MOGE နဲ႔ ဘယ္လို ေငြရွာမလဲ

ဝီလ်ံဘြတ္
September 13, 2012

“႐ိုးသားမႈ၊ က်င့္ဝတၱရားႏွင့္ လူအမ်ားအား ေလးစားမႈတို႔အေပၚတြင္ ကၽြႏု္ပ္တို႔ထားရွိသည့္ တန္ဖိုးအႏွစ္သာရမ်ားအရ ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ သက္ဆိုင္ရာဥပေဒႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားအား လုိက္နာရန္ေသာ္လည္းေကာင္း လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ က်င့္ဝတ္ ပိုင္းဆိုင္ရာတို႔တြင္ ျမင့္မားသည့္ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကို ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ခ်မွတ္ထားသည့္အျပင္ ထိုအရာမ်ားအတိုင္း ႏိုင္ငံတကာတြင္ လုပ္ငန္း လည္ပတ္လွ်က္ရွိပါသည္” တဲ့။

ဒီလို စကားလံုးမ်ိဳးေတြက ျမန္မာ့ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔လုပ္ငန္း (MOGE) ကို တကယ္ တုန္လႈပ္ေခ်ာက္ခ်ားေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ လုပ္ငန္းပိုင္းမွာ ပိုၿပီး ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိရွိနဲ႔ လမ္းပြင့္ လာ ႏိုင္ဖို႔ဆိုတဲ့ အေနာက္ႏုိင္ငံ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ ကုမၸဏီတခ်ိဳ႕ရဲ႕ ဖိအားေတြနဲ႔ MOGE က နပန္းလံုးေနရတာကိုး။

အဲ့ဒီစာသားေတြဟာ ရွဲလ္ (Shell) ကုမၸဏီရဲ႕ စီးပြားေရး စံခ်ိန္စံညႊန္းဆိုင္ရာ ေၾကျငာစာတမ္းထဲက အရာေတြျဖစ္ၿပီး ဘာ့ ေၾကာင့္ ျမန္မာ စြမ္းအင္ဝန္ႀကီး ဦးသန္းေဌးက လုပ္ကြက္ေတြ ခ်ထားေပးမယ္႕ ဒါဇင္နဲ႔ခ်ီတဲ့ ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ ရွာေဖြ ေရးလိုင္စင္ေတြ မၾကာေသးခင္က ျပန္႐ုတ္သိမ္းလိုက္ရသလဲဆိုတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျမင္သာေစပါတယ္။

ျမန္မာ့ကမ္းလြန္ေရပိုင္နက္နဲ႔ ကုန္းတြင္းပိုင္းက အက်ိဳးအျမတ္ မ်ားႏိုင္တဲ့ လုပ္ကြက္ေနရာ ၄၀ ေက်ာ္ကို ဒီလအေစာပိုင္း ရန္ကုန္ မွာက်င္းပတဲ့ ျမန္မာ့ေရနံ၊ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ႏွင့္ လွ်ပ္စစ္ (Myanmar Oil, Gas and Power) ဖိုရမ္မွာ ေၾကျငာလိမ့္ မယ္လို႔ ယူဆထားခဲ့ၾကေပမယ့္ ျဖစ္မလာခဲ့ပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေအာင္ MOGE ထဲမွာလည္း အေျပာင္းအလဲေတြလုပ္ဖို႔ အေနာက္ႏိုင္ငံကုမၸဏီေတြက ေတာင္း ဆိုၾကၿပီးတဲ့ေနာက္ လုပ္ကြက္ ေလလံပစ္မယ့္ အစီအစဥ္ကို ေရႊ႕ဆိုင္းလိုက္တယ္လို႔ စြမ္းအင္ဝန္ႀကီးဌာနက ေၾကျငာ လုိက္လို႔ပါ။

ရွဲလ္လို ကုမၸဏီေတြကလည္း ေလလံပစ္မယ္႕ လုပ္ငန္းစဥ္အပါအဝင္ MOGE မွာ ဘယ္သူေတြ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္မယ္ ဆိုတာနဲ႔ ဘယ္လို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြနဲ႔ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မယ္ဆိုတာေတြကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းနဲ႔ ပြင့္ပြင့္လင္း လင္း ရွင္းျပဖို႔ ေတာင္း ဆို ခဲ့ၾကပါတယ္။

အရင္ စစ္အစိုးရေနရာမွာ အစိုးရသစ္ တက္လာၿပီး ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ စတင္ခ်ိန္အထိ ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ ဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းလိုင္စင္နဲ႔ အေပးအယူ ကိစၥအားလံုးကို စစ္တပ္ပိုင္လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ MOGE ကတဆင့္ ေဆာင္ရြက္ရတာပါ။ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔က ျပစ္တင္ေဝဖန္ခဲ့ၾကေပမယ့္ MOGE ကေတာ့ လုပ္ငန္း ကို ထဲထဲဝင္ဝင္ ခ်ဳပ္ကိုင္ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းပိုင္းဆိုင္ရာေတြကို စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔အညီ ျပန္လည္ မြမ္းမံၿပီး ဒီႏွစ္အကုန္ပိုင္းမွာ ကမ္းလြန္နဲ႔ ကုန္းတြင္းပိုင္း ရွာေဖြေရးလုပ္ကြက္လုိင္စင္သစ္ေတြ ထုတ္ေပးႏိုင္တယ္လို႔ စြမ္းအင္ဝန္ႀကီးဌာနက အရိပ္အႁမြက္ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းမွာ ျခစားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးနဲ႕ ပိုမို ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိေရး ႏိုင္ငံတကာ စာခ်ဳပ္ Extractive Industries Transparency Initiative (EITI) ကို လက္မွတ္ထိုးဖို႕ စိတ္ဆုံးျဖတ္ ထားတယ္လို႕ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ဦးစိုးသိန္းကလည္း The Wall Street Journal သတင္းစာကို ေျပာ ထားပါတယ္။ ေနာ္ေဝမွာ ရုံးထိုင္တဲ့ EITI ရဲ့ အႀကီးအကဲ မစၥတာ ဂ်ဲနပ္စ္ မိုဘာ့ဂ္နဲ႕ အဖြဲ႕ မၾကာခင္က ျမန္မာျပည္သြားခဲ့ျပီး ေနျပည္ေတာ္ အာဏာပိုင္ေတြနဲ႕ ေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ လုပ္ငန္းဆန္းစစ္သူေတြ၊ ျမန္မာ့အေရး ေလ့လာသူေတြကေတာ့ အဲ့ဒီလို ျပန္လည္မြမ္းမံတဲ့ကိစၥေတြကို အစီ အစဥ္တက် သပ္သပ္ရပ္ရပ္နဲ႔ ၂၀၁၃မွာ ၿပီးႏိုင္တယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္မယ္ဆိုရင္ေတာင္ အေကာင္းျမင္လြန္းရာက်တယ္လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။

“MOGE ထဲမွာ တကယ္ေကာင္းမြန္တဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ အလွ်င္အျမန္ လုပ္ရပါလိမ့္မယ္၊ စြမ္းအင္ဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ ကမ္းလြန္ လုပ္ကြက္ေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ အေသးစိတ္ကို အခ်ိန္အတိုအတြင္း ေရးဆြဲႏိုင္လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္မျမင္ပါဘူး” လို႔ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ စြမ္းအင္ဆန္းစစ္သူ ဂ်က္ဖ္ မိဒ္ (Jeff Mead) က ေျပာပါတယ္။

အျခားသူေတြက အခုလို လုပ္ငန္းလုပ္ကြက္ေတြေပးဖို႔ ့ၾကာေနတာဟာ ေရရွည္ျမန္မာ့စီးပြားေရးအတြက္ အေျမာ္အျမင္ရွိတဲ့ ေဆာင္ရြက္မႈလို႔ ယူဆၾကပါတယ္။

“ဒီစီမံကိန္းေတြဟာ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျဖစ္ေစဖို႔နဲ႔ ႏိုင္ငံအေနနဲ႔လည္း အဲ့ဒီစီမံကိန္းေတြကေန ျဖစ္ႏိုင္သမွ် အက်ိဳး အျမတ္ အမ်ားဆံုးရႏိုင္ေအာင္ ေသေသခ်ာခ်ာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို အခ်ိန္ေပးရမယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အခုလို လုပ္ကြက္ သစ္ လိုင္စင္ေတြထုတ္ေပးတဲ့အေပၚ အခ်ိန္ဆြဲထားတာမ်ိဳး ရွိသင့္တယ္လို႔ တခ်ိဳ႕က အႀကံေပးေနၾကပါတယ္” လို႔ ျမန္္မာ့စီးပြား ေရး ဆိုင္ရာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး (Burma Economic Watch) စာေစာင္ရဲ႕ တြဲဖက္အယ္ဒီတာျဖစ္တဲ့ ၾသစေၾတလ်ႏိုင္ငံ မက္ကိြဳင္ယားတကၠသိုလ္ (Macquaire University) က စီးပြားေရးပညာရွင္ ေရွာင္တာနယ္ (Sean Turnell) က ဆိုပါတယ္။

“အထူးသျဖင့္ ဒီစီမံကိန္းေတြကရမယ့္ ဝင္ေငြေတြက ျမန္မာျပည္ ဘ႑ာေရး အနာဂတ္အတြက္ အေျခခံေတြျဖစ္လာမွာ မို႔ ဘာကိုမွ အလ်င္စလို လုပ္စရာ မလုိပါဘူး။ ရလာမယ့္ေငြေတြကို အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြ အဆင့္အတန္းျမွင့္ဖို႔၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ ပညာေရးက႑ာေတြ တိုးတက္လာေအာင္လုပ္ဖို႔နဲ႔ ႏိုင္ငံကိုယ္၌က လိုအပ္ေနတဲ့ စြမ္းအင္ေတြျဖည့္ဆည္းဖို႔ သံုးရမွာ” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

“အရင္အစိုးရကေတာ့ ေငြမ်ားမ်ားရဖို႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ကို ျမန္ႏိုင္သမွ် အျမန္ဆံုး ထုတ္ေရာင္းခ်င္ခဲ့တာ။ အခုအစိုးရ သစ္မွာ ေတာ့ အဲ့ဒီထက္ ပိုအေရးႀကီးတဲ့ အစီအစဥ္ေတြရွိတယ္” လို႔လည္း သူက ဆိုပါေသးတယ္။

ၿပီးခဲတဲ့ ရန္ကုန္ဖိုရမ္မွာ ေမးျမန္းခဲ့ၾကတဲ့ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းဆိုင္ရာ ေမးခြန္းတခ်ိဳ႕ကို စက္တင္ဘာ ၇ ရက္ေန႔တုန္းက လႊတ္ေတာ္မွာ အတည္ျပဳခဲ့တဲ့ ျပင္ဆင္ခ်က္ အေတာ္မ်ားမ်ားပါ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈဥပေဒက ရွင္းမျပႏိုင္ေသးသလို အျခားကိစၥ အမ်ားအျပားအတြက္လည္း အေျဖမရွိဘဲ ျဖစ္ေနဆဲပါ။

အဲ့ဒီဖိုရမ္ကို တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔လည္း ကမ္းလြန္လုပ္ကြက္ေတြနဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ သိရလိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ထားၾကေပမယ့္ ဘာအခ်က္အလက္မွ မရွိတဲ့အေပၚ စိတ္ပ်က္လက္ ပ်က္ ျဖစ္ကုန္ၾကတယ္လို႔ သိရပါ တယ္။ MOGE အေနနဲ႔ ေမးတဲ့ေမးခြန္းေတြကို မေျဖခ်င္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္သလို မေျဖႏိုင္တာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

“အေျခအေနက ကုိယ္ျဖစ္ခ်င္သလိုမ်ိဳး ျဖစ္လို႔မရတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္၊ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုတဲ့ ျမန္မာအစိုးရက လုိအပ္တဲ့ ရွာေဖြေရးနဲ႔ ထုတ္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းေတြမွာ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေရနံကုမၸဏီႀကီးေတြကို ရင္းႏွီးျမွပ္ႏံွေစခ်င္တယ္ ဒါမွမဟုတ္လည္း အစိုးရအေနနဲ႔ အဲ့ဒီကုမၸဏီႀကီးေတြရဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈလိုအပ္တယ္၊ ကုမၸဏီႀကီးေတြကလည္း ျမန္မာ ျပည္ထဲမွာ သြားလုပ္ခ်င္တယ္၊ ဒါေပမယ့္ အဲ့ဒါေတြအကုန္လံုး မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူး” လို႔ ဂ်က္ဖ္မိဒ္ က ေျပာပါ တယ္။ “အဲ့ဒီကုမၸဏီေတြအေနနဲ႔ စစ္အစိုးရလက္ ထက္မွာ အေမရိကန္အစိုးက ခ်မွတ္ထားခဲ့တဲ့ တည္ရွိဆဲ စည္းကမ္း တင္းက်ပ္မႈေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္ၿပီး လုပ္ငန္းလည္ပတ္ဖို႔ ဆႏၵ မရွိတဲ့အျပင္ ဘာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမွ မရွိဘဲနဲ႔လည္း ဗလာခ်ည္း ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခ်င္ၾကတာ မဟုတ္ဘူး” လို႔လည္း သူက ဆိုပါ တယ္။

ျမန္မာ့ေရပိုင္နက္ထဲမွာ ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ ၁၁ ထရီလီယံနဲ႔ ၂၂ ထရီလီယံကုဗေပ အၾကားရွိတယ္လို႔ MOGE က အခိုင္ အမာ ဆိုေနေပမယ့္ ဒီကိန္းဂဏန္းေတြက စစ္ေဆးအတည္ျပဳလို႔မရေသးပါဘူး။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ေနေန ဇီဇာမေၾကာင္ဘဲ MOGE နဲ႔ ဆက္စပ္ေဆာင္ရြက္လိုတဲ့ ႏိုင္ငံတကာေရနံကုမၸဏီႀကီးေတြလည္း ရွိပါ တယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လေတြထဲမွာ အစိုးရေရနံကုမၸဏီေတြျဖစ္တဲ့ မေလးရွားႏိုင္ငံက ပက္ထ႐ုိနပ္စ္ (Petronas) နဲ႔ ထိုင္းႏိုင္ငံ က PTTEP ကုမၸဏီေတြဟာ ရွာေဖြေရးစာခ်ဳပ္ေတြ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ၿပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံက တိုတယ္လ္ (Total) နဲ႔ ဂ်ပန္ႏိုင္ ငံက နစ္ပြန္အြိဳင္ (Nippon Oil) ကုမၸဏီေတြကလည္း မုတၱမပင္လင္ေကြ႔ကေန အမ်ားအျပားထုတ္မယ့္ PTTEP ရဲ႕ ကမ္းလြန္ သဘာဝဓာတ္ ေငြ႔ ရွယ္ယာေတြကိုဝယ္ဖို႔ သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါ့ျပင္ တ႐ုတ္ အမ်ိဳးသား ကမ္းလြန္ေရနံ ေကာ္ပိုေရးရွင္း (China National Offshore Oil Corporation – CNOOC) နဲ႔ တ႐ုတ္ အမ်ိဳးသား ေရနံ ေကာ္ပိုေရးရွင္း (China National Petroleum Corporation – CNPC) လိုမ်ိဳး တ႐ုတ္အစိုးရ ကုမၸဏီႀကီးေတြကလည္း MOGE နဲ႔ အနီးကပ္ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါေသးတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အဲန္ဂ်ီအိုေတြကေတာ့ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ ေျမကြက္ အေသးစား ပိုင္ရွင္ေတြအေပၚထားရွိတဲ့ CNPC ရဲ႕ က်င့္ဝတ္စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေမးခြန္းေတြ ေမးေနၾကဆဲပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ CNPC က ကီလိုမီတာ ၉၀၀ ရွည္ တဲ့ ေရနံနဲ႔ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ပိုက္ေတြ ျမန္မာျပည္ကို ျဖတ္ၿပီး ေဖာက္ေနတာကိုး။

“အေနာက္ႏိုင္ငံကုမၸဏီေတြက MOGE အေပၚ တကယ္ဂ႐ုစိုက္တယ္လို႔ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က ေႏြးေထြး ၾကင္ နာ တတ္လို႔ အဲ့ဒီလို ဂရုစိုက္တာမ်ိဳး ဟုတ္ခ်င္မွဟုတ္ပါလိမ့္မယ္။ ႐ုိး႐ိုးေလးေျပာရရင္ သူတို႔က သူတို႔ႏိုင္ ငံဥပေဒနဲ႔ လုပ္ငန္း ေဆာင္႐ြက္မႈေဘာင္ထဲမွာ ရပ္တည္ရတာမို႔ ဂ႐ုစိုက္တာပါ” လို႔ ေရွာင္တာနယ္က ေျပာပါတယ္။ “သူတို႔ေတြက လုပ္ငန္းလည္ ပတ္တဲ့ေနရာမွာ ေစာင့္ၾကည့္ခံရတာမ်ိဳး မရွိႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေတြနဲ႔ လည္ပတ္ၾကတာပါ၊ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ အျခား ေနရာေတြမွာ လုပ္ငန္းလည္ပတ္သလိုမ်ိဳး လည္ပတ္လို႔မရႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတြ ရွိေန ပါတယ္” လို႔လည္း သူက ဆိုပါတယ္။

စီးပြားေရးလုပ္ငန္း စိန္ေခၚမႈဆိုင္ရာ အကဲျဖတ္ကုမၸဏီေတြကလည္း MOGE နဲ႔ ဆက္စပ္ေဆာင္ရြက္မယ့္ ကိစၥေတြေပၚ သတိေပး ခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။

ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ႏိုင္ငံတကာပြင့္လင္းျမင္သာမႈအဖြဲ႔ (Transparency International) ဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ဟာ ကမၻာေပၚမွာ ျခစားမႈ အမ်ားဆံုး ႏိုင္ငံတခုလို႔ အခုထိ သတ္မွတ္ထားဆဲပါ။ ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ ေမပယ္ခေရာ့ဖ္တ္ (Maplecroft) အဖြဲ႔ကေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ အင္စတီက်ဴးရွင္းဆိုင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြ အားနည္းေနေသး တာကို ေမလတုန္းက သတိေပးခဲ့ပါတယ္။

စီးပြားေရးသုတသနဆိုင္ရာ အေရွ႕အာရွဗ်ဴ႐ို (East Asian Bureau of Economic Research) ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းတခု ျဖစ္တဲ့ အေရွ႕အာရွဖိုရမ္ (East Asian Forum) အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာမွာလည္း ျမန္မာျပည္ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဟာ “ႏုနယ္လြန္းတဲ့အတြက္ အလြယ္တကူပ်က္စီးသြားႏိုင္တဲ့အျပင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြက အဓိက လူပုဂၢိဳလ္ အနည္းငယ္အေပၚ မူတည္ေနတယ္” လို႔ သတိေပးထားတဲ့ ေရွာင္တာနယ္ရဲ႕ ေဆာင္းပါးတပုဒ္ကို စက္တင္ဘာလ ၈ ရက္ေန႔မွာ ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။

အဲ့ဒီေဆာင္းပါးမွာ သူက “ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြက ဆယ္စုႏွစ္ ၅ ခုၾကာ တိုင္းျပည္ကို ဖ႐ိုဖရဲ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့တာေတြရဲ႕ ဒဏ္ရာဒဏ္ ခ်က္ေတြ အားလံုးကို ခံေနရတာပါ။ အဲ့ဒါေတြကေတာ့ အဆင့္အတန္းမမွီေတာ့တဲ့ အေျခခံအေဆာက္အအံု၊ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေနတဲ့ ျခစားမႈနဲ႔ ခ႐ိုနီဝါဒ၊ အစိုးရနဲ႔ မူဝါဒခ် မွတ္တဲ့ အဖြဲ႔ေတြမွာ စြမ္းရည္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ခ်ိဳ႕တဲ့ေနတာ၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈနဲ႔ တိုင္းရင္းသားပဋိပကၡ၊ အလုပ္မျဖစ္တဲ့ ဘ႑ာေရးက႑နဲ႔ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈကို ေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔မျဖစ္ေအာင္ တားဆီးေနတဲ့ အျခား ဆူးေညာင့္ခလုတ္ ဒုနဲ႔ေဒးပါပဲ” လို႔ သူက ေရးထားပါတယ္။

William Boot ၏ Ethnics of MOGE and Gas Money ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပသည္။

Ref: ဧရာ၀တီ