Civil Society ဆိုရာ၀ယ္

March 17, 2011

နိဒါန္း

ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈေရးသိပၸံပညာရွင္မ်ားက paradigm of social order မွာ မ႑ိဳင္သံုးမ်ဳိးရွိတယ္လို႔ ႐ွဳျမင္သံုးသပ္ထားၾက ပါတယ္။ ဒီသံုးမ်ဳိးက ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ (The state)၊ ေစ်းကြက္ (The Market) နဲ႔ အရပ္ ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (The Civil Society) တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံ ေတာ္နဲ႔ ေစ်းကြက္ကို ပထမ မ႑ိဳင္နဲ႔ ဒုတိယမ႑ိဳင္လို႔ သတ္မွတ္ၾက တဲ့အတြက္ အရပ္ဘက္လူ႔ အဖြဲ႔အစည္းကိုက်ေတာ့ တတိယမ႑ိဳင္လို႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ Civil society ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို လူမႈဖြဲ႔ စည္းပံုအမ်ဳိးမ်ဳိးမွာ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားၾကၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ ႏိုင္ငံ ေတာ္နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းအၾကားက ဆက္ႏြယ္မႈေတြမွာ အက်ဳိးသက္ ေရာက္မႈရွိတဲ့ သေဘာတရားတခုအျဖစ္ ယူဆထားၾကပါတယ္။ Civil society သေဘာတရားကို အထင္ရွားဆံုး ကိုယ္စားျပဳေဖာ္ေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြကေတာ့ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား (non- government organizations or NGOs) ေတြပဲျဖစ္ၿပီး၊ အန္ဂ်ီအိုေတြ ကို (civil society organizations or CSOs) ေတြ အျဖစ္လဲ သတ္မွတ္ ေခၚဆိုၾကပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (civil society) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရေတြအေပၚ သက္ေရာက္မႈေတြဟာ ၂၁ ရာစု၊ ကမၻာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ထင္ရွားတဲ့ ျပယုဂ္ေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းၾကားက ဆက္ႏြယ္မႈဆိုင္ရာ သ႑ာန္မ်ား (State – Civil Society Relational Models) ေလးမ်ဳိးကို အေျခခံၿပီး၊ civil society သေဘာတရားကို ႐ွဳျမင္သံုးသပ္ပံုနဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြက္ပံုေတြ ကြဲ ျပားပါတယ္။ ဒီေလးမ်ဳိးကေတာ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ confrontational model ၊ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ျခင္းအေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ collaborative model ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ျခင္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိဘဲ သီးျခားရပ္တည္ မႈေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ autonomous model ၾကား၀င္ေစ့စပ္ေျဖရွင္းျခင္း အေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ mediational model တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Confrontational Model of Civil Society

ဆယ့္ခုနစ္ရာစုနဲ႔ ဆယ့္ရွစ္ရာစုကာလေတြမွာ ဥေရာပမွာ modern state systemဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚေတြ ထြန္းကား လာခဲ့ပါတယ္။ အႂကြင္းမဲ့ အာဏာက်င့္သံုးမႈစနစ္၊ ဘုရင္စနစ္ေတြနဲ႔ အၿပိဳင္ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ဒီအေတြးအေခၚေတြထဲ မွာ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (civil society) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားကလဲ စတင္ေပါက္ဖြား လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေတြး ေခၚ ပညာရွင္ေတြျဖစ္တဲ့ Montesquieu နဲ႔ Kant တို႔ရဲ႕ ေရးသားခ်က္ေတြထဲမွာ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း ဆိုတာကို အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြရဲ႕ အႂကြင္းမဲ့အာဏာကို ထိန္းညႇိစစ္ေဆးဖို႔ လိုအပ္တဲ့ မ႑ိဳင္တခုအေနနဲ႔ ရည္ညႊန္းထားၾကပါတယ္။ အဲ ဒီအခ်ိန္ကာလက အစျပဳၿပီး ဥေရာပႏိုင္ငံေရးဒႆနိကရဲ႕ Liberal tradition တခုလံုးမွာ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆို တာကို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း အသြင္သ႑ာန္နဲ႔ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

Neo-conservative tradition မွာလဲ civil society ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္အေနနဲ႔ သံုးသပ္ၿပီး၊ ေစ်း ကြက္လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးမပါေသာ မ႑ိဳင္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ ဆိုရွယ္လစ္ပညာရွင္ တ ေယာက္ျဖစ္တဲ့ Vaclav Havel ကလဲ civil society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးဆန္႔က်င္ျခင္း ဒိုမိန္း (domain of anti-politics) ျဖစ္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အၾကားက ဆက္ႏြယ္မႈဟာ ဆန္႔က်င္ဘက္ ဆက္ႏြယ္မႈလို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံ ေရးပညာရွင္ Ernest Gellner နဲ႔ Şerif Mardin ဆိုသူတို႔ကလဲ civil society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကို ထိန္းညႇိေပးဖို႔ ေပၚထြက္လာတဲ့ counter-balancing mechanism လို႔ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒီလို ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း၊ ထိန္းညွိေပးျခင္းဆိုင္ရာ Confrontational Model ကို အေျခခံၿပီး Civil Society အား ေကာင္းလာေအာင္ ျပဳလုပ္တဲ့ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႔အစည္းေတြ ယေန႔ကမၻာမွာ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။

Autonomous Model of Civil Society

၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္း အေတြးအေခၚက ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ civil society ကို ဆန္႔က်င္ဘက္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္မႈအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး၊ anti-statist ideological agenda အေပၚမွာ အေျခခံထားတယ္လို႔ ရွဳျမင္ သံုးသပ္သူ ေတြလဲ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ Civil Society ဟာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားတာ မွတ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ဆန္႔ က်င္တာ မဟုတ္ပဲ ကိုယ္ပိုင္သီးျခား ရပ္တည္တဲ့ မ႑ိဳင္တခုသာ ျဖစ္တယ္လို႔ Robert Hefner, Keith Tester, David Anderson, Jean Cohen နဲ႔ Andrew Arato စတဲ့ civil society theorists ေတြက ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

Charles Taylor, Larry Diamond, Gordon White, John A. Hall နဲ႔ He Baogang စတဲ့ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားကလဲ ဒီအဆိုကို လက္ခံခဲ့ၾကပါတယ္။ Civil Society ဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မႈက လြတ္ကင္းတဲ့ လြတ္လပ္ေသာ အစုအဖြဲ႔မ်ား ပါ၀င္ေနတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း Charles Taylor က ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Hall ကလဲ လူ႔အဖြဲ႔အ စည္းက ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈမရွိပဲ မိမိတို႔ဘာသာ သီးျခားစုဖြဲ႔မႈ ‘societal self-organization’ ဟာ civil society ရဲ႕ သြင္ျပင္လကၡဏာ တရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Baogang ကေတာ့ civil society တည္ရွိမႈဆိုတာကို သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္းမွာ ေပၚထြက္ေနတဲ့ အသင္း အပင္းေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ဘယ္ေလာက္ကင္းသလဲ ဆိုတဲ့ အခ်က္နဲ႔ တိုင္းတာႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

Autonomous Model of Civil Society သေဘာတရားေတြကို လူမႈေရး အသင္းအဖြဲ႔ေတြ၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရးနဲ႔ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ေဆာင္ၾကတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားစြာက လက္ခံ က်င့္သံုးေန ၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ဒီသေဘာ တ ရားေတြဟာ neo-conservative paradigm မွာ အေျခခံတဲ့ civil society ဆိုတာ depoliticized sphere ဆိုတဲ့ အျမင္ ကိုေတာ့ ဆန္႔က်င္ပါတယ္။ လူထုအေျချပဳ ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ voluntary social movements paradigm အယူအဆေတြနဲ႔ ပိုၿပီးဆက္ႏြယ္မႈ ရွိပါတယ္။

Collaborative Model of Civil Society

၂၀ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းနဲ႔ ၂၁ ရာစု ကနဦးပိုင္းကာလေတြမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရေတြဟာ ျပည္သူ႔အက်ဳိးစီးပြားကို ဦးတည္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရေတြ ျဖစ္လာၾကပါတယ္။ ဒီလို ေျပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔အတူ ႏိုင္ငံေတာ္ နဲ႔ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ျခင္းေပၚ အေျခတည္တဲ့ confrontational model နဲ႔ သီးျခားရပ္တည္တဲ့ autonomous model ေတြအျပင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအေပၚ အေျခတည္တဲ့ collaborative model ကိုလဲ ပညာရွင္အမ်ားစုက ဦးစားေပး တင္ျပလာၾကပါတယ္။ civil society ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရွဳေထာင့္ (political dimension) ကို အာ႐ံုစိုက္ျခင္းမရွိဘဲ ဆင္းရဲႏြမ္း ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးစတဲ့ မူ၀ါဒေရးရာေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ Civil Society Organizations ေတြ ပူးေပါင္းပါ၀င္သင့္တယ္ဆို တဲ့ ဒီအယူအဆေတြဟာ civil society ဆိုတာကို depoliticized sphere အျဖစ္ ရွဳျမင္တဲ့ neo-conservative paradigm အေပၚမွာ အေျခတည္တယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အ ေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့အခါမွာ ဒီမိုကေရစီအစိုးရမဟုတ္တဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြနဲ႔ အဆင္အေျပဆံုးလို႔ ယူဆ ရတဲ့အတြက္ collaborative model ကို ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ WHO, UNESCO, UNDP အဖြဲ႔အစည္းေတြ အပါအ၀င္ Civil Society Organizations ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ Civil Society ဆက္လက္ရွင္ သန္ ရပ္တည္ႏိုင္မႈကို အေထာက္အကူေပးႏိုင္ဆံုး model တရပ္အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ ထားၾကပါတယ္။ အေရးႀကီးဆံုးအ ခ်က္ကေတာ့ ဒီ Model ကို အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာ အသံုးျပဳမယ့္ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႔ေတြ (အထူးသျဖင့္ အဖြဲ႔ငယ္ေလးေတြ) အေနနဲ႔ civil society ဆိုတာကို depoliticized sphere အျဖစ္ ကနဦး႐ွဳျမင္ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ collaborative model ကို အသံုးျပဳၿပီးမွ political dimension ကို ထည့္သြင္းလာခဲ့ရင္ေတာ့ အာဏာရွင္အစိုးရနဲ႔ ျပႆနာတက္ရင္တက္၊ မ တက္ရင္လဲ အာဏာရွင္ အစိုးရရဲ႕ အာဏာတည္ျမဲေရး အသံုးခ်ခံ လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။

Mediational Model of Civil Society

တခ်ဳိ႕ ပညာရွင္ေတြကေတာ့ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းၾကားက ေစ့စပ္ေဆြးေႏြး ေရးကို လုပ္ေဆာင္ေပးမယ့္ mediating sphere အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္ Norton က ႏိုင္ငံ ေတာ္နဲ႔ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းၾကားမွာ mediating structure လိုအပ္ခ်က္ကို civil society က ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ တယ္လို႔ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ Sunar ဆိုသူကလဲ အတင္းအၾကပ္တိုက္တြန္းျခင္း၊ ခ်ဳပ္ျခယ္ျခင္းစတာေတြ မပါတဲ့ စုဖြဲ႔မႈ ၾကားခံ ဒိုမိန္းတခုအေနနဲ႔ civil society ကို သတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Mediational Model ကို လက္ခံက်င့္ သံုးတဲ့ အန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႔အစည္းေတြက အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္ (state) နဲ႔ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Society) တို႔နဲ႔ သီးျခားရွိေနတဲ့ ၾကားခံေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး sphere တခုအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ ထားၾကပါတယ္။

အျငင္းပြားမႈမ်ား

အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) နဲ႔ Civil Society Organizations (CSOs) ေတြအျဖစ္ ပါ၀င္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကြဲျပားတဲ့အျမင္ေတြနဲ႔ အျငင္းပြားမႈေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ အျမင္ေတြ ကေတာ့

(၁) အန္ဂ်ီအိုလုပ္ရင္ ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ရဘူး။

ဒီအျမင္က Collaborative Model of Civil Society အေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Confrontational Model နဲ႔ Autonomous Model ေတြအေပၚမွာ အေျခခံၿပီး အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူထုအေျချပဳ ႏိုင္ငံေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြအမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။

(၂) ႏိုင္ငံေရးမလုပ္ပဲ လူမႈေရးအလုပ္ေတြ၊ အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ေတြ လုပ္ေနတယ္။

ဒီအျမင္က အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ဆိုတာကို depoliticized sphere အေနနဲ႔ ရွဳျမင္သံုးသပ္ခ်က္ကေန ေပၚထြက္လာတာ ျဖစ္ ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မႈ (political participation) ဆိုတာမွာ ပါတီတည္ေထာင္ၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ လႊတ္ ေတာ္ေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ conventional politics ဆိုင္ရာ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ ဆိုတာ ရွိသလို၊ ေတာ္လွန္ေရးေတြ၊ လူထုလႈပ္ရွားမႈ၊ စည္းရံုးေရးအသြင္ေဆာင္တဲ့ လူထုအေျချပဳႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ contentious politics ဆိုင္ရာ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈဆိုတာလဲ ရွိပါတယ္။ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမွာ ႏိုင္ငံေရးေခါင္း ေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြပဲ ပါ၀င္ဦးေဆာင္႐ံုနဲ႔ လူထုလႈပ္ရွားမႈေတြ ေပၚထြက္လာျခင္း မရွိႏိုင္ပါ။ တပ္ဦးကၽြံတဲ့ မေအာင္ျမင္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးေတြပဲ ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ လူထုနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ႏိုင္ ငံေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြ၊ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြ တသားတည္းျဖစ္လာမွသာ ေအာင္ျမင္မႈ အလားအလာ ေကာင္းတဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ လူထုကို ေလွကားခ် စည္းရံုးႏိုင္ဖို႔ အန္ဂ်ီအိုအလုပ္ေတြ၊ Civil Society အားေကာင္းလာေအာင္ ခ်ဲ႕ထြင္မႈေတြကိုလဲ politicized sphere အေနနဲ႔ အေကာင္ အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရမႈေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။

(၃) အန္ဂ်ီအိုေတြ အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းလုပ္ေနၾကတယ္။

Collaborative Model ကို အေျခခံၿပီး ဖြဲ႔စည္းတဲ့ အန္ဂ်ီအိုေတြက အာဏာရွင္ အစိုးရေတြနဲ႔ မျဖစ္မေန အလုပ္တြဲ လုပ္ ၾကရမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို တြဲလုပ္ၾကတာကို အျပစ္ျမင္စရာ မရွိပါ။ သို႔ေပမယ့္ ဒီလို တြဲလုပ္တဲ့အခါ depoliticized sphere အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ၿပီး တြဲလုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကိုေတာ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြ က လက္ကိုင္ဒုတ္အျဖစ္ အသံုး မခ်ရဲၾကပါဘူး။ Constructive engagement ျပဳလုပ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ တံခါးေလးကို ဖြင့္ ထားေပးရံုေလာက္ပါပဲ။ သို႔ေပမယ့္ စာနယ္ဇင္း၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး အဖြဲ႔ငယ္ေလးေတြကိုေတာ့ လက္ကိုင္ ဒုတ္အျဖစ္ အသံုးခ်ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးပမ္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အာရွနဲ႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသေတြမွာ အာ ဏာရွင္ေတြကိုယ္တိုင္က collaborative Model ကို အေျခခံမယ့္ အန္ဂ်ီအို အဖြဲ႔ငယ္ေလးေတြကို ေနာက္ကြယ္ကေန ႀကိဳးကိုင္ဖြဲ႔စည္းထားေလ့ရွိေၾကာင္း ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ အန္ဂ်ီအိုအားလံုးကိုေတာ့ အာဏာရွင္ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းလုပ္ေနတဲ့၊ အာဏာရွင္လက္ကိုင္ဒုတ္ေတြအျဖစ္ သတ္မွတ္လို႔ မရႏိုင္ပါ။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ Civil Society အားေကာင္းမႈဟာ ဒီမိုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းမႈျဖစ္စဥ္ (democratization) ရဲ႕ ဒုတိ ယပိုင္းျဖစ္တဲ့ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ခိုင္မာမႈ (democratic consolidation) အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ paradigm of social order ရဲ႕ မ႑ိဳင္ႀကီးတခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Civil Society အားေကာင္းလာ ေအာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ခ်က္ေတြမွာ ႐ွဳေထာင့္တမ်ဳိးတည္းကေန တေၾကာင္းဆြဲအျမင္နဲ႔ မၾကည့္ဘဲ၊ ႐ွဳ ေထာင့္စံုကေန သံုးသပ္ဆန္းစစ္မႈ ျပဳလုပ္ရန္ အေရးႀကီးပါတယ္။ ကြဲျပားျခားနားတဲ့ Model ေတြကို ကိုင္စြဲၿပီး အျငင္းပြား ေနၾကတာထက္၊ မိမိကိုင္စြဲ အသံုးျပဳေနတဲ့ Model ေပၚအေျခခံၿပီး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေအာင္ျမင္စြာအေကာင္အထည္ေပၚ လာေရးကိုသာ အာ႐ံု စိုက္သင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ဳိး (၁၆၊ ၃၊ ၂၀၁၁)

Ref:Naytthit