အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ တာဝန္သိသိလုပ္ကိုင္ၾကမည္

24.07.2012

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွၾကမယ့္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြဟာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရိွေရး အေမရိကန္ အစိုးရကို အစီရင္ခံၾကရမယ့္ ကိစၥဟာ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြအတြက္ အဟန္႔အတားမဟုတ္ဘဲ အျပဳသေဘာေဆာင္ အေပါင္းလကၡဏာ ျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိ ကန္ စီးပြား ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ စြမ္းအင္ နဲ႔ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ေရးရာ လက္ေထာက္ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ေရာဘတ္ ေဟာ မက္တ္စ္ (Robert Hormats) က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ထိပ္တိုက္ေတြ႔စရာ အေၾကာင္းမရိွဘူးလို႔လည္း မစၥတာေဟာမက္(စ္)က ဆိုပါတယ္။ ဇူလိုင္လ (၂၄) ရက္ေန႔က ၀ါရွင္တန္ဒီစီၿမိဳ႕ေတာ္က အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ေဟာမတ္စ္က ႏိုင္ငံျခားသတင္းေထာက္မ်ားနဲ႔ ေတြ႔ဆံုၿပီး မၾကာေသးခင္က ျမန္မာႏိုင္ငံကို သြာေးရာက္ခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕ခရီးစဥ္ကို သတင္း စာ ရွင္းလင္းပဲြကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို ဦးေရာ္နီညိမ္းက တင္ျပေပးထားပါတယ္။

လက္ေထာက္ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ေရာဘတ္ေဟာမတ္စ္က မၾကာေသးခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံကို သြားခဲ့တဲ့ သူ႔ရဲ႕ခရီးစဥ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေတာ့ သူနဲ႔ေတြ႔ဆံုခဲ့သူေတြရဲ႕ အမည္ေတြကို အက်ဥ္း႐ံုးေျပာၾကားၿပီးတဲ့ေနာက္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ လုပ္ၾကတဲ့ ေနရာမွာ ဘယ္လိုေနရာေတြမွာ ထင္သာ ျမင္သာရွိဖို႔ အေရးအႀကီးဆံုး ျဖစ္တယ္လို႔ သူယူဆထားတဲ့အေၾကာင္း အခုလုိ ရွင္းလင္းျပ ပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕ မူ၀ါဒက ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ကိစၥတစ္ခုခ်င္း ေဆာင္ရြက္မႈအေပၚမွာ အေမရိကန္အစိုးရကလည္း တစ္ခု ခ်င္း ျပန္ၿပီး တုံ႔ျပန္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ပါပဲ။ ေနျပည္ေတာ္ က ျမန္မာအစိုးရက က်ေနာ္တို႔ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ အေျခအေနေတြကို လုပ္ ေဆာင္ လာခဲ့ရင္ က်ေနာ္တို႔ကလည္း ပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္ထားတာေတြကို ေနာက္ထပ္ ထပ္ေလွ်ာ့ေပးသြားမယ္။ က်ေနာ္တို႔က အေရးႀကီးတယ္လို႔ နံပါတ္ (၁) ေမွ်ာ္မွန္းထားတာက က်န္ေနေသးတဲ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးဖို႔ပါ။ နံပါတ္(၂)က ႏိုင္ငံျခားက ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွေနတဲ့ လုပ္ငန္းေတြမွာ ထင္သာျမင္သာရိွမႈ ခ်ဲ႕ထြင္ေရးပါ၊ အတိအက်အားျဖင့္ အစိုးရပိုင္ ျမန္မာ့ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ လုပ္ငန္း (MOGE) နဲ႔ သြားၿပီး ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈလုပ္ၾကမယ့္ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြဟာ ရက္ေပါင္း (၆၀) အတြင္း မွာ အေမရိကန္အစိုးရကို အစီရင္ခံရမယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ သြားေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈျပဳရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းက သူမ်ားႏုိင္ငံက ကုမၸဏီေတြ လာ ေရာက္ ရင္းႏွီးခြင့္ရေနၿပီး အေမရိကန္ေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒီ အခြင့္အေရး ဆံုး႐ႈံးေနလို႔ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ျပဳျပင္ ေျပာင္း လဲေရး လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ကို ေထာက္ခံပ့ံပုိး အားေပးတာကို ျပသတဲ့အေနနဲ႔ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြကို သြားၿပီး ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံ ခြင့္ ေပးလိုက္တာလို႔လည္း ဝန္ႀကီး ေဟာမတ္စ္က ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာ အစုိးရအေနနဲ႔လည္း ႏုိင္ငံ တကာမွာ ထင္သာ ျမင္သာ ရွိဖို႔အတြက္ ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္လို႔ သူထင္မိေၾကာင္း ဝန္ႀကီး ေဟာမတ္စ္က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“အခုလို အတြင္းက်က် ထင္သာျမင္သာရိွမႈအျပင္ ႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႔အစည္း တစ္ခုျဖစ္တဲ့ “ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈ ဆိုင္ရာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ား ထင္သာျမင္သာရိွမႈ” (EITI) အဖဲြ႔ႀကီးမွာ ျမန္မာအစိုးရက ပါ၀င္ထားဖို႔ က်ေနာ္တို႔က အေတာ္ႀကီးကို အားေပးတိုက္တြန္းေနတာပါ။ က်ေနာ္တို႔က ဒါကို ျမန္မာ အစိုးရ ၀န္ႀကီးေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့ အခ်ိန္မွာ တိုက္တြန္းခဲ့သလို ၿပီးခဲ့တဲ့ ကေမၻာဒီးယားက အာရွေဒသ ညီလာခံ (ARF) မွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး Hilary Clinton ကလည္း ဒါကိုပဲ တိုက္တြန္း ခဲ့တာပါ။”

တျခားေသာ ႏုိင္ငံေတြက ကုမၸဏီေတြနဲ႔ အၿပိဳင္အဆိုင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း စီးပြားေရး လုပ္ကိုင္တဲ့ေန ရာမွာ ထင္သာျမင္သာရွိမႈ အစီရင္ခံစာအေၾကာင္းက အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြအတြက္ အဟန္႔ အတား မျဖစ္ေစဘူးလို႔ ထင္ေၾကာင္း ဝန္ႀကီးေဟာမက္စ္က အခုလို ရွင္းျပပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔က ဒါဟာ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြအတြက္ အဟန္႔အတားလို႔ မထင္ပါဘူး။ တကယ္တန္း မွာ အခ်က္တစ္ခ်က္အေနနဲ႔ ဒါက အျပဳသေဘာေဆာင္ အေပါင္း လကၡဏာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ရွင္းျပပါမယ္။ အစပိုင္းမွာ လူေတြက အဲဒီလိုပဲ ေျပာၾကပါတယ္။ ႏွစ္ပိုင္းခဲြၿပီး က်ေနာ္ေျပာပါမယ္။ ပထမတစ္ပိုင္းက က်ေနာ္နဲ႔ အတူပါသြားခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီ (၄၀) ေလာက္က အမႈေဆာင္ အရာရိွေတြရဲ႕ အျမင္ပါ။ သူတို႔ထဲက နည္းနည္းေလးေလာက္ကပဲ ဒီလို အစီရင္ခံစာ တင္ရမွာကို သိပ္မႀကိဳက္တဲ့သေဘာ ရိွေပမယ့္ အမ်ားစုက ဒါဟာ လိုအပ္တယ္လို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ လို ႏိုင္ငံေရး ရႈပ္ေထြးေနတဲ့ ႏိုင္ငံမွာ သူတို႔ရဲ႕ အစုရွယ္ယာေတြနဲ႔ ဘာေတြကို ဘယ္လို သြားၿပီး လုပ္ကိုင္ေနၾကသလဲလို႔ ဒီကုမၸဏီေတြရဲ႕ အစုရွယ္ယာရွင္ေတြက သိခ်င္ၾကပါတယ္။

ေနာက္ တစ္ခ်က္က ဒီအေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြက ျမန္မာနိုင္ငံထဲမွာ ဂုဏ္သိကၡာရိွစြာ လုပ္ကိုင္ေနၾက တယ္ဆိုတဲ့ ျမန္မာျပည္သူလူ ထုရဲ႕ အျမင္ကို ရရိွဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စီးပြားေရး လုပ္ကိုင္တဲ့ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြဟာ သဘာ၀ပတ္၀န္း က်င္ ထိခိုက္မႈကို ဂရုစိုက္တယ္၊ ေဒသခံ တိုင္းရင္း သားေတြရဲ႕ ဓေလ့ထံုးစံေတြ ကို အကာအကြယ္ေပးတယ္၊ အလုပ္သမားအခြင့္အေရးကို ခံစားမႈရိွေစတယ္၊ အျမတ္အစြန္းရေရးအတြက္ လုပ္တာမွန္ေပမယ့္ ဒါေတြကို အေလးထားၿပီး တာ၀န္သိသိနဲ႔ လုပ္ၾကရဲ႕လားဆိုတာကို ျမန္မာလူထုက ေစာင့္ၾကည့္ေနမွာ ျဖစ္တယ္။

ဒီလို အစီရင္ခံမႈလုပ္တာက အျပဳသေဘာေဆာင္ အေပါင္းလကၡဏာ ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္က ေျပာတာပါ။”

အခုလို သြားေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ လုပ္ကိုင္ၾကမွာဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ကုမၸဏီေတြနဲ႔ ထိပ္တုိက္ ရင္ဆိုင္ေတြ႔ဖို႔ မျဖစ္ႏုိင္ဘူးလို႔ သူ ထင္ျမင္ေၾကာင္း ဝန္ႀကီး ေဟာမက္စ္က အခုလို ေျဖပါတယ္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခံစားမႈေတြ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ရိွေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံအမ်ိဳးမ်ိဳး ကေန အတတ္ပညာ၊ နည္းပညာ၊ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔၊ ကဲြျပားျခားနားမႈေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ကုမၸဏီေတြ အေရအတြက္မ်ားစြာ လာေရာက္ စီးပြးာေရးလုပ္ကိုင္ၾက တာကို သူတို႔က လိုခ်င္ေနၾက ပါတယ္။ သူတို႔က ဒီလို ကဲြျပားမႈေတြကို ရႈျမင္ေနၾကသလို က်ေနာ္တို႔ကလည္း ဒါကို ၾကည့္ေနပါတယ္။

တျခားႏိုင္ငံေတြနဲ႔ မတူကဲြျပားတဲ့ ကုန္သြယ္ေရးေတြ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈေတြဆိုင္ရာ ဆက္ဆံေရးရိွဖို႔၊ အရင္းအႏီွးေတြ ပံ့ပိုးေပးဖို႔၊ နည္း ပညာေတြ ပံ့ပိုးေပးဖို႔ ဆိုတာေတြကို ေနာက္ထပ္ ႏိုင္ငံႀကီး တစ္ခုျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုဆီကေနလည္း သူတို႔က လိုခ်င္ ေနၾကပါတယ္။ ဒီ့အတြက္နဲ႔ သူတို႔နဲ႔ နယ္နိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ရိွႏွင့္ၿပီးသား ကုန္သြယ္ေရးေတြ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈ ဆိုင္ ရာ ဆက္ဆံေရးေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔၊ ႐ုပ္သိမ္းဖို႔ သူတို႔က မလိုလားၾကသလို က်ေနာ္တို႔ကလည္း မလိုလားပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ကုမၸဏီေတြ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွၾကမွာက တ႐ုတ္နဲ႔ ၿပိဳင္ဆိုင္ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ဖို႔ မဟုတ္ဘဲ မတူကဲြျပား တဲ့ ကုန္သြယ္ေရးေတြ ရင္းႏီွးျမႇဳပ္ႏံွမႈေတြ အသစ္တိုးလာဖို႔ သာ ျဖစ္ပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ (EITI) အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြဟာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံၾကတဲ့ ကုမၸဏီေတြ၊ အစိုးရေတြနဲ႔ အဲဒီႏုိင္ငံေတြမွာရွိတဲ့ လူထုအေျချပဳ လူမႈအဖဲြ႔အစည္းေတြ ပူးေပါင္းၿပီးေတာ့မွ ထင္သာျမင္သာရွိမႈကို ဝုိင္းဝန္း ေဆာင္ရြက္ၾကတာ ျဖစ္တယ္လို႔လည္း ဝန္ႀကီး ေဟာမတ္စ္ က ရွင္းလင္း ေျပာဆုိ သြားခဲ့ပါတယ္ခင္ဗ်ား။


Ref: ဗြီအုိေအ