ေျမာက္ဦးယဥ္ေက်းမႈ ထိန္းသိမ္းေရး စုိးရိမ္ဘြယ္ အေနအထား၌ ရွိေနဆဲ

သိန္းလႈိင္
ဧၿပီလ ၀၄ ရက္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္

ယမန္ႏွစ္က ကမၻာ့အေမြအႏွစ္မ်ား ရန္ပံုေငြအဖြဲ႕(Global Heritage Fund) မွ ထုတ္ျပန္ေသာ အစီရင္ခံစာတြင္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကို အာရွတိုက္၏ စုိးရိမ္ဖြယ္ရာ အေျခအေနႏွင့္ ရင္ဆုိင္ ေနရေသာ ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ ၁၀ခု စာရင္းသြင္းခဲ့ၿပီး တႏွစ္တာၾကာသည့္ ယေန႔အခ်ိန္ထိ “ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္၏ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းေရးမွာ လြန္စြာစိုးရိမ္ဘြယ္ အေနအထား၌ပင္္ ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း” ရခိုင္ သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ၾကသည္။

၂၀၁၂ခုႏွစ္၊ ေမလ ၃ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အဆိုပါ အစီရင္ခံစာတြင္ အာရွတိုက္၏ ေရွးေခတ္ ဗိသုကာ လက္ရာမ်ားမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ထြန္းကားလာျခင္း၊ လံုေလာက္ ေသာ ျပဳျပင္ ထိန္းသိမ္းမႈ မရွိျခင္း၊ ခိုးယူလုယက္ျခင္း၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားျခင္းႏွင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းမ်ား က်ယ္ျပန္႔လာျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ပ်က္စီးေပ်ာက္ကြယ္မည့္ ေဘးအႏၱရာယ္ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ ေနရသည့္ ေနရာ၁၀ခုတြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံမွ အယုဒၶယ၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံမွ ဗုဒၶသာသနိက အေဆာက္အအံု တခု၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္ တခုႏွင့္ အတူ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕ေတာ္ ေျမာက္ဦးကိုလည္း ေဖာ္ျပထားသည္။

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕တြင္ ေနထိုင္ၿပီး ေျမာက္ဦးျပတိုက္မွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သူ ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီးဌာန လက္ေထာက္ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးေဟာင္း (ၿငိမ္း) ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က ေျမာက္ဦး ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ဇုံထိန္းသိမ္းမႈသည္ ယခင္ႏွစ္ကထက္ ပုိမုိဆုိးလာၿပီး ေရွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈ နယ္ေျမကုိ ျဖတ္ကာ ရထားလမ္း၊ ကားလမ္း ေဖာက္လုပ္မႈမ်ား၊ ဟုိတယ္ႏွင့္ အျခားအေဆာက္အဦးမ်ား ေနရာယူမႈတုိ႔သည္ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ကုိ ပ်က္စီးေစသည္ဟု ဆုိသည္။

၎က “ နန္းေတာ္ရာကုန္းမွာ ေျမတူးတဲ့လုပ္ငန္းလို မိမိတို႔ဌာနနဲ႔ မဆိုင္တဲ့လုပ္ငန္းေတြကို လုပ္ကိုင္တာေတြ ရွိေနတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေျမာက္ဦး ေရွးေဟာင္း သုေတသန ဦးစီး ဌာနအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒေတြနဲ႔ အညီကိုင္တြယ္ ထိန္းသိမ္းမႈပိုင္းမွာ အားနည္းေနတာ ေတြ႔ရတယ္”ဟု ဆိုသည္။

အာရွတိုက္ တခုလံုး၏ ယဥ္ေက်းမႈအေမြအႏွစ္ ထိန္းသိမ္းမႈ အညံ့ဖ်င္းဆံုး ၁၀ေနရာ စာရင္းတြင္ ပါ၀င္လာ ရျခင္းမွာ ေျမာက္ဦးယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ ေဒသတြင္္ ေရွးေဟာင္းဘုရား ေစတီပုထိုးမ်ား ျပဳျပင္ရာတြင္
ေရွးေဟာင္း သုေတသန နည္းစနစ္ႏွင့္အညီ မဟုတ္ဘဲ ျပဳျပင္မြမ္းမံျခင္း၊ သက္ဆိိုင္ရာက ကားဂိတ္မ်ား အား နန္းေတာ္အထဲမွာ ေနရာခ်ထားျခင္း စသည့္ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ား အတားအဆီး အတိုင္းအဆမရွိ ပ်က္စီးခ်င္တိုင္း ပ်က္စီးေနသည့္ အေျခအေန မ်ားေၾကာင့္Global HeritageFund က စိုးရိမ္ဘြယ္ရာ စာရင္းထဲမွာ ထည့္သြင္း ထား ျခင္းျဖစ္သည္ဟု ရခိုင္သမိုင္းပညာရွင္တို႔က ဆိုသည္။

အဆုိပါ စာရင္းမွ ပယ္ဖ်က္ႏုိင္ရန္အတြက္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ေက်ာက္ေတာ္ ၿမိဳ႔နယ္မ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ကာ ေနရာငါးခု၌ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ား ထိန္းသိမ္းေရး ဆုိင္ရာ အလုပ္ရုံ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

ေရွးေဟာင္းသုေတသနဌာနမွ စားေသာက္ဆုိင္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္သာ ေပးထားသည္ကုိ ယဥ္ေက်းမႈဇုံအတြင္း ၀င္ေရာက္ကာ ဟုိတယ္ေဆာက္လုပ္သျဖင့္ ဌာနမွ တရားစြဲဆုိခဲ့သည္ဟု ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ က
ေျပာျပခဲ့သည္။

ႏုိင္ငံတကာ သမုိင္းပညာရွင္မ်ားက ရခုိင္သမုိင္းကို ဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ ၃၃၂၅-ေအဒီ ၃၂၇) ၊ ေ၀သာလီေခတ္( ေအဒီ ၃၂၇-ေအဒီ၈၁၈)၊ ေလးၿမိဳ႔ေခတ္ (ေအဒီ ၈၁၈-ေအဒီ ၁၄၃၀) ေျမာက္ဦးေခတ္ (ေအဒီ၁၄၃၀- ေအဒီ၁၇၈၄) ဟူ၍ ေခတ္ ေလးေခတ္ သတ္မွတ္ထားခဲ့ၿပီး ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွာ ရခုိင္တုိ႔၏ ေနာက္ဆုံး နန္းၿမိဳ႕ေတာ္ ျဖစ္သည္။

ေျမာက္ဦးေခတ္သည္ ေခတ္အဆက္ဆက္မွ ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာ ဗသုကာ လက္ရာမ်ား ေပါင္းဆုံခဲ့ သျဖင့္ ရခုိင္သမုိင္းတြင္ အေရးပါေၾကာင္း ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က ရွင္းျပ ခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ယူနက္စကုိ အသိအမွတ္ျပဳ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္ နယ္ေျမျဖစ္လာေရး တန္းစီဇယားတြင္ တတိယေနရာ ရရွိထားသည္ဟု သိရသည္။

ယင္းကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က “အစိုးရက ဗိႆႏိုး၊ဟန္လင္းနဲ႔ပုဂံကိုတင္ျပတယ္။ ဒါေပမယ့္ World Heritage ကပုဂံကို လံုး၀လက္မခံခဲ့ဘူး။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ပုဂံမွာ အေဆာက္အဦး အသစ္ေတြ၊ ဟိုတယ္ေတြဟာ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားကို လႊမ္းမိုးၿပီး၊ ေရွးေဟာင္း ယဥ္ေက်းမႈ နဂို ပင္မ စရိုက္ လကၡဏာေတြအားလံုး ပ်က္စီးသြား လို႔ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဗိႆႏိုးနဲ႔ ဟန္လင္းကို သက္တမ္းအရ တန္းစီဇယားထိပ္မွာ ထားၿပီးေတာ့ ေျမာက္ဦးကို တတိယေနရာမွာ ထားလိုက္တယ္ ” ဟုေထာက္ျပခဲ့သည္။

“ေျမာက္ဦးဟာ ရခိုင္လူမ်ဳိးရပ္တည္ရွင္သန္မႈရဲ႕ အမွတ္သေကၤတျဖစ္တယ္။ ရခိုင္တို႕ရဲ့အသည္းႏွလံုး ဆိုရင္လည္း မမွားဘူးေပါ့။ ဒါေတြကိုအဓိက တာ၀န္ယူထားရတဲ့ ေရွးေဟာင္း သုေတသနဦးစီးဌာနက သူတို႔နဲ႔မဆိုင္သလို လုပ္ေနတာ ေတြ႔ရေတာ့ အႀကီးအက်ယ္စိတ္ပ်က္မိတယ္” ဟုေျမာက္ဦးေဒသခံ စာေရးဆရာ ေနာင္ေအး က မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။

ေျမာက္ဦးျမိဳ႕မွာ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းေစာမြန္က ေအဒီ ၁၄၃၀ ခုႏွစ္တြင္တည္ေထာင္ခဲ့ျပီး ႏွစ္ေပါင္း ၃၅၅ ႏွစ္ တည္တံ့ခဲ့ၿပီး၊ ရခိုင္မင္းဆက္ေပါင္း ၄၈ ဆက္စိုးစံခဲ့သည့္ ရခိုင္သမိုင္းဆုိင္ရာ ယဥ္ေက်းမူအေမြအႏွစ္မ်ား အထူး ေပါႂကြယ္၀ေသာ ေရွးေဟာင္း ၿမိဳ႕ေတာ္ တခု ျဖစ္သည္။

Ref: မဇၥ်ိမ