အာဆီယံ၏ ဒီမိုကေရစီ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ အခ်ဳိးေျပာင္းျပန္ၿပီေလာ

ကာဝီ ခ်ဳန္ကစ္တာဝုန္ (Kavi Chongkittavorn)
မတ္လ ၀၇ ရက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္

“ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဒီမိုကေရစီသို႔ ေရွးရႈခ်ီတက္ရာ လမ္းက က်ဥ္းပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေနာက္ျပန္လွည့္ဖို႔ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္ ပါဘူး။” သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ေတြ႔ဆံုစဥ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္း၏ အေမးကုိ ဤသို႔ ျပန္လည္ေျဖၾကား ခဲ့သည္။

သူ႔ႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားက ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မလွည့္ႏိုင္သည့္ အေျခအေန ေရာက္ပါၿပီလားဟု ကုလအတြင္းေရး မႉးခ်ဳပ္ က ေမးျမန္းခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ခက္ခဲလွသည့္ အေမးကို ျပန္လည္ေျဖၾကားပံုက ပါးနပ္ ပညာသားပါသည္ဟု ဆိုရမည္။



မည္သည့္ရလဒ္ ထြက္လာႏိုင္မည္ကို မည္သူကမွ် တပ္အပ္ ၾကိဳတင္မေျပာႏိုင္ပါ။ သမၼတ၏ ဤမွတ္ခ်က္ႏွင့္ ၿပီးခဲ့သည့္အပတ္က လႊတ္ ေတာ္သို႔ ေျပာၾကားခဲ့သည့္ မိန္႔ခြန္းမ်ားအရ ယခု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား တုန္႔ဆိုင္းသြားဖို႔ အေၾကာင္းမရွိဟု ေဖာ္ျပေန ပါသည္။ ယခု ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကိုသာ ဆက္လက္ တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေဆာင္ရြက္သြားႏိုင္ဖို႔ရန္ အနည္းဆံုး ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အာဆီယံအဖြဲ႔၏ ဥကၠ႒ တာဝန္ယူရမည့္ အခ်ိန္တိုင္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းသြားႏိုင္ရန္ စိန္ေခၚမႈ အၾကီး အက်ယ္ ရွိေနပါေသးသည္။

၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ လူထုအံုႂကြမႈျဖင့္ သမၼတ ဆူဟာတိုကို ျဖဳတ္ခ်ၿပီး အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီေျပာင္းခဲ့စဥ္က ေဒသတခုလံုး သို႔ ႐ိုက္ခတ္သက္ေရာက္မႈ ရွိခဲ့သည္။ ေဒသတခုလံုးတြင္ ဆက္လက္၍ မတည္မၿငိမ္ ႐ိုက္ခတ္ သက္ေရာက္လာမည္ေလာဟု စိုးရိမ္ ေနခဲ့ ၾကသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း ကမၻာပ်က္ေတာ့မည့္အလား ေဝဖန္ေျပာဆိုခ်က္မ်ားလည္း ထြက္ ေပၚ လာခဲ့ေသးသည္။ ႏိုင္ငံ အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ၿပိဳကြဲလိမ့္မည္၊ သေဘာထား တင္းမာသည့္ အစၥလမ္ဝါဒ ေခါင္းေထာင္ပ်ံ႕ ႏွံ႔လာလိမ့္ မည္ ဟုလည္း ေစာေၾကာခဲ့ၾက ေသးသည္။ ယေန႔ မိမိတို႔ ေတြ႔ျမင္သိရွိေနၾကသလို ထိုအခ်ိန္က မည္သူမွ် မသိရွိႏိုင္ခဲ့ၾကေပ။ ႏိုင္ငံေရးအရ တိုးတက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာလိမ့္မည္၊ စစ္တပ္က ႏိုင္ငံေရးဝန္းက်င္မွ ေနာက္ဆုတ္သြားလိမ့္မည္၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ခိုင္မာအသားက်ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ၾကလိမ့္မည္ဟု မထင္ျမင္မိခဲ့ၾကေပ။ အာဆီယံ အဖြဲ႔ႏွင့္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးတြင္ အင္ဒိုနီး ရွားႏိုင္ငံ၏ သံတမာန္ေရး အခန္းက႑ကိုလည္း အလားတူ မတြက္ဆထားမိခဲ့ၾက သည္မွာ အေသအခ်ာပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ အသိ အမွတ္ျပဳခံရသည့္ အေျခ အေနမ်ဳိး ေရာက္လာဖို႔ အင္ဒိုနီးရွား အစုိးရ အဖို႔ ဒီမိုကေရစီစနစ္အတြင္း သက္ဆိုင္ရာ အင္အားစုအားလံုး ပါဝင္ပတ္သက္ ႏိုင္ရန္ ေကာင္းမြန္သည့္ ဝန္းက်င္ အေျခအေနတရပ္ကို ဖန္တီးထိန္းသိမ္းထားခဲ့ရသည္။ ေဒသဆိုင္ရာ ဥပေဒျပဳသူမ်ား၊ အရပ္ဖက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း မ်ားႏွင့္ သတင္းမီဒီယာမ်ားကလည္း သူတို႔က်ရာတာဝန္ကို တတ္စြမ္းသမွ် ျဖည့္ဆည္း ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾက ပါသည္။ ခလုတ္ကန္သင္းမ်ား ဟိုမွာသည္မွာ ရွိခဲ့ၾကသလို ရံဖန္ရံခါဆိုသလို ၎လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တားဆီး ဟန္႔တားခဲ့ၾကသည္ လည္း ရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီမိုကေရစီ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈက ျငင္းဖြယ္ရာမရွိ တသမတ္တည္း ေရွ႕သို႔ တိုးတက္လာ ေနခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ ဒီမိုကေရစီစနစ္က အင္ဒိုနီးရွား လူမႈအသိုင္းအဝိုင္း၏ ေသြးသားဝိဉာဥ္ထဲ စိမ့္ဝင္စီးေမ်ာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ သည္။

သို႔ေသာ္လည္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံအဖို႔ အာဆီယံအဖြဲ႔ထဲတြင္ မွတ္မိ အသိအမွတ္ျပဳရေလာက္ေအာင္ ဘာလီ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ အဖြဲ႔၏ ၉ ၾကိမ္ ေျမာက္ ထိပ္သီးအစည္းအေဝး က်င္းပခ်ိန္မွစ၍ ၅ ႏွစ္မွ် ၾကိဳးပမ္း႐ုန္းကန္ခဲ့ၾကရသည္။ အမွန္အတိုင္း ဆိုရလွ်င္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ တခ်ိန္က အာဆီယံ အဖြဲ႔အတြင္း ရယ္ပြဲဖြဲ႔စရာ သတၱဝါသာသာမွ် ရွိခဲ့သည္။ အၾကိမ္တိုင္းဆိုသလို သူ႔ေၾကာင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား ေႏွာင့္ေႏွးခဲ့ရဖူးသည္။ သို႔ေသာ္ လည္း ထိုႏွစ္က ဂ်ာကာတာ အစိုးရ၏ ေခါင္းေဆာင္မႈႏွင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခိုင္ၾကည္မႈ ေၾကာင့္ အာဆီယံအဖြဲ႔သည္လည္း ပို၍ ဒီမိုကေရစီက်သည့္ လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေလွ်ာက္လွမ္းလာႏိုင္ခဲ့သည္။ အဖြဲ႔ဝင္ႏိုင္ငံမ်ားအဖို႔ ေနာက္ထပ္ အပို ေဆာင္း သႏၷိ႒ာန္ျပဳရန္ အခ်က္မ်ားကို ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကသလို ပိုမိုပြင့္လင္းသည့္ နယ္ပယ္၊ ပို၍ ဒီမိုကေရစီ က်ယ္ျပန္႔
ေျပာသည့္ အေနအထား ျဖစ္လာေစေရးအတြက္ တန္ဖိုးမ်ား၊ စံႏႈန္းမ်ားကို ျမႇင့္တင္စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကသည္။

က်ေနာ္တို႔ ေမ့ထား၍မရႏိုင္သည့္ အျဖစ္လည္းရွိေသးသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံက အေရွ႕တီေမာႏွင့္ အာေခ်း ေဒသ ႏွစ္ခုလံုးရွိ ျပည္ တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား၌ အာဆီယံအဖြဲ႔ဝင္မ်ားကို ဖိတ္ေခၚ၍ ဝင္ေရာက္ ပတ္သက္ေစျခင္း အားျဖင့္ အဖြဲ႔ၾကီးအတြင္း ရွိေနခဲ့သည့္ တဦး၏ျပည္တြင္းေရးကို တဦးက ဝင္ေရာက္မစြက္ဖက္ေရးဟူသည့္ မူကိုလည္း က်ဳိးေပါက္ လမ္းပြင့္ေစခဲ့ပါသည္။ ဂရိ ပံုျပင္ထဲမွ ပန္ဒိုရာေသတၱာကို ဖြင့္လိုက္သည့္ႏွယ္ဟု တင္စားဆိုရေပလိမ့္မည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း နာဂစ္ ဆိုက္ကလုန္းမုန္တိုင္း တိုက္ခတ္ဖ်က္ဆီးၿပီးေနာက္ ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အာဆီယံအဖြဲ႔ အပါအဝင္ ၃ ပြင့္ဆိုင္ ဗဟိုအဖြဲ႔ကို ပင္မထား ဦးေဆာင္ေစကာ လုပ္ငန္းသေဘာအရ ေသးငယ္သည္ ဆိုရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အေရးၾကီးသည့္ အေျခအေနတရပ္ကို ခ်မွတ္လုပ္ ေဆာင္ ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။

၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္၊ ဘာလီကြန္ေကာ့ ၃ သေဘာတူညီခ်က္ (Bali Concord III) မွ စတင္၍ ၎စာခ်ဳပ္က အာဆီယံအဖြဲ႔ အတြက္ ျပင္ပသို႔ လွမ္းေမွ်ာ္ၾကည့္ေသာ အေျခခံျပ႒ာန္းခ်က္ ပံုစံတခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ အာဆီယံ ပဋိဉာဥ္ စာတန္း၊ ေထာက္တိုင္ ၃ ခု (ႏိုင္ငံ ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရး၊ စီးပြားေရး ႏွင့္ လူမႈေရး-ယဥ္ေက်းမႈ) ပါဝင္ေသာ အာဆီယံ လူမႈအသိုက္အဝန္းအတြက္ လမ္းျပေျမပံု၊ လူ႔အခြင့္အ ေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔အစည္း ဖြဲ႔စည္းရသည္မ်ား ဆက္၍ တိုးတက္ ျဖစ္ေပၚလာေစခဲ့သည္။ ဤ ရလဒ္မ်ားေၾကာင့္အျပင္ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္က တတိယအၾကိမ္အျဖစ္ အာဆီယံအဖြဲ႔ ထိပ္သီးအစည္းအေဝးကို အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပသည့္အခါ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံတကာ ဂုဏ္သိကၡာလည္း သိသိသာသာ ျမင့္မာားလာခဲ့ရသည္။ အာဆီယံအဖြဲ႔ကို ဥကၠ႒အျဖစ္ ဦးေဆာင္ရသည့္ အေရးပါမႈကို သိျမင္နားလည္ သည့္ အတြက္ေၾကာင့္လည္း ဂ်ာကာတာရွိ အင္ဒိုနီးရွားအစိုးရက ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္တြင္မွ အလွည့္က်မည့္အေရးကို ၂ ႏွစ္ ၾကိဳတင္ေစာ၍ ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္တြင္ မဟာဗ်ဴဟာက်က် ရယူက်င္းပခဲ့သည္။ တဖက္တြင္လည္း လာမည့္ႏွစ္ ဘာလီတြင္ အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပရမည့္ ေအပက္ (APEC) ထိပ္သီး အစည္းအေဝးႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ေနမည့္အေရး ေရွာင္လႊဲ လိုေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။

မမွားမယြင္း ဆိုႏိုင္သည့္အခ်က္မွာ ဒီမိုကေရစီ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာမႈႏွင့္ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းလာမႈေၾကာင့္သာ အင္ဒိုနီးရွား ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ေဒသတြင္းႏွင့္ ကမၻာေပၚတြင္ အင္အားဂုဏ္သိကၡာ ျမင့္တက္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆက္လက္၍ ဒီမိုကေရစီ တိုးတက္ျဖစ္ထြန္းေန သည္ႏွင့္အမွ် အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံက ကမၻာေပၚတြင္ တတိယအၾကီးဆံုး ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ျဖစ္လာေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ အင္ဒို နီးရွားပံုစံ ဒီမိုကေရစီဟုပင္ ဝါႂကြားေနရာယူရန္ ယံုၾကည္မႈရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။ သူတို႔က ေတာင္ကမၻာျခမ္း ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း အေလးေပး ခ်ဥ္းကပ္မႈကို က်င့္သံုးေနၿပီး အစိုးရစနစ္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔အစည္း အင္စတီက်ဴးရွင္း အေကာင္းဆံုး ရွိေစမည္ဟုလည္း ေႂကြးေၾကာ္ ထားၾကသည္။ ဘာလီ ဒီမိုကေရစီဖိုရမ္၏ ေအာင္ျမင္မႈအေပၚ အေျခခံ၍ ဒီမိုကေရစီ ထိပ္သီးအစည္းအေဝးတခုကိုပင္ ယခုႏွစ္ကုန္ပိုင္း တြင္ က်င္းပဦးေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ အေတြ႔အၾကံဳက ဒီမိုကေရစီေရး လိုလားခ်က္မ်ားကို ေပၚထြန္းလာေစျခင္းျဖင့္ ခံစားရမည့္ အက်ဳိး ရလဒ္မ်ားကို ထင္ရွားျမင္သာစြာ ျပသေနပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုလွ်င္ လြန္ခဲ့သည့္ လအနည္းငယ္တိုင္ လူသူ မဆက္ဆံလိုသည့္ အထီးက်န္ႏိုင္ငံ ပံုရိပ္ျဖင့္ ရွိေနခဲ့ေသးသလို အသစ္ႏွင့္ အေဟာင္းေသာ ဘက္စံုစိန္ေခၚမႈ ျပႆနာ မ်ားကို ထိေရာက္စြာ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ ေလ့လာမႈမ်ား ျပဳဖို႔လည္း လိုအပ္ေနေသးသည္။ သမၼတဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္သည့္ အစိုးရက တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားႏွင့္ ျပန္ လည္သင့္ျမတ္ ရင္ၾကားေစ့ေရး၊ က်န္ရွိေနသည့္ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ား အားလံုး လႊတ္ေပးေရး၊ မေလ်ာ္ကန္သည့္ ႏ်ဴကလီယာ အိပ္မက္ကို နိဂံုးခ်ဳပ္ အဆံုးသတ္ ေရး.. စသည့္ ရႈပ္ေထြးေပြလီသည့္ ျပႆနာမ်ားကို အတိတ္ကာလက က်င့္သံုးခဲ့သလို ဓာတ္ၾကမ္း တိုက္ ေဆးခါးၾကီး နည္းမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ေျဖရွင္းကိုင္တြယ္ႏိုင္ပါေၾကာင္း ျပသဖို႔ရန္ လိုအပ္ေနသည္။ ေျပာရမည္ဆိုလွ်င္ အက်ယ္အျပန္႔
ေသာ ကမၻာၾကီးတခုလံုးက လူနည္းစုတိုင္းရင္းသားမ်ား၊ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ သာမန္ျပည္သူမ်ားအေပၚ အၾကမ္းဖက္ခဲ့မႈမ်ားကို ယခုတိုင္ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ အမွတ္တရ ရွိေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အသစ္ ေသာ စိန္ေခၚမႈျပႆနာမ်ားတြင္ ေဒသဆိုင္ရာ ႏွင့္ ကမၻာစီးပြားေရး စနစ္ထဲသို႔ ေပါင္းစည္းႏိုင္ေရး၊ သတင္းနည္းပညာ (IT)- လူမႈမီဒီယာ ေတာ္လွန္ေရးကို ဇက္ၾကိဳးထိန္းခ်ဳပ္ အသံုးျပဳ ႏိုင္ေရး စသည့္ ကိစၥမ်ားလည္း ရွိေနေသးသည္။ အာဆီယံထိုင္ခံုတြင္ ဥကၠ႒ယူၿပီးေနာက္ပိုင္း မေရွးမေႏွာင္းမွာပင္ အာဆီယံလူမႈ အသိုက္ အဝန္းကို စတင္ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ရေတာ့မည္ ျဖစ္ရာ ေနျပည္ေတာ္ရွိ အစိုးရအေနျဖင့္ ၂ဝ၁၅ တြင္ စတင္လာမည့္ အေျခအေနသစ္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္မွန္ကန္ေသာအစပ်ဳိးကို ေဆာင္ရြက္ရန္လည္း လိုအပ္ေနပါသည္။

နည္းလမ္းတခုတည္း မဟုတ္။ နည္းလမ္းမ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ ဒီမိုကေရစီကို ျမႇင့္တင္ တိုးတက္ေစျခင္း ျဖင့္ အာဆီယံအဖြဲ႔ႏွင့္ ပို၍က်ယ္သည့္ ကမၻာတလႊားတြင္ ႏိုင္ငံကို သိကၡာရွိရွိ ျပန္၍ရပ္တည္ႏိုင္ေစရန္ အလွ်င္အျမန္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါ သည္။ ယခုျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ လမ္းေၾကာင္းသာ အစစ္အမွန္ႏွင့္ မတိမ္းမေစာင္း သြားႏိုင္ပါက ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႔ ၾကီး၏ ေရွ႕ေဆာင္လမ္းျပလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါေသးသည္။ ဤသို႔ အာဆီယံအဖြဲ႔ၾကီးကို ဥကၠ႒အျဖစ္ ဦးေဆာင္ရန္ ရက္ေပါင္း ၆၆ဝ မွ်သာ က်န္ပါေတာ့သည္။ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ က အာဆီယံဥကၠ႒အျဖစ္ တာဝန္ယူမည့္ အခ်ိန္သည္ အာဆီယံ အစိုးရမ်ားအၾကား လူ႔ အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ ေကာ္မရွင္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား [the terms of reference of the Asean Intergovernmental Commission for Human Rights (AICHR)] ျပန္လည္ သံုးသပ္ေရး ဆြဲၾကရမည့္ အခ်ိန္ႏွင့္လည္း တိုက္ဆိုင္ေနပါသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။ ယခုကာလ တြင္ လုပ္ငန္းမ်ား မလည္ပတ္ႏိုင္ေသးေသာ္လည္း ဤသို႔ တည္ရွိေနမႈက အျခားအာဆီယံအဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံမ်ား အေနျဖင့္ လည္း လိုက္ပါလုပ္ေဆာင္ၾကရန္ ဖိအားသဖြယ္ သက္ေရာက္ေနေစၿပီ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံက အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစု ၾကည္ႏွင့္ အတူ ယခုအရႈပ္အေထြး ႏွင္းျမဴၾကားထဲတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအေရးကို မည္သို႔မည္ပံု ပဲ့ကိုင္ဦးေဆာင္သြားမည္ ဆိုသည္ ကိုလည္း ဆက္၍ ေစာင့္စား ၾကည့္ရႈရဦးေတာ့ မည္ ျဖစ္သည္။ ယခင္ စစ္အစိုးရက ဤသို႔ ၾကိဳးပမ္းမႈမွန္သမွ်ကို တခ်ိန္က ျငင္းပယ္ခဲ့ သည္ခ်ည္းသာ ျဖစ္သည္။

ဥပမာေဖာ္ျပရလွ်င္ အာဆီယံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ (AICHR) ဖြဲ႔စည္းမႈဆိုင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ အႏွစ္သာရ မ်ားကို ၂ဝဝ၉ ခုႏွစ္တြင္ ေဆြးေႏြးေရးဆြဲခဲ့ၾကရာ ထိုအခ်ိန္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို အပစ္ပယ္ခံႏိုင္ငံတခုဟုသာ သတ္မွတ္ ထားခဲ့ၾကၿပီး ယခု ျဖစ္ေပၚလာ သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ အာဆီယံ၏ အေျခအေနအသစ္အရ ျပန္လည္ျပင္ဆင္မြမ္းမံမႈ မ်ား ျပဳၾကရဦးေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

ျပန္ေျပာင္းၾကည့္ရမည္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျပာင္းအလဲမွာ ေခတ္ၿပိဳင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားသမိုင္းတြင္ အလားတူ ျဖစ္ရပ္ မ်ဳိး မရွိခဲ့ဖူးေခ်။ ထူးထူးျခားျခား ျဖစ္သည္။ အင္ဒိုခ်ဳိင္းနားစစ္ပြဲ အၿပီးတြင္ ဗီယက္နမ္၊ လာအိုႏွင့္ ကေမၻာ ဒီးယားတို႔က သူတို႔ႏိုင္ငံအတြင္း အေျပာင္းအလဲမ်ားကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ ကေမၻာဒီးယား ႏုိင္ငံက ပို၍ကံေကာင္းသည္ဆိုရမည္။ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ျပည္တြင္းစစ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ကုလသမဂၢက ႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို အလံုး အရင္း အကူအညီေပးခဲ့ၾကသည္။

သိသာထင္ရွားသည့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီ နယ္ပယ္ပိုမို က်ယ္ဝန္းေပၚထြန္း၍ အခြင့္သာလာျခင္းႏွင့္ အျခား အာဆီယံအဖြဲ႔ဝင္ သစ္ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္စာလွ်င္ တင္းၾကပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ နည္းပါးေသာ သတင္းမီဒီယာရပ္ဝန္း ေပၚထြန္း လာေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ေဆြး ေႏြးျငင္းခုန္မႈမ်ားႏွင့္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ထိေတြ႔ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈမ်ား ရွိလာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္အရဆိုရလွ်င္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ လက္ရွိၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈသည္ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္ရန္ မ်ားစြာက်န္ရွိေနေသးသည္ဟု ဆိုရမည့္တိုင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ မႈေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ အတိုင္းအဆမွာ အာဆီယံအဖြဲ႔ဝင္သစ္မ်ား ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၃ဝ တာ ကာလအတြင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ထက္ မ်ားစြာ သာလြန္ေန သည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ယခုအခါ ျပင္ဆင္ေနၾကသည့္ သတင္းမီဒီယာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ဥပမာေပး ေဖာ္ျပရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ မ်ား မၾကာမီတြင္ သတင္းမီဒီယာဥပေဒတခုကို စတင္ျပ႒ာန္းေတာ့မည္ ျဖစ္ၿပီး ယခင္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ကစ၍ သတင္းမီဒီယာမ်ားကို ႏွိပ္ကြပ္ ထားသည့္ ယႏၲယား စနစ္မ်ားကိုလည္း နိဂံုးခ်ဳပ္ေစေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ယခု ဥပေဒ ၾကမ္းေရးဆြဲရာတြင္ လွ်ဳိ႕လွ်ဳိ႕ဝွက္ဝွက္ ဆန္ေန ေသာေၾကာင့္လည္း ျပည္တြင္း ျပည္ပရွိ သတင္းမီဒီယာေလာကသား မ်ားက အၾကီးအက်ယ္ သံသယ ရွိေနၾကေသးသည္။ ယခု ဥပေဒသစ္ေၾကာင့္ အမွန္တကယ္ လြတ္လပ္ခြင့္မ်ား ျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါမည္ေလာဟုလည္း ေဝဖန္ ဆန္းစစ္ေနၾကသည္။

အစိုးရ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက UNESCO/ UNDP စသည့္ ကုလသမဂၢ ေအဂ်င္စီမ်ား အပါအဝင္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားရွိ မိတ္ဖက္ အင္အားစုမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္အၾကံရယူေနၾကၿပီး လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား လြတ္လပ္စြာ ရယူႏိုင္မည့္ မူေဘာင္တခု ထြက္ေပၚလာေစေရး ေရးဆြဲျပင္ဆင္ေနၾကသည္။ လူအမ်ားက သံသယ ရွိေနၾကဆဲ ျဖစ္ေစကာမူ လြတ္လပ္ေသာ လူမႈလူ႔ေဘာင္ ေဖာင္ေဒးရွင္း (Open Society Foundation)၊ ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာ ပံ့ပိုးေရး (International Media Support) ႏွင့္ အင္တာ နယူးစ္ (Internews) စသည့္ ႏိုင္ငံတကာ အလႉရွင္မ်ားက ရွင္သန္လႈပ္ရွားေနေသာ ေဒသခံ သတင္းမီဒီယာသမားမ်ားကို အရည္အ ေသြးျမႇင့္ ကူညီေပးရန္ ေရာက္လာေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ သတင္းမီဒီယာ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းလာသည့္ အေျခအေနကို အခြင့္ေကာင္းယူ၍ နယူးေဒလီအေျခစိုက္ မဇၥ်ိမသတင္းဌာန၊ ခ်င္းမိုင္အေျခစိုက္ ဧရာဝတီသတင္းဌာန၊ ေနာ္ေဝအေျခစိုက္ ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံ (DVB) အပါအဝင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ ျပည္ပရွိ အတိုက္အခံ သတင္းမီဒီယာၾကီးမ်ား၊ အယ္ဒီတာမ်ားကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ အလည္အပတ္ ျပန္လာေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။

မဇၥ်ိမ သတင္းဌာနအေနျဖင့္လည္း ႏိုင္ငံတြင္း ျပန္လည္အေျခခ်၍ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး အေျခအေန တရပ္ကို ျဖတ္သန္းေနၿပီ ျဖစ္ သည္။ ဒီမိုကရက္တစ္ ျမန္မာ့အသံ (DVB) ကလည္း ထုတ္လႊင့္ခြင့္လိုင္စင္ ရရွိရန္ ေဆြးေႏြးညိႇႏိႈင္း ေနသည္ဟု ဆိုသည္။ ဤသို႔ ျဖစ္ ေပၚတိုးတက္ေနမႈမ်ားက ဗီယက္နမ္၊ လာအိုႏိုင္ငံရွိ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈမ်ားႏွင့္လည္း ခ်ိန္ထိုးၾကည့္ႏိုင္သည္။ ဤႏိုင္ငံမ်ားတြင္လည္း ျပည္ပအေျခစိုက္ သတင္းမီဒီယာအုပ္စုမ်ားက ျပန္လာၾကၿပီး သူတို႔ စြမ္းႏိုင္သမွ်ျဖင့္ အျခား ေရြးခ်ယ္စရာ အသံမ်ား ၾကားႏိုင္ေစရန္ အားထည့္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည္။ ျပည္ပရွိ ျမန္မာ သတင္းမီဒီယာမ်ားတြင္ လြတ္လပ္ ပြင့္လင္းသည့္ ေတြးေခၚေျမာ္ျမင္မႈ ရွိေနသည္။ လံုေလာက္ေသာ ပိုင္းျခားႏိုင္စြမ္း၊ စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ႏိုင္စြမ္း အရည္အေသြးမ်ား ရွိေနရာ ေစာင့္ၾကည့္သည့္လုပ္ငန္းကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေပ လိမ့္မည္။ ထို႔အျပင္ ျပည္တြင္းရွိ သတင္းမီဒီယာမ်ားကိုလည္း ေလ့က်င့္ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။

အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ျဖတ္သန္းခဲ့သည့္ အေတြ႔အၾကံဳမ်ားအရ တစတစႏွင့္ ေသြးတိုးစမ္း လုပ္ေဆာင္ေနသမွ် ကာလ ပတ္လံုး အမွန္တကယ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မျဖစ္ေပၚႏိုင္ပါ။ အေျပာင္းအလဲကို ဘက္စံုရြက္စံု ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ၿပီး ေရရွည္ တစိုက္မတ္မတ္ တည္တ့ံေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္လည္း ျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ သက္ဆိုင္ေနသူ အင္အားစု အားလံုးက သူတို႔ ကိုယ္ပိုင္ ပိုင္ဆိုင္သည့္ အေျပာင္းအလဲအျဖစ္ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ သက္ဝင္ယံုၾကည္ကာ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ၾကလိမ့္မည္ ျဖစ္ေပသည္။

(Kavi Chongkittavorn သည္ ဘန္ေကာက္အေျခစိုက္ The Nation သတင္းစာမွ ပင္တိုင္ေဆာင္းပါရွင္ တဦး ျဖစ္သည္။ Kavi Chongkittavorn ေရးသားသည့္ In Burma, another swing of Asean’s democratic pendulum ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆို ေဖာ္ျပပါသည္။)

Ref: မဇၥ်ိမ