ႏိုင္ငံတကာ လုပ္ငန္းရွင္ေတြကို ျမန္မာေတြ ဘယ္လိုယွဥ္မွာလဲ

ေနလင္းေအာင္
ေအာက္တုိဘာလ ၀၉ ရက္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္

(စိတ္ျဖာေလ့လာခ်က္)

၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသိုက္အဝန္း (AEC) စတင္ခ်ိန္တြင္ ျမန္မာျပည္တြင္း လုုပ္ငန္းရွင္မ်ားအေနျဖင့္ ႏုိင္ငံ တကာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈမ်ား ယခုအခ်ိန္ကတည္းက ျပဳလုပ္ထား သင့္ၿပီး လုပ္ခ သက္သာေရးကိုသာ ဂရုစိုက္မႈ မလုပ္သင့္ေတာ့ေၾကာင္း စီးပြားေရး ပညာရွင္မ်ားက သတိေပးေနၾက သည္။

“ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏုိင္ဖုိ႔ အေတြးအေခၚ၊ နည္းပညာ၊ ကြ်မ္းက်င္လုပ္သား၊ လုပ္အားခေတြက အေရးၾကီးတယ္။ ဒါကုိျပန္ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္လည္း လုပ္အားခ သက္သာဖုိ႔က အဓိက မက်ေတာ့ဘူး။ လုပ္အားခ သက္သာဖုိ႔ ျပိဳင္တဲ့ ေခတ္မဟုတ္ ေတာ့ ဘူး” ဟု ဖိလစ္ပိုင္ အေျခစိုက္ အာရွဖြံ႔ျဖိဳးေရးဘဏ္မွ ျမန္မာ စီးပြားေရးပညာရွင္ ေဒါက္တာ မ်ဳိးသန္႔ ကေျပာသည္။

AEC အစီအစဥ္အရ အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ားအားလံုးတြင္ ေစ်းကြက္ တခုတည္းပံုစံ ျဖစ္ရန္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည္ ျဖစ္သည္။ အျခား အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ားမွလည္း ျမန္မာ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ တန္းတူ အခြင့္အေရးမ်ားျဖင့္ ဝင္ေရာက္ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံ ခြင့္ႏွင့္ အခြန္ကင္းမဲ့စြာ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ႏုိင္ခြင့္မ်ား ရလာၾကမည္ ျဖစ္သည္။

“Logistic က အေရးၾကီးတယ္။ အခ်ိန္မီ ေရာက္လား၊ အခ်ိန္ေလ်ာ့ၿပီး ေရာက္လား ဆုိတာေတြ၊ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား သက္သာ တာလား ဆုိတာေတြလည္း အေရးၾကီးတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဓိက အေရးၾကီးတာ သိပ္မေျပာျဖစ္တဲ့ ကုန္ထုတ္ လုပ္မႈစြမ္းအား ဘယ္ေလာက္ရွိလဲက အဓိက က်တယ္။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ လုပ္ခလစာအေပၚမွာ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ ဆုိတာ ေတြက အဓိက က်တယ္” ဟု သူက ဆက္ေျပာသည္။

AEC ျဖစ္လာခ်ိန္တြင္ သယံဇာတ ေပါမ်ားျပီး အာရွ၏ ဆံုခ်က္တခု ျဖစ္ေသာ ျမန္မာအတြက္ အလားအလာမ်ား ရွိေသာ္လည္း ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ပိုၾကီးမားလာမည္ျဖစ္၍ သက္ဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းအလုိက္ ျပင္ဆင္ထားသင့္သည္ဟုုလည္း “အခုကတည္းက အစျပဳႏုိင္မွ ႀကိဳးစားႏုိင္မွ ေတာ္ရံုက်မယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံ အေနနဲ႔က ၿပိဳင္ရမယ့္ အဆင့္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္” ဟု ေဒါက္တာမ်ဳိးသန္႔ က ဆိုသည္။

ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းမ်ားအေနျဖင့္ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား မ်ားမ်ား ျပဳလုပ္၍ ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးႏုိင္ရန္ လုိအပ္ၿပီး ပညာရွင္မ်ား၊ အစုိးရ တာဝန္ရွိသူမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ား ပါဝင္ဖုိ႔လုိအပ္ေၾကာင္း သူက ေျပာသည္။

AEC ႏွင့္ အေျပာင္းအလဲ

အာဆီယံ စီးပြားေရး အသုိက္အဝန္း စတင္ခ်ိန္တြင္ စုိက္ပ်ဳိး ေမြးျမဴေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ေလေၾကာင္း ပုိ႔ေဆာင္ေရး လုပ္ငန္း၊ က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား၊ ကား ကုမၸဏီမ်ား၊ လွ်စ္စစ္က႑၊ ငါးလုပ္ငနး္၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္း၊ သစ္လုပ္ငန္း၊ ကုန္စည္ ပုိ႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ရာဘာျခံလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အထည္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အာဆီယံ ၁၀ ႏုိင္ငံအတြင္း လြတ္လပ္စြာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံႏုိင္ခြင့္ ရလာမည္ ျဖစ္သည္။

တႏုိင္ငံႏွင့္ တႏုိင္ငံ ကုန္စည္တင္ပုိ႔မႈမ်ားမွာလည္း အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ရရွိမည္ျဖစ္၍ ယင္းအေျခအေနတြင္ အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ား အတြင္း ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ ပမာဏႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ပမာဏမွာ တုိးလာမည္ ျဖစ္သည္။

“မေလးရွား၊ စကၤာပူ၊ အင္ဒုိနီးရွား၊ ဖိလစ္ပုိင္၊ ထုိင္းႏုိင္ငံနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံေတြက အာဆီယံထဲမွာ အခ်မ္းသာဆံုးပဲ။ က်န္တဲ့ ဘရူႏုိင္း၊ လာအုိ၊ ျမန္မာနဲ႔ ကေမၻာဒီးယား ႏုိင္ငံေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ေအာက္မွာပဲ ရွိတယ္။ ဒီေတာ့ တကယ္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရေတာ့မယ့္ အခ်ိန္ ေရာက္ရင္ က်ေနာ္တုိ႔ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ သူတုိ႔ကုိ မီဖုိ႔ မနည္း ၾကိဳးစားရမယ္” ဟု Myanmar Marketing Committee – Myanmar Tourism Federation ဥကၠ႒ ဦးၿဖိဳးေဝရာဇာ က ဆိုသည္။

ထုိ႔ျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း က႑တြင္လည္း ထို ခ်မ္းသာႏုိင္ငံမ်ား ေနာက္မွ လုိုက္ေနရသည္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ တြင္ စတင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာခရီးသြားလုပ္ငန္းသည္ ယမန္ႏွစ္က ခရီးသည္ သံုးသိန္း ရွစ္ေသာင္းေက်ာ္ လည္ပတ္ေရာက္ ရွိခဲ့ေသာ္ လည္း ယင္းပမာဏသည္ လာအုိႏုိင္ငံသုိ႔ ဝင္ေသာ ဧည့္သည္ပမာဏထက္ပင္ နည္းပါးေၾကာင္း ၎က ဆက္ေျပာသည္။

“အခုအခ်ိန္မွာ ကမၻာတဝွန္းက ခရီးသြား ဧည့္သည္ေတြ စီးပြားေရးသမားေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ ဝင္လာေနၾကၿပီ။ အဓိက အခက္ အခဲက အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြ မေလာက္ဘူး။ ၂၀၁၅ မွာ အာဆီယံ စီးပြားေရး အသုိက္အျမံဳ အေနနဲ႔ တခုတည္းေသာ ေစ်းကြက္နဲ႔ ထုတ္လုပ္မႈ အေျခခံေဒသျဖစ္ဖုိ႔ ျပင္ဆင္တဲ့အခါ ခရီးသြား လုပ္ငန္းေတြအတြက္ အေျခခံအေဆာက္အအံုေတြက အဓိကက်တ့ဲအခန္းက ပါဝင္ေနတယ္။ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြအတြက္ ဝန္ေဆာင္မႈေတြက ဟုိတယ္လုပ္ငန္းအျပင္ သယ္ယူပုိ႔ ေဆာင္ ေရး၊ စားေသာက္ေရးေတြကပါ ျပည့္စံုဖုိ႔ု လုိအပ္တယ္” ဟု ဦးၿဖိဳးေဝရာဇာ ကေျပာသည္။

ဥပေဒပိုုင္းဆိုုင္ရာ ျပင္ဆင္မႈ

AEC စတင္ခ်ိန္တြင္ အာဆီယံ ၁၀ ႏုိင္ငံလုံးမွာ တခုတည္းေသာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ေစ်းကြက္ အတြင္းတြင္ ပါဝင္လာမည္ ျဖစ္၍ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒသည္ အျခား အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ကြာျခားေနလွ်င္ အခက္အခဲ ရွိႏုိင္ေၾကာင္း လည္း သမၼတ အၾကံေပး တဦးျဖစ္ေသာ စီးပြားေရး ပညာရွင္ ေဒါက္တာေဇာ္ဦး က ဆိုသည္။

“ကုိယ့္ႏုိင္ငံက စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈပဲျဖစ္ျဖစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အခုမွ စၿပီးလုပ္တာ ျဖစ္လုိ႔ အျခား အာဆီယံႏုိင္ငံေတြရဲ႕ အေတြ႔အၾကံဳေတြ အားနည္းခ်က္ေတြကုိ ခ်ိန္ဆၿပီး လုပ္ဖုိ႔ အခြင့္အလမ္းတခု ျဖစ္တယ္။ ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းရွင္ေတြအေနနဲ႔ စီပြားေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ပညာ၊ ရင္းႏွီး ျမွဳပ္ႏွံမႈပုိင္းေတြကုိ ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ ဒီအာဆီယံႏုိင္ငံေတြကုိ ေလ့လာအတုယူၿပီး လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံသည္လည္း အာဆီယံထဲက တႏုိင္ငံျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ရင္းႏွီးျမွဳ႔ပ္ႏွံလုိသူမ်ားက အျခားအာဆီယံႏုိင္ငံမ်ား ႏွင့္ႏႈိင္း ဆၿပီး ဝင္ေရာက္လာမည္ျဖစ္ရာ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒသည္ အျခား အာဆီယံႏုိင္ငံေတြထက္ အားေကာင္းဖုိ႔လုိအပ္ေၾကာင္းလည္း ၎က ေျပာသည္။

ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ား ဝင္ေရာက္လာသည့္အခါ ျပႆနာ ျဖစ္ႏုိင္ေသာ လုပ္ငန္း က႑မ်ားတြင္ ႏုိင္ငံေတာ္က အခက္အခဲ ျဖစ္ေနေသာ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ေျမေတာင္ေျမွာက္ အားေပးဖုိ႔လုိအပ္ေၾကာင္း ေဒါက္တာေဇာ္ဦး က ေျပာသည္။

ထုိင္း၊ မေလးရွားႏွင့့္ စကၤာပူႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ ေျပးဆြဲေသာ KMA Shipping Company Limited အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ ဦးေဆြလင္း ကလည္း အလားတူ အၾကံျပဳထားသည္။

“ဒီမွာက အခုမွ ပြင့္လင္းလာတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္လုိ႔ သေဘၤာ လုပ္ငန္းကလည္း ျပည္တြင္းက အခုေနာက္ပုိင္းမွ လုပ္လာတာ ျဖစ္လုိ႔႔ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈက ပုိၾကီးတယ္။ ႏုိင္ငံျခား သေဘၤာလုိင္းေတြက ဒီလုပ္ငန္းမွာ ရပ္တည္လာတာ ၾကာလုိ႔ အားသာခ်က္ ပုိရွိတယ္။ သူတုိ႔ကုိ လုိက္မီဖုိ႔ဆုိတာ အမ်ားၾကီး လုိေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏုိင္ငံေတာ္က ကုိယ့္ႏုိင္ငံသားပုိင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကုိ တဖက္ တလမ္းက ပံ့ပုိးေပးမယ္ဆုိရင္ ယွဥ္ၿပိဳင္ရတာ တပန္းသာႏုိင္ပါတယ္” ဟု ဆိုသည္။

AEC စတင္သည့္အခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းမွ ေငြေၾကးတတ္ႏုိင္သူမ်ားမွလည္း အျခား အာဆီယံ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခြင့္ ရရွိမည္ျဖစ္၍ အခြင့္အလမ္းမ်ား ပုိမ်ားလာႏုိင္သလို စိန္ေခၚမႈမ်ားလည္း ပုိ၍ မ်ားလာမည္ ျဖစ္သည္။

AEC ႏွင့္ ေစ်းကြက္

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ လူဦးေရ သန္း ၆၀ ခန္႔သာ ရွိေသာ္လည္း AEC စတင္ခ်ိန္တြင္ အာဆီယံ ၁၀ ႏုိ္င္ငံ ေပါင္းလုိက္ပါက လူဦးေရ သန္း ၆၀၁ သန္း ရွိလာမည္ျဖစ္၍ ေစ်းကြက္သည္လည္း ၁၀ ဆ ၾကီးမားလာမည္ ျဖစ္သည္။

ထုိၾကီးမားလာသည့္ ေစ်းကြက္အတြင္း မိမိႏုိင္ငံ၏ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ား ထုိးေဖါက္ႏုိင္ရန္မွာ အျခားႏုိင္ငံမ်ား၏ ထုတ္ကုန္အရည္ အေသြး၊ ေစ်းႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ ထုိးေဖါက္ဖုိ႔လုိအပ္ေၾကာင္း ပါရမီ စြမ္းအင္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကုမၸဏီ၏ အၾကီးတန္း အၾကံေပးအရာရွိ ဦးတင္ခ်ဳိ က ေျပာသည္။

“ဒီလုိအေျခအေနမွာ ဝန္ေဆာင္မႈေတြက သူမ်ားနဲ႔ ယွဥ္ႏုိင္ဖုိ႔ အရမ္းအေရးၾကီးတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက ဆုိရွယ္လစ္ စီးပြားေရး စနစ္ေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနထုိင္ ၾကီးျပင္းလာရေတာ့ ဆုိရွယ္လစ္စနစ္က ေရာင္းသူ ေစ်းကြက္။ အခုေခတ္က ဝယ္သူေစ်းကြက္။ ဒါေပမယ့္ ဒီႏုိင္ငံမွာက အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားေတြမွာေတာင္ ဒါကုိ နားမလည္တာေတြ ရွိေနေသးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူမ်ားႏုိင္ငံနဲ႔ ယွဥ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ကုိယ္က ဘယ္ေလာက္ထိ ဝန္ေဆာင္မႈ ေကာင္းေကာင္းေပးႏုိင္မလဲဆုိတာ ေတာ္ေတာ္ အေရးၾကီးတယ္”ဟု ဆိုသည္။

AEC စတင္ခ်ိန္သည္ အျခား အာဆီယံႏုိင္ငံမ်ားမွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ဝင္ေရာက္လာခ်ိန္ထိ ေနာက္က်ေနမည္ ဆုိပါက အခ်ဳိ႕ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ ပ်က္စီး ဆံုးရံႈးသြားႏုိင္ေၾကာင္း ဦးတင္ခ်ဳိ က သံုးသပ္သည္။

ထုိ႔ျပင္ ႏုိင္ငံျခား ရင္းနွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဥပေဒသည္လည္း ႏုိင္ငံသား အက်ဳိးစီးပြားကို ကာကြယ္ရန္ လုိအပ္သလုိ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ မ်ားအတြက္ အတားအဆီး မျဖစ္ရန္ လုိအပ္ေၾကာင္းလည္း “ကုိယ့္ႏုိင္ငံသား လုပ္ငန္းေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားကုိ ကာကြယ္ေပးၿပီး ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ဝင္မလာႏုိင္ေအာင္ တားဆီးတဲ့ ဥပေဒမ်ဳိး ျဖစ္ေနရင္ ျပည္တြင္းက ရသင့္ရထုိက္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရႈံးသြားႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒက အရမ္းအေရးၾကီးတယ္”ဟု ဦးဝင္းခ်ဳိက ဆိုသည္။

ျမန္မာႏွင့္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ၊ ပို႔ကုန္/သြင္းကုန္ ပမာဏ

ယခုႏွစ္ ေဖေဖၚဝါရီလအထိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏုိင္ငံျခား ကုမၸဏီမ်ားမွ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၄၀,၄၃၁.၄၅၄ တန္ဖုိး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားၿပီး အမ်ားဆံုးမွာ စြမ္းအင္က႑တြင္ ျဖစ္သည္။ ၎ေနာက္တြင္ ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ လုပ္ငန္းႏွင့္ သတၱဳ တူးေဖၚေရး လုပ္ငန္းမ်ား ရွိသည္။

တရုတ္ႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ အမ်ားဆံုးျဖစ္ကာ ယင္းေနာက္တြင္ ထုိင္းႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္တုိ႔မွာ အသီးသီးရပ္တည္ ေနေၾကာင္း အမ်ဳိးသား စီမံကိန္းႏွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး ဝန္ႀကီးဌာန၏ စာရင္းမ်ားတြင္ ေဖၚျပထားသည္။

ပုိ႔ကုန္/သြင္းကုန္ က႑တြင္လည္း ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာေရးႏွစ္တြင္ ျပည္ပႏုိင္ငံမ်ားသုိ႔ ေဒၚလာသန္းေပါင္း ၉,၁၃၅.၆ သန္း တင္ပုိ႔ႏုိင္ျပီး ၉,၀၃၅.၀၆ သန္းဖုိး တင္သြင္းခဲ့သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအထိ ေဒၚလာ သန္းေပါင္း ၃,၂၃၀.၇၁၆ သန္းဖုိး တင္ပုိ႔ႏုိင္ခဲ့ၿပီး ၃,၃၈၃.၃၂၅ သန္းဖုိး တင္သြင္းခဲ့သည္။

စက္မႈကုန္ေခ်ာကို အမ်ားဆံုးတင္ပို႔ႏိုင္ၿပီး လယ္ယာထြက္မွာ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ပုိ႔ကုန္ျဖစ္ကာ တတိယအေနျဖင့္ သတၱဳတြင္းထြင္း ထြက္ပစၥည္းမ်ား တင္ပုိ႔ႏုိင္ခဲ့ေၾကာင္း စီးပြားေရးႏွင့္ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာန ဝက္ဆုိက္တြင္ ေဖၚျပထားသည္။

ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းမ်ား၏ ၉၀% ခန္႔မွာ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္ၿပီး ယင္းလုပ္ငန္းမ်ားသည္ အေျခခံလူတန္းစား အထိ အလုပ္အကုိင္ ဖန္တီးေပးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္၍ အေသးစား၊ အလတ္စားလုပ္ငန္းမ်ား ေရရွည္ ရပ္တည္ႏုိင္ေရးမွာလည္း အဓိက က်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါဝင္လ်က္ရိွသည္။

ျပည္တြင္းရွိ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အၾကီးစားလုပ္ငန္း ၄,၈၀၈ ခု၊ အလတ္စားလုပ္ငန္း ၇,၂၈၇ ခုႏွင့္ အေသးစားလုပ္ငန္း ၃၁,၁၃၇ ခု၊ စုစုေပါင္း ၄၃,၂၃၂ ခု ရွိၿပီး ယင္းအခ်ဳိးကို ျပန္ၾကည့္ပါက အၾကီးစားလုပ္ငန္းမွာ ၁၁% သာ ရွိၿပီး အလတ္စားက ၁၆ % ႏွင့္ အေသးစားလုပ္ငန္းမ်ားက ၇၂% ရွိ္ေၾကာင္း စက္မႈဝန္ၾကီးဌာနရွိ စာရင္းဇယားမ်ားအရ သိရရွိသည္။

ျပည္တြင္း လုပ္ငန္းအုပ္စုမ်ားတြင္္ စားေသာက္ကုန္လုပ္ငန္းက ၆၃.၅၁%၊ ေနထုိင္ေရး ၁၃.၅၇%၊ လူသံုးကုန္ ၇.၅၈%၊ အိမ္သံုး ပစၥည္း လုပ္ငန္းမွာ ၃.၉၈% စသည္ျဖင့္ အသီးသီး ရပ္တည္ေနေၾကာင္းလည္း ယင္းစာရင္းမ်ားတြင္ ေဖၚျပထားသည္ကို ေတြ႔ရွိ ရသည္။

Ref: မဇၥ်ိမ