လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးကို တိုင္းတာသည့္ စံႏႈန္းမ်ား

မင္းလြင္ဦး
တနလၤာေန႔၊ ဇြန္လ 22 2009 14:53 - ျမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ကန္႔သတ္တားဆီးမိန္႔ကို ေဖာက္ဖ်က္သည့္ အတြက္ စြဲဆိုထားသည့္ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္အား ေႏွာင့္ယွက္ ဖ်က္ဆီးလိုသူမ်ား၏ ေဘးအႏၲရာယ္မွ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သည့္ ဥပေဒပုဒ္မ ၂၂/ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ ၁ဝ၉ တို႔အရ စြဲဆိုသည့္ ရန္ကုန္ ေျမာက္ပိုင္းခ႐ိုင္ တရား႐ံုး၏ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈၾကီး ၄၇/၂ဝဝ၉ အမႈအား (၁၈-ဝ၅-၂ဝဝ၉) ေန႔မွ စတင္ စစ္ေဆးလာခဲ့ရာ ယေန႔ဆိုလွ်င္ တလ ေက်ာ္လာၿပီျဖစ္သည္။

တရားလိုဘက္မွ တင္ျပသည့္ သက္ေသမ်ားကို စစ္ေဆးၿပီး (၂၂-ဝ၅-၂ဝဝ၉) ရက္ေန႔တြင္ တရားလိုျပ သက္ေသ ၂၃ ဦးအနက္ ၁၅ ဦးကို စစ္ေဆးၿပီးေနာက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ေဒၚခင္ခင္ဝင္း၊ ေဒၚဝင္းမမႏွင့္ John William Yettaw အား စြဲခ်က္ တင္ခဲ့သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဘက္မွ အက်ဳိးေဆာင္မ်ားက တရားလိုျပ သက္ေသ ၁၅ ဦးအနက္ ၅ ဦးကို ျပန္ေခၚ သက္ေသမ်ား အျဖစ္ ျပန္လည္ေခၚယူၿပီး စစ္ေမးခဲ့သည္။

တရားခံျပ သက္ေသမ်ားအျဖစ္ ဦးတင္ဦး၊ ဦးဝင္းတင္၊ ဦးၾကည္ဝင္းႏွင့္ ေဒၚခင္မို႔မို႔အား တရားခံျပ သက္ေသမ်ား အျဖစ္ စာရင္း တင္သြင္းခဲ့ရာ မူလ႐ံုးမွ ဦးၾကည္ဝင္း တဦးတည္းကိုသာ ခြင့္ျပဳခဲ့သည့္ အတြက္ အထက္ တရား႐ံုး အဆင့္ဆင့္သို႔ ျပင္ဆင္မႈ တင္သြင္းခဲ့ရာ တိုင္းတရား႐ံုးမွ ေဒၚခင္မို႔မို႔ကို ထပ္မံခြင့္ျပဳၿပီး ဦးတင္ဦးႏွင့္ ဦးဝင္းတင္အား တရားခံျပ သက္ေသအျဖစ္ အစစ္ခံရန္ ခြင့္မျပဳသည့္ ေအာက္႐ံုး အမိန္႔ကို အတည္ျပဳခဲ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္လည္း တိုင္းတရား႐ံုး၏ အမိန္႔ကို ျပင္ဆင္ေပးရန္ အျမင့္ဆံုး တရား႐ံုးျဖစ္သည့္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္သို႔ ျပင္ဆင္မႈ တင္သြင္းခဲ့ရာ လက္ခံခဲ့ၿပီး ၂ ဖက္ ေလွ်ာက္လဲခ်က္ ေပးရန္ ၂၄ ရက္ေန႔သို႔ ခ်ိန္းဆိုခဲ့သည္။ အျမင့္ဆံုးျဖစ္သည့္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္သည္ ႏိုင္ငံတကာက လက္ခံထားသည့္ လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရး စနစ္ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ပါမည္လား။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္မွ ျပ႒ာန္းထားသည့္ တရားစီရင္ေရး ဆိုင္ရာ မူကို တရား႐ံုးခ်ဳပ္က လိုက္နာ ဆံုးျဖတ္မည္လား ဆိုတာကို ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမည္ ျဖစ္သည္။

လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏိုင္ငံတကာရွိ အစိုးရမ်ား လက္ခံ က်င့္သံုးႏိုင္ရန္ ကုလသမဂၢမွ ျပ႒ာန္းထားပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အဆိုပါ အခ်က္မ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုး အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္သည့္ အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီလား ဆိုသည္ကို စာဖတ္သူမ်ား ေလ့လာသံုးသပ္ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရန္ တင္ျပ လိုက္ပါသည္။

လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးကို က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္မည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အစိုးရ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ကလည္း တရား႐ံုး၏ အဆံုးအျဖတ္ကို ေလးစား လိုက္နာရမည္။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒက ထိုအခ်က္ကို အာမခံခ်က္ ေပးရမည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ မရွိေသးပါ။ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္တြင္ အသစ္ေရးဆြဲ အတည္ျပဳထားသည့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကလည္း လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ တိတိက်က် အာမခံမထားပါ။

တရား႐ံုးအေနျဖင့္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက တိုက္႐ိုက္ျဖစ္ေစ၊ သြယ္ဝိုက္၍ျဖစ္ေစ လႊမ္းမိုးမႈ၊ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ၊ ဖိအားေပးမႈ၊ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈမ်ားမွ ကင္းေဝး ေစရမည္ျဖစ္ၿပီး ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဥပေဒမ်ား အတိုင္း လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္၍ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ရမည္။

တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လက္ခံေဆာင္ရြက္သည့္ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ တရား႐ံုး တရားသူၾကီး၏ အဆံုးအျဖတ္ျဖင့္သာ စီမံ ေဆာင္ရြက္ရမည္။ အာဏာပိုင္မ်ား၏ အမိန္႔ေပးျခင္းေၾကာင့္ လက္ခံ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ျငင္းပယ္ျခင္း မရွိေစရ။

တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္း၊ ျပင္ဆင္ျခင္း၊ အယူခံမႈကို လက္ခံျခင္း ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း၊ စသည္တို႔ကို ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား အတိုင္းသာ တရား႐ံုးအဆင့္ဆင့္က ေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ၿပီး အာဏာပိုင္မ်ား၏ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈ ကင္းေစရမည္။

ျပစ္မႈမ်ားကို သာမန္တရား႐ံုး၊ ခံု႐ံုးမ်ားတြင္သာ စစ္ေဆးၾကားနာမည့္ လြတ္လပ္သည့္ တရား႐ံုးမ်ားကို ဖြဲ႔စည္း တည္ေထာင္ေပးရမည္။

မွ်တစြာ စစ္ေဆးစီရင္သည္ကို ၂ ဖက္အမႈသည္မ်ားက ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳရန္ လြတ္လပ္သည့္ တရား စီရင္ေရးႏွင့္ ျပ႒ာန္းဥပေဒမ်ား၊ က်င့္ထံုးမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ားႏွင့္အညီ စစ္ေဆးစီရင္ရမည္။

ႏိုင္ငံေတာ္အေနျဖင့္ တရား႐ံုးအဆင့္ဆင့္တြင္ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ လိုအပ္သည့္ အရင္း အျမစ္မ်ားကို ေထာက္ပံ့ကူညီေပးရမည္။

တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ တရား႐ံုးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ဥပေဒျပဳေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္ စသည္တို႔ႏွင့္ လံုးဝ လြတ္ကင္းၿပီး လြတ္လပ္စြာ သီးျခားတည္ရွိေနရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ တရားစီရင္ေရးကို ဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ထိုကဲ့သို႔ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသးပါ။ ႏိုင္ငံေရးမႈခင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အာဏာပိုင္မ်ား အလိုက် တရား႐ံုးခ်ဳပ္က စီရင္ ဆံုးျဖတ္ ေပးေနရသည္ကို ရွမ္းတိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ၈၈ ေက်ာင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ား၊ ေရႊဝါေရာင္သံဃလႈပ္ရွားမႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသူမ်ား၏ အမႈမ်ား၊ နာဂစ္မုန္တုိင္းသင့္မ်ားအေရး ပါဝင္ကူညီမႈျဖင့္ ဖမ္းဆီးခံရသူမ်ား၏ အမႈမ်ားတြင္ အက်ဥ္းနည္းျဖင့္ အင္းစိန္ေထာင္အတြင္း သီးသန္႔ အထူးခံု႐ံုးမ်ား၌ စစ္ေဆးၿပီး အျမင့္ဆံုး ျပစ္ဒဏ္မ်ားကို ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ သာဓကမ်ားက သက္ေသခံလ်က္ ရွိသည္။

ျပစ္မႈဆိုင္ရာ အမႈမ်ားကို သာမန္အားျဖင့္ မႈခင္းျဖစ္ပြားသည့္ေနရာမ်ားတြင္ စစ္ေဆးစီရင္ ရမည္ဟု ျပစ္မႈဆိုင္ရာ က်င့္ထံုး ဥပေဒက အတိအလင္း ျပ႒ာန္းထားသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ယေန႔ လူအမ်ား စိတ္ဝင္စားေနသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ေနအိမ္သည္ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္အတြင္း၌ တည္ရွိေနသျဖင့္ အမႈကို စစ္ေဆးစီရင္မည္ဆိုပါက ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္ တရား႐ံုး၌ စစ္ေဆးစီရင္ရမည္ ျဖစ္သည္။ အမႈကို စစ္ေဆးစီရင္သည့္အခါ၌လည္း အမ်ားျပည္သူမ်ား တက္ေရာက္နားေထာင္ႏိုင္ေစရန္ အမ်ားျပည္သူ၏ ေရွ႕ေမွာက္၌ စစ္ေဆးစီရင္ရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ အာဏာပိုင္မ်ားက ထိုသို႔မေဆာင္ရြက္ေပ။ တရားသူၾကီးခ်ဳပ္ကလည္း ၂ဝဝဝ ျပည့္ႏွစ္ တရားစီရင္ေရး ဥပေဒအရ အပ္ႏွင္းထားသည့္ အာဏာျဖင့္ အင္းစိန္ေထာင္အတြင္း အထူးသီးသန္႔ ခံု႐ံုးျဖင့္ စစ္ေဆးစီရင္ႏိုင္ရန္ စီမံေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည္။

ႏိုင္ငံေတာ္ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကလည္း စြဲဆိုထားသည့္အမႈသည္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ မညီသည့္ တရားစြဲဆိုမႈ ျဖစ္သည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ တရားစြဲဆိုႏိုင္ရန္ စီမံေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ႏိုင္ငံတကာက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚ စြဲဆိုထားသည့္ အမႈသည္ ဥပေဒ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ညီညြတ္ျခင္း မရွိဘဲ အာဏာပိုင္မ်ား၏ စိတ္တိုင္းက် ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ႏွင့္ တရားသူၾကီးခ်ဳပ္တို႔က ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿပီး အမႈကို စစ္ေဆးစီရင္ေနေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆိုေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ အသင္းအဖြဲ႔ ထူေထာင္ခြင့္သည္ လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးကို ထိန္းေက်ာင္း တည့္မတ္ရာ၌ အေရးပါသည္။

ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကညာစာတမ္းပါ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ ေမြးရာပါ အေျခခံအခြင့္ အေရးမ်ားအနက္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ အသင္းအဖြဲ႔မ်ား ထူေထာင္ႏိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ စီတန္း လွည့္လည္ႏိုင္ခြင့္တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္၍ က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ အစိုးရက စီမံေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား၌ ပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အက်ဳိးေဆာင္ေရွ႕ေနမ်ားအတြက္ လြတ္လပ္သည့္ အသင္းအဖြဲ႔မ်ား ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ခြင့္ကို ခြင့္ျပဳေဆာင္ရြက္ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွစ္ေလးလံုး မတိုင္မီက အထိုက္အေလ်ာက္ လြတ္လပ္သည့္ ေရွ႕ေနအသင္းအဖြဲ႔မ်ား တိုင္းႏွင့္ ျပည္နယ္တို႔တြင္ ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ခြင့္ ရွိခဲ့သည္။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အထက္တန္း ေရွ႕ေနမ်ားအတြက္ ဘားေကာင္စီ ေခၚ ဗဟိုတရား႐ံုး ေရွ႕ေနမ်ား ေကာင္စီကို လြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႔စည္းထားႏိုင္ခဲ့သည္။ ရွစ္ေလးလံုး အေရးေတာ္ပံု ျဖစ္ပြားၿပီးသည့္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အာဏာပိုင္မ်ားက ယခင္က လြတ္လပ္စြာ တည္ရွိခဲ့သည့္ ဘားေကာင္စီဥပေဒကို ျပင္ဆင္ၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္ကို ဥကၠ႒အျဖစ္ ခန္႔အပ္၍ ထိန္းခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လက္ရွိ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေနမ်ား ေကာင္စီသည္ တရားမွ်တသည့္ တရားစီရင္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္ အကူအညီေပးသည့္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေနမ်ားကို အကာအကြယ္ မေပးႏိုင္ေတာ့ဘဲ၊ အာဏာပိုင္မ်ား အလိုက်သာ စီမံေဆာင္ရြက္ေနရသည့္ အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။

တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေနၾကီးမ်ားျဖစ္ေသာ ဦးေအာင္သိန္း၊ ဦးခင္ေမာင္ရွိန္ႏွင့္ အထက္တန္း ေရွ႕ေနမ်ားျဖစ္သည့္ ညီညီေထြး၊ ရန္ႏိုင္ေအာင္ ေခၚ ဖိုးျဖဴတို႔အား ဖမ္းဆီးအက်ဥ္းခ်ႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ သာဓကမ်ား အထင္အရွား ေတြ႔ရွိရသည္။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေနမ်ား ေကာင္စီအေနျဖင့္ လိုင္စင္႐ုပ္သိမ္းျခင္း ခံရသည့္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ ေရွ႕ေနမ်ားႏွင့္ အထက္တန္း ေရွ႕ေနမ်ားကို အကာအကြယ္ မေပးႏိုင္ခဲ့ေပ။ လာဘ္ေပးလာဘ္ယူမႈမ်ား၊ ကိုယ္က်င့္တရား ပ်က္ျပားသည့္အတြက္ ေထာင္ဒဏ္က်ခံရသည့္ ဥပေဒဝန္ထမ္းမ်ား၊ တရားသူၾကီးမ်ားအေနျဖင့္ ေထာင္မွ လြတ္လာသည့္အခါ ေရွ႕ေနမ်ားအျဖစ္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ ရွိေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးအမႈမ်ားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရမႈမ်ားအတြက္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္သည့္ ေရွ႕ေနမ်ားအေနျဖင့္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံရၿပီးေနာက္ အဆိုပါ အခြင့္အေရးကို ရရွိခဲ့ျခင္း မရွိသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။

တရားသူၾကီးမ်ား အေနျဖင့္ ၎တို႔၏ သက္ေမြးပညာရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ေသာ္လည္းေကာင္း လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ရန္အတြက္ လြတ္လပ္သည့္ အသင္းအဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ ေဆာင္ရြက္ခြင့္ကို အာဏာပိုင္မ်ားက ခြင့္ျပဳေပးရမည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တရားသူၾကီးခ်ဳပ္ အပါအဝင္ တရားစီရင္ေရးဌာနမွ တရားသူၾကီးမ်ားအေနျဖင့္ အာရွ ေဒသဆိုင္ရာ တရားသူၾကီးမ်ား အသင္း၊ ေရွ႕ေနမ်ားအသင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ေရွ႕ေန အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသို႔ လြတ္လပ္စြာ အဖြဲ႔ဝင္မ်ားအျဖစ္ ေလွ်ာက္ထားႏိုင္ျခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္း မရွိသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။

တရားသူၾကီးမ်ား၏ အရည္အခ်င္း၊ ေရြးခ်ယ္မႈႏွင့္ သင္တန္းမ်ားကလည္း လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ရာတြင္ အေရးပါသည္။

တရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူၾကီးမ်ားႏွင့္ တရားသူၾကီးမ်ားအား ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္ရာ၌ ဥပေဒဘြဲ႔ရ႐ံုႏွင့္ မလံုေလာက္ပါ။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူၾကီးမ်ားအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္မည့္ သူမ်ားအား ေရြးခ်ယ္ရာ၌ လူမ်ဳိး၊ အသားအေရာင္၊ က်ား-မ၊ ဘာသာေရး ယံုၾကည္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးယံုၾကည္မႈကို အေျခခံ၍ ခြဲျခားျခင္း မရွိဘဲ တရားသူၾကီးမ်ား၏ အရည္အခ်င္းႏွင့္ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈတို႔အေပၚ မူတည္၍ ေရြးခ်ယ္ခန္႔ထားရမည္ ျဖစ္သည္။ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူၾကီးမ်ား၏ အရည္အခ်င္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ လိုအပ္သည့္ အခ်က္မ်ားကို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ၌ ထည့့္သြင္းျပ႒ာန္းထားရမည္။

တရားသူၾကီးမ်ား၏ လုပ္ငန္းခြင္လံုၿခံဳမႈ အေျခအေန မရွိပါက လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရး မေပၚထြန္းႏိုင္။

တရားသူၾကီးမ်ား လြတ္လပ္စြာ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္အတြက္ အစိုးရ အေနျဖင့္ လုပ္ငန္းခြင္ လံုၿခံဳမႈရွိေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ လံုေလာက္ေသာ လစာေငြ၊ ရာထူးတိုးျမႇင့္သည့္ကိစၥ၊ ပင္စင္္လစာေငြႏွင့္ အၿငိမ္းစားယူရမည့္ သက္တမ္းကို ဥပေဒႏွင့္အညီ လံုၿခံဳမႈရွိေစရန္ ျပ႒ာန္းေဆာင္ရြက္ရမည္။

တရားသူၾကီးမ်ား၏ လစာေငြ လံုေလာက္မႈမရွိပါက လာဘ္စားမႈမ်ား ေပၚေပါက္မည္ ျဖစ္သည္။ အၿငိမ္းစား ယူၿပီးသည့္အခါ ရရွိသည့္ ပင္စင္လစာေငြသည္ စား၊ ဝတ္၊ ေနေရးအတြက္ လံုေလာက္မႈရွိရန္ အာမခံခ်က္ ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဆိုပါ အာမခံခ်က္မ်ဳိးကို အစိုးရအေနျဖင့္ ေပးထားႏိုင္ျခင္း မရွိေသးသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

တရားသူၾကီးမ်ား ခန္႔အပ္ျခင္း၊ ေရြးခ်ယ္ျခင္းႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္ လံုၿခံဳမႈကို အာမခံရမည့္အျပင္ အၿငိမ္းစားယူုသည့္ အသက္ႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္မွ ထြက္ခြာၿပီးေနာက္ပိုင္း လံုၿခံဳမႈရွိေစရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးရမည္။ ရာထူးတိုးျမႇင့္ျခင္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ တရားသူၾကီး၏ အရည္အခ်င္းႏွင့္ လုပ္ေဆာင္မႈအေပၚ အဓိက အေျခခံရမည္ ျဖစ္သည္။ အာဏာပိုင္မ်ား အလိုက် စစ္ေဆး စီရင္ေပးသည့္ အတြက္ ရာထူးတိုးျမႇင့္ေပးျခင္းမ်ဳိး မျဖစ္ေစရပါ။

တရားသူၾကီးအျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္စဥ္ ကာလအတြင္း စစ္ေဆးစီရင္ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည့္ အမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခ်မွတ္ခဲ့သည့္ စီရင္ခ်က္ႏွင့္ အမိန္႔မ်ား လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအေပၚတြင္ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ တရားစြဲဆိုျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးရမည္။ တရားသူၾကီးအျဖစ္ စစ္ေဆးေဆာင္ရြက္စဥ္ ကာလအတြင္း မႈခင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ လွ်ဳိ႕ဝွက္၊ ကန္႔သတ္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို တရား႐ံုး၌ သက္ေသအျဖစ္ ထြက္ဆိုျခင္းမွ ကင္းလြတ္ခြင့္ ေပးရမည္။

တရားသူၾကီးခ်ဳပ္အျဖစ္မွ အနားယူၿပီးေနာက္ ျပင္ပ၌ ေရွ႕ေနအျဖစ္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳမည္ ဆိုပါကလည္း လိုအပ္သည့္ ႏွစ္ကို ကန္႔သတ္ေပးထားရမည္။ တရားသူၾကီးခ်ဳပ္အျဖစ္မွ အနားယူၿပီးေနာက္ ျပင္ပ၌ ေရွ႕ေနလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳမည္ဆိုပါက လက္ရွိ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနသည့္ တရားသူၾကီးမ်ားအေပၚ ၎၏ ၾသဇာလြမ္းမိုးမႈ ဆက္လက္ရွိေနႏိုင္ေသးသျဖင့္ မွ်တသည့္ တရားစီရင္ေရး မေပၚေပါက္ႏိုင္ေၾကာင္း တဖက္မွ အေၾကာင္းျပ ကန္႔ကြက္ႏိုင္သည့္အတြက္ လိုအပ္သည့္ ႏွစ္ကို ကန္႔သတ္ထားရန္ ျဖစ္သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ အၿငိမ္းစားယူၿပီးေနာက္ ၅ ႏွစ္ၾကာမွ ေရွ႕ေနအျဖစ္ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္ႏိုင္သည္ စသျဖင့္ ႏွစ္ ကန္႔သတ္ထားရန္ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဦးမြန္စံလႈိင္သည္ တရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူၾကီးအျဖစ္မွ အၿငိမ္းစားယူၿပီးေနာက္ ေရွ႕ေနအျဖစ္ အသက္ ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳရာ၌ ထိုသို႔ ႏွစ္ ကန္႔သတ္ထားျခင္း မရွိသည့္အတြက္ တရားခြင္သို႔ ဦးမြန္စံလႈိင္ ေရာက္ရွိလာပါက ၿမိဳ႕နယ္တရားသူၾကီးမ်ား၊ တိုင္းတရားသူၾကီးမ်ားအေနျဖင့္ တခ်ိန္က ၎တို႔၏ အထက္မွ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည့္ တရားသူၾကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္ခဲ့သည္ကို အလြယ္တကူ ေမ့ေပ်ာက္၍ မရသျဖင့္ ၎ လိုက္ပါေဆာင္ရြက္သည့္ အမႈတိုင္းလိုလို အႏိုင္ရခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရသည္။

ရာထူးမွ ထုတ္ပယ္ျခင္း၊ ရာထူးခ်ထားျခင္း စသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ တရားစြဲဆိုျခင္း ခံရသည့္ တရားသူၾကီးမ်ား ကိုလည္း ဥပေဒႏွင့္အညီ ခုခံေခ်ပခြင့္ ျပဳရမည္ ျဖစ္သည္။ ဌာနဆိုင္ရာ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ ျပဳလုပ္ရာ၌လည္း စြဲဆိုျခင္းခံရသည့္ ကိစၥရပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခုခံေခ်ပခြင့္ ျပဳရမည္ျဖစ္ၿပီး လိုအပ္လွ်င္ ေရွ႕ေနျဖင့္ ငွားရမ္းထုေခ်ျခင္း စသည္တို႔ကို ခြင့္ျပဳေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမဲ့ ရာထူးမွ ထုတ္ပယ္ျခင္း၊ ရပ္စဲျခင္း၊ ရာထူးခ်ထားျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္း မရွိေအာင္ အစိုးရက လိုအပ္သည့္ ဌာနဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ နည္းဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ ရာထူးမွထုတ္ပယ္ျခင္း၊ ရပ္ဆိုင္းျခင္း စသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္၍ ျပင္ဆင္ျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိေအာင္ ဥပေဒျဖင့္ ျပ႒ာန္း အကာအကြယ္ ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ သို႔မွသာ လြတ္လပ္ေသာ တရားစီရင္ေရးႏွင့္ မွ်တေသာ တရားခြင္ကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

တရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူၾကီးမ်ား၏ သက္တမ္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာရမည္ဆိုပါက ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း တရား႐ံုးခ်ဳပ္ တရားသူၾကီးမ်ားအျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သည့္ တရားသူၾကီးမ်ားအနက္ က်န္းမာေရးခ်ဳိ႕ယြင္း၍ တာဝန္မွ အနားယူသြားသူမ်ားမွအပ ယေန႔တိုင္ ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝ နီးပါး မေျပာင္းလဲသည့္ တရားသူၾကီးမ်ား၏ သက္တမ္းကိုလည္း ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔ လိုသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ေရးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ က်င့္သံုးႏိုင္ျခင္း မရွိေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ယေန႔ စစ္ေဆးစီရင္ေနသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အမႈသည္လည္း အမွန္တရားအတိုင္း မေပၚေပါက္ႏိုင္၊ တရား႐ံုးမ်ား လိုက္နာေဆာင္ရြက္ရမည့္ တရားစီရင္ေရးဆိုင္ရာ မူမ်ားကို တရား႐ံုးခ်ဳပ္ႏွင့္ တရားသူၾကီးခ်ဳပ္က ျပ႒ာန္းထားသည္ျဖစ္ရာ မိမိကိုယ္တိုင္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဥပေဒကို လိုက္နာေဆာင္ရြက္ က်င့္သံုးမႈ ရွိပါမည္လား ဆိုသည္မွာ လြန္စြာ သံသယျဖစ္ဖြယ္ပင္ ျဖစ္သည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဘက္မွ ေတာင္းဆိုထားသည္ သက္ေသ ဦးတင္ဦးႏွင့္ ဦးဝင္းတင္အား ခြင့္ျပဳခဲ့သည္ ဆိုပါကလည္း အျပည့္အဝ ဝမ္းမသာႏိုင္ေသးပါ။ သက္ေသထြက္ခ်က္မ်ားသည္ အမႈႏွင့္ ဆက္စပ္ျခင္း မရွိသည့္အတြက္ အမႈကို ဆံုးျဖတ္ရာ၌ ထည့္သြင္း စဥ္းစားျခင္း မျပဳဘဲ အာဏာပိုင္တို႔ အလိုက် စီရင္ခ်က္ႏွင့္ အမိန္႔ကို ခ်မွတ္ေပးႏိုင္ေသးသည္ကို သတိျပဳၾကရန္ လိုသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္အမိန္႔ ႐ုပ္သိမ္းသည့္ ေမလ ၂၆ ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့သည့္အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား အာမခံျဖင့္ အမႈအား ခုခံေခ်ပခြင့္ ေပးသင့္သည္။ ယခုကဲ့သို႔ အင္းစိန္ေထာင္အတြင္း ဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားျခင္းသည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား ၾကိဳတင္ အျပစ္ေပးထားသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အာဏာပိုင္မ်ားအေနျဖင့္ အမႈကို ဆက္လက္စစ္ေဆးစီရင္မည္ဆိုပါက အခ်ဳပ္လြတ္ အာမခံႏွင့္ ခုခံေခ်ပခြင့္ ျပဳသင့္သည္။ အာမခံ ေပးသင့္ေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားမည္ ဆိုပါကလည္း မူလ ေျမာက္ပိုင္းခ႐ိုင္ တရား႐ံုးက ေလွ်ာက္လႊာကို ပယ္ခ်ဦးမည္ ျဖစ္သည္ကိုမူ သံသယျဖစ္စရာ မလိုေၾကာင္း တင္ျပ လိုက္ရေပသည္။

Ref: မဇၽၥိမ