AIDS ေရာဂါကင္းေရး အေမရိကန္ ႀကိဳးပမ္းမည္

23.07.2012

AIDS ေရာဂါကင္းတဲ့ မ်ဳိးဆက္သစ္တခု ဖန္တီးဖို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက သံႏၷိဌာန္ ခုိင္ခုိင္မာမာ ခ်ထားတယ္လို႔ ညီလာခံရဲ႕ ဒုတိယ ေန႔ျဖစ္တဲ့ မေန႔တုန္းက အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္က ေျပာၾကားသြားပါတယ္။ ညီလာခံကို တက္ေရာက္ သတင္းယူေနတဲ့ ကိုုသားညြန္႔ဦးက ညီလာခံက်င္းပရာ ၀ါရွင္တန္ေကာ္ဗန္းရွင္းစင္တာကေန သတင္းေပးပို႔ထားပါတယ္။

“Turning the tide together” ဒီလိႈင္းကို အတူရင္ဆိုင္ ေက်ာ္လႊားၾကစို႔ဆိုတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံနဲ႔ အခုႏွစ္ က်င္းပတဲ့ ၂၀၁၂ ႏိုင္ငံတကာ ေအစ္ညီလာခံမွာ အဓိက လႊမ္းမိုးေျပာဆိုေနတဲ့ အေၾကာင္း အရာကေတာ့ AIDS free generation ေအ့ဒ္စ္၊ ေရာဂါႀကီးလံုး၀ပေပ်ာက္ သြားတဲ့ လူ႔ မ်ိဳးဆက္ တခု ျဖစ္လာဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္မွန္း ေျပာဆို ေဆြးေႏြးမႈျဖစ္ပါတယ္။ ေအ့စ္ေရာဂါဆိုင္ရာ ေဆး သုေတသန လုပ္ငန္း ေတြဟာ တိုးတက္မႈ ရိွလာၿပီးေတာ့၊ ေအစ့္ေရာဂါကို ကာကြယ္ကုသႏိုင္မယ့္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြ ပိုၿပီး ေသခ်ာလာၿပီလို႔ ေဆးသုေတသီေတြ ေရာ မူ၀ါဒေရးဆဲြသူေတြကပါ ေျပာခဲ့ၾကပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ေအ့စ္ေရာဂါဆိုးႀကီးကင္းတဲ့ မ်ိဳးဆက္ျဖစ္လာေရး ရည္မွန္းခ်က္ကို လက္ေတြ႔အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ပိုင္းျဖတ္ထားၿပီးျဖစ္တယ္လို႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္က ဇူလိႈင္ ၂၃ ရက္ေန႔ ညီလာခံအတြင္း ေျပာဆို သြား ပါတယ္။

“အေသအခ်ာ ရွင္းရွင္းလင္းေျပာဖုိ႔ အခု ေရာက္လာတာပါ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ကေတာ့ အနာဂတ္မွာ ေအစ့္ေရာဂါ ကင္းတဲ့ မ်ိဳးဆက္ျဖစ္လာေရး ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သြားဖို႔ ပိုင္းျဖတ္ထားပါတယ္။ ဒါကို ေနာက္ဆုတ္သြားမွမဟုတ္ပါဘူး။ အေလွ်ာ့ေပး သြားမွာမဟုတ္ပါဘူး။ သမိုင္းတြင္မယ့္ ဒီရည္မွန္းခ်က္ျဖစ္လာဖို႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြအားလံုးအတြက္ တိုက္ပဲြ၀င္သြားပါမယ္။”- လို႔ အေမရိ ကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဟီလာရီကလင္တန္က ေျပာဆိုသြားတာပါ။

HIV/AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးအစီအစဥ္ဟာ လက္ရိွ သမၼတအိုဘားမားအစိုးရရဲ႕ အေရးတႀကီး လုပ္ေဆာင္သြားမယ့္ ကိစၥရပ္ျဖစ္တယ္ လို႔လည္း ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကလင္တန္က ေျပာပါတယ္။ လက္ရိွအားျဖင့္လည္း အေမရိကန္ႏိုင္ငံဟာ HIV/ AIDS တိုက္ဖ်က္ေရး အထူးသျဖင့္ဆိုရင္ HIV ေဆးသုေတသနလုပ္ငန္းေတြမွ ေရွ႔က ဦးစီး ဦးေဆာင္ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လုိ႔ ႏိုင္ငံတကာက အသိအမွတ္ ျပဳထားတာပါ။ အခု ညီလာခံ အတြင္းမွာ ေဆးသုေတသန ဆိုင္ရာေတြ႔ရိွခ်က္ေတြ ကို ေဆြးေႏြးၾကသလို တဘက္မွာ ေရာဂါကာကြယ္ ေရး နဲ႔ ကုသေရး ေတြ႔ရိွခ်က္ေတြကိုလည္း တက္ေရာက္လာတဲ့ ကြ်မ္းက်င္သူေတြက အျပန္အလွန္ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။

တခ်ိန္တည္းမွာ ေအစ့္ ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး လုုပ္ငန္းေတြမွာ တက္တက္ႂကြႂကြ လုပ္ေဆာင္ေနၾက လူမႈအဖဲြ႔အစည္းေတြဟာလည္း ဒီ ညီလာခံရဲ႕ အဓိက ေဒါင့္တခုျဖစ္ပါတယ္။ အာရွ ပစိဖိတ္ေဒသ လူငယ္ေတြအၾကား ေအ့စ္ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ပညာေပးေရးလုပ္ငန္း လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္အေျခစိုက္ Youth LEAD အဖဲြ႔ရဲ႕ ညိႇႏိႈင္းေရးမႉး မေသာ္ဇင္ေအးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကပါ။ သူဟာ အခု ညီလာခံရဲ႕ ေဆြးေႏြးပဲြတခုမွာ အဓိက ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူ တဦးျဖစ္ပါတယ္။

“အဓိက ဒီမွာ ေဆြးေႏြးမွာက အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးမွာပါ။ အထူးသျဖင့္ ညီမ ေဆြးေႏြးမွာ ဘာလဲ ဆိုေတာ့ အဓိက လူငယ္ေတြ HIV နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး risk ျဖစ္တဲ့ လူငယ္ေတြေပါ့။ အထူးသျဖင့္ young sex……… အဓိက လူငယ္ေတြ၊ အဲဒီ အတြက္ အခြင့္အေရးကို အဓိက ေဆြးေႏြးမွာပါ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လူငယ္ေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈ-ဒါမ်ဳိးေတြကိုလည္း ေဆြးေႏြး မွာပါ။”

ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာေရာ HIV/ AIDS နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ဘယ္ေလာက္အထိ သိနားလည္မႈ ဘယ္ေလာက္ထိ ရွိေနၿပီလဲ။

“ညီမ ၁၆ ႏွစ္၊ ၁၇ ႏွစ္တုန္းကနဲ႔စာရင္ေတာ့ အမ်ားႀကီး တိုးတက္လာပါၿပီ။ ေနာက္ HIV နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အသိအျမင္လည္း ပိုရွိလာ တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒီညီလာခံကို လာတဲ့အတြက္ ညီမ အေတြ႔အႀကံဳအရမ္းရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ႏုိင္ငံတကာကလူေတြနဲ႔ေတြ႔ၿပီး စကားေျပာ ရပါတယ္။ ညီမတို႔ လူငယ္ေတြတင္ မဟုတ္ဘူးေပါ့ေနာ္။ Policy maker ေတြ၊ decision maker ေတြ၊ အထူး သျဖင့္ သိပၸံ ပညာရွင္ေတြ ဒီလိုမ်ဳိး သူတို႔ေတြက တေယာက္နဲ႔တေယာက္ message sharing လုပ္တယ္။ (သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ဖလွယ္ၾက တယ္။) ေနာက္ၿပီး ကိုယ့္ဆီမွာ ရွိတာေတြကို ကုိယ္က ဘာေတြ ေျပာျပႏုိင္သလဲဆိုတာ အဲဒါေတြက အမ်ားႀကီး ညီမအတြက္ အေတြ႔ အႀကံဳ ရေစပါတယ္။”

လူငယ္ေတြတင္ မဟုတ္ပါဘူး၊ အမ်ိဳးသမီးေတြအၾကား sex worker လို႔ ေခၚတဲ့ ျပည့္တန္ဆာေတြ အၾကား၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးစဲြ သူေတြ အၾကား၊ လိင္တူခ်င္း စိတ္၀င္စားသူေတြအၾကား - ေအ့စ္ေရာဂါ နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ပညာေပးမႈေတြကိုလည္း အခု ညီလာခံ အတြင္းမွာ ေတြ႔ရ ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ global village လို႔ ေခၚတဲ့ ကမၻာရြာျပခန္းဟာ အေျခခံလူမႈအဖဲြ႔အစည္းေတြ အၾကား ေအ့စ္ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဘယ္လို ပညာေပးၾကမလဲဆိုတာ၊ ဘယ္လို ပညာေပးေနၾကလဲ ဆိုတာ ေဖာ္ျပတဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီမွာေတာ့ ႏုိင္ငံတကာက အထူးသျဖင့္ဆိုရင္ တတိယႏုိင္ငံက သူတို႔ရဲ႕ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈ၊ ဓေလ့၊ ထံုးစံေတြကို ျပသသလိုပဲ အဲဒီ ႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ အေျခခံေပၚမွာ တခ်ဳိ႕က ကာကြယ္ေရး၊ ပညာေပးေရး လုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္လို လုပ္ကိုင္ေနၾကသလဲဆိုတာကို ျပသပါတယ္။
အခု ေအစ့္ ညီလာခံကို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္မွာ ၂၂ ႏွစ္အတြင္း အခု ပထမဆံုးအႀကိမ္ ျပန္လည္ က်င္းပႏိုင္တာပါ။

ေနာက္ဆံုးအႀကိမ္ကေတာ့ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္က ဆန္ဖရန္စစၥကို ၿမိဳ႕မွ ာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ HIV ေရာဂါပိုးရိွသူေတြကို ျပည္၀င္ခြင့္ မေပးမူေၾကာင့္ ေအ့စ္ ညီလာခံကို ထပ္မံ က်င္းပဖို႔ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဒီကန္႔သတ္ ခ်က္ကို သမၼတ အိုဘးမား အစိုးရက ျပန္႐ုပ္သိမ္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒီအတြက္ HIV ေရာဂါပိုးရိွသူေတြပါ ပါ၀င္ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြး ေလ့ရိွတဲ့ ဒီညီလာခံ ကို အခု ျပန္က်င္းပႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လည္း အခု ညီလာခံတတ္ေရာက္ဖို႔ sex workers ေတြကို ျပည္၀င္ခြင့္မေပးတဲ့ အေပၚ မွာေတာ့ ညီလာခံအတြင္း အေတာ္ေလး ေ၀ဖန္ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ လိင္ေဖ်ာ္ေျဖမႈလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေအစ့္ပညာေပး အစီအစဥ္ေတြ အေပၚမွာ အေမရိကန္က အကူ အညီေတြ အေထာက္ အပံ့ေတြ ကန္႔သတ္မႈရိွတာနဲ႔ပတ္သက္လို႔လည္း ေ၀ဖန္တာေတြ ရိွပါတယ္။

၆ ရက္ၾကာက်င္းပမယ့္ ညီလာခံကိုေတာ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉၀ ေက်ာ္ က ေဆးသုေတ သီေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ သံတမန္ေတြ ေအ့ဒ္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရးမွာ ပါ၀င္လုပ္ကိုင္ေနၾက သူေတြ ေအစ့္ေရာဂါသည္ေတြ စုစုေပါင္း ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္ တက္ေရာက္ပါတယ္။ ထင္ရွားသူေတြ ထဲကဆိုရင္ သမတေဟာင္း ဘီကလင္တန္၊ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီကလင္တန္၊ အေမရိကန္ က်န္းမာေရးနဲ႔ လူမႈ၀န္ထမ္း၀န္ႀကီး ကတ္သရင္း ဆာ ဘလီးယက္၊ အေက်ာ္အေမာ္ေတြထဲကဆိုရင္ ဘီလ္ ဂိတ္၊ အယ္လ္တန္ဂြ်န္ တို႔ တတ္ေရာက္ ၾကပါတယ္။ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ကုလအတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္းတို႔ကလည္း ဗီဒီယိုမိန္႔ ခြန္းေပးပို႔ခဲ့ပါတယ္။


Ref: ဗြီအုိေအ