ်ားက ေလးစားၾကသည့္ သူရဲေကာင္းသဖြယ္ ျဖစ္ သည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ သည္ပင္ မတူကြဲျပားလွသည့္ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုမ်ား လူမႈအသိုက္အ၀န္းမ်ားကို တဦးတည္း ကိုယ္စားျပဳ ေဆြးေႏြးရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။

၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္ထြန္းလာမည္လား၊ သို႔မဟုတ္ ဒီမိုကေရစီ လမ္္းေၾကာင္းေပၚ ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ တင္ထားႏုိင္မည္လား၊ သို႔မဟုတ္ မည္သို႔ေသာ ဒီမိုကေရစီလမ္းေၾကာင္း ဆိုသည္ကို အားလံုး သေဘာတူညီ ႏိုင္ၾကမည္လား ဆိုသည္တို႔မွာ လာမည့္ ၂ ႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေန မည္သို႔ ျဖစ္ေပၚလာသည္ ဆိုသည့္အေပၚ အႀကီးအက်ယ္ မွီတည္ေနပါသည္။ အေပးအယူ ညွိႏႈိုင္းမႈ ျပဳႏိုင္သည့္ အျပန္အလွန္ လံုၿခံဳမႈေပးႏိုင္သည့္ စနစ္တရပ္ကို တည္ေဆာက္ရန္ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုတို႔က ယခုအခ်ိန္ကို အသံုးခ်ရပါမည္။ သို႔မွသာ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကို ေရွ႕ဆက္ႏိုင္ၾကမည္လည္း ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအေနျဖင့္ တဦးအႏိုင္ရ တဦးရံႈးဆိုသည့္ ရလဒ္သုည (zero-sum) ကစားပြဲမွသည္ အေပါင္းသေဘာ ရလဒ္ (positive-sum) ကစားပြဲသို႔ ေရႊ႕ေျပာင္း တိုးတက္ရန္လည္း လိုအပ္သည္။ အနာဂတ္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံတြင္ သူတို႔အတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား ရွိေနသည္ကို အစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံ အင္အားစုမ်ား အတြင္းရွိ အဓိက အင္အားစုမ်ားက ျမင္ၾကဖို႔လည္း လိုအပ္ေနပါသည္။

အတိုက္အခံ အင္အားစုမ်ားက ေဆြးေႏြးပြဲစကား၀ိုင္းတြင္ အစိုးရႏွင့္ ထိေရာက္စြာ မေတြ႔ဆံု မေဆြးေႏြးမီတြင္ ယင္းတို႔အခ်င္းခ်င္း ထိေတြ႔ေဆြးေႏြးၾကရန္လည္း လိုအပ္ေနပါသည္။ သူတို႔အေနျဖင့္ ပိုစုစည္းညီညြတ္သည့္၊ ႏိုင္ငံေရးအရ ပိုလက္ရည္တူ ျဖစ္သည့္၊ နည္းပရိယာယ္ပိုင္းအရ ပိုပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မည့္ တပ္ဦး (တပ္ေပါင္းစု) တခုကို တည္ေထာင္ၾကရန္ လိုအပ္ၿပီး အစိုးရႏွင့္ ေတြ႔ဆံုၾက ရမည္ ျဖစ္သည္။ အနာဂတ္ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရးဆိုသည့္ ဘံုသေဘာတူညီခ်က္အရ မိမိတု႔ိ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို စည္း႐ံုးလႈံ႕ေဆာ္ေနသည့္ ကာလအတြင္းမွာပင္ အဆိုပါ တပ္ေပါင္းစုကို တည္ေဆာက္ရမည္ ျဖစ္သည္။

ေသခ်ာသည္မွာ ေဆြးေႏြးညိွႏိႈင္းပြဲမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီ အင္အားစုမ်ားကို ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ဦးေဆာင္ရမည္ ဆိုသည္မွာ ရွင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူက သူ႔ပါတီကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ႏိုင္ေန ခ်ိန္တြင္၊ ေခတ္မီေအာင္ လုပ္ေနခ်ိန္တြင္ တျခားေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား တိုင္းရင္းသားလူမိ်ဳးမ်ား လူငယ္မ်ားကို ဆြဲေဆာင္စည္း႐ံုးၿပီး အားလံုးပါ၀င္သည့္ ညြန္႔ေပါင္းတခုကို တည္ေဆာက္ရပါမည္။ အခ်ဳိ႕ အကဲဆတ္လြန္းေသာ ေဆြးေႏြး အေပးအယူ လုပ္္မႈမ်ဳိးကို ညင္သာစြာ ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္သလို ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ အခ်ဳိ႕ကိစၥမ်ားကို ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ လွ်ိဳ႕၀ွက္ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္လည္း ျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ ယံုၾကည္မႈတည္ ေဆာက္ႏိုင္ၾကလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ပိုစနစ္က် ဖြဲ႔စည္းမႈရွိသည့္၊ ပိုက်ယ္ျပန္႔သည့္ ေဆြးေႏြးညိွႏိႈင္းမႈ အေျခခံ မူေဘာင္မ်ား ေပၚထြက္လာေစရန္လည္း ႀကဳိးပမ္းရပါမည္။

တိုင္းျပည္တြင္ ေတြ႔ႀကံဳလာရႏိိုင္ေသာ စိန္ေခၚမႈမွာ ထိတ္လန္႔ တုန္လႈပ္ဖြယ္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏုပ်ိဳလတ္ဆတ္ေသာ ေမွ်ာ္လင့္မ်ားႏွင့္ ျပည့္လႊမ္းေနေသာ စိတ္ဓာတ္မ်ား လည္း ေပၚေပါက္ေနၾကပါသည္။ ရင္နာစရာေကာင္းသည့္ တုိင္းျပည္္ခြၽတ္ၿခံဳက် ပ်က္စီးမႈ ေနာက္တႀကိမ္ျဖစ္ၿပီးမွ ရလာမည့္ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ဳိးကို စစ္အစိုးရဖက္ကေရာ အတိုက္အခံဖက္ကပါ မျမင္လိုၾကပါ။ ထိုသို႔ျဖစ္လာလွ်င္ တိုင္းျပည္တြင္ မည္သို႔ ဆံုးရႈံးသြားမည္ဆိုသည္ကို ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ႏွစ္ဖက္ေခါင္းေဆာင္မ်ား နည္းလည္ သေဘာေပါက္ခဲ့သည္ထက္ ယခုအခ်ိန္တြင္ ပိုမိုအေလးအနက္ သေဘာေပါက္ေနၾကၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ လြန္ခဲ့သည့္ အႏွစ္ ၂၀ က ေတာင္အာဖရိက ႏိုင္ငံတြင္ ႀကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကေသာ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ အပါအ၀င္ အျခားေသာအသြင္ ကူးေျပာင္းမႈမ်ား ကို ျပန္ လွည့္ၾကည့္ပါလွ်င္လည္း ထိုသိ႔ု ထိတ္လန္႔ တုန္လႈပ္စရာေကာင္းေသာ ေက်ာ္လႊားဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေလာက္ေသာ အခက္အခဲ အက်ပ္အတည္းမ်ားကို ျမင္ရႏိုင္ပါသည္။ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရး ေအာင္ျမင္မႈႏွင့္ က်ရႈံးမႈအေပၚ ေ၀ဖန္သံုးသပ္ၾကသူမ်ား က ေအာက္ေျခတြင္ ဖံုးကြယ္ေနေသာ အေျခအေနမ်ား၏ အေရးႀကီးပံုကို မွန္ကန္စြာ ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ထိုသို႔ေသာ အကန္႔အသတ္ မ်ား ၾကားမွပင္ ျပည္သူမ်ားက သူတုိ႔သမိုင္းကိုသူတို႔ ဖန္တီးခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုသို႔ေသာ ႀကီးၾကယ္ခမ္းနားသည့္ ဇာတ္လမ္းမ်ိဳးကိုလည္း ျမန္မာအစိုးရႏွင့္ အတိုက္အခံေခါင္း ေဆာင္တို႔ ကျပ အသံုးေတာ္ခံရေတာ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေအာင္ျမင္မည္ ရံႈးနိမ့္မည္ဆိုသည္မွာ သူတို႔အေပၚတြင္သာ မူတည္ေနပါေတာ့သည္။
ႏိုင္ငံေရးအရ သေဘာတူညီခ်က္တရပ္ လိုအပ္ျခင္း (၁) ဖတ္႐ႈရန္

ကိုးကား
Alfred Stepan, Rethinking Military Politics: Brazil and the Southern Cone (Princeton: Princeton University Press, 1988), 131.

Alfred Stepan, Rethinking Military Politics, 142.

Michael Lwin, “Ending Myanmar’s Civil War,” Al Jazeera, 13 February 2012, available at www.aljazeera.com/indepth/opinion/2012/02/20122494825985895.html.

Juan J. Linz and Alfred Stepan, Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1996), 28.

Linz and Stepan, Problems of Democratic Transition, 34.

Alfred Stepan, Juan J. Linz, and Yogendra Yadav, “The Rise of ‘State-Nations,’” Journal of Democracy 21 (July 2010): 50–68; and Stepan, Linz, and Yadav, Crafting State-Nations: India and Other Multinational Democracies (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2011).

(၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ Journal of Democracy, အတြဲ ၂၃၊ အမွတ္စဥ္ ၄၊ The Opening in Burma [ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပြင့္လင္းလာျခင္း] မွ လာရီ ဒိုင္းမြန္း (Larry Diamond) ၏ “The Need for a Political Pact” ကို ဘာသာျပန္ဆိုပါသည္။ လာရီ ဒိုင္းမြန္းသည္ Journal of Democracy ၏ ပူးတြဲအယ္ဒီတာျဖစ္ၿပီး စတန္းဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္ Hooover Institution and the Freeman Spogli Institute for International Studies မွ အဆင့္ျမင့္ ပညာရွင္တဦး ျဖစ္ပါသည္။ စတန္းဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္ Center on Democracy, Development, and the Rule of Law ၏ ညြန္ၾကားေရးမႉးလည္း ျဖစ္သည္။ မၾကာေသးမီက သူသည္ ျမန္မာျပည္သ႔ို သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့သည္။)

Ref: ဧရာ၀တီ