အင္းေတာ္ႀကီးအိုင္ ထိန္းသိမ္းရန္ လိုအပ္

နန္းသီရိလြင္
February 22, 2013

အေရွ႕ေတာင္ အာရွတြင္ အႀကီးဆံုး ကုန္းတြင္းေရအိုင္ျဖစ္ေသာ အင္းေတာ္ႀကီးအိုင္ ပတ္၀န္းက်င္ရွိ ေက်းရြာမ်ားမွ စြန္႔ထုတ္ လုိက္သည့္ အမႈိက္သရိုက္မ်ား၊ တရားမ၀င္ ေရႊတူးေဖာ္ရာမွ ႏုန္းပို႔ခ်မႈမ်ားေၾကာင့္ ယခုႏွစ္မ်ားအတြင္း သိသိသာသာ အင္းေကာလာေသာေၾကာင့္ ထိန္းသိမ္းသင့္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက ေျပာသည္။

၂၀၀၆ ခုႏွစ္ခန္႔မွ စတင္ၿပီး ႏုန္းအနယ္ ပို႔ခ်မႈ မ်ားျပားလာေသာေၾကာင့္ လယ္ေျမေဖာ္ထုတ္ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေသာ္လည္း ေရရွည္တြင္ အႏၲရာယ္ ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ၎တို႔က ဆိုသည္။

“လယ္ေျမေဖာ္ႏိုင္တာပဲ ဆိုၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေပါ့ေပါ့ ေတြးလို႔ မရဘူး။ မိုးရာသီ အင္းေရ မ်ားလာရင္၊ အင္းကလည္း ေကာေနမယ္ဆိုရင္ အင္းေရက က်ေနာ္တို႔ ရြာေတြကို ဖံုးသြားမွာ” ဟု အင္းေတာ္ႀကီးေဒသ နမ့္မြန္းေက်းရြာမွ ေဒသခံ တဦးက ဆိုသည္။


အင္းေတာ္ႀကီး အတြင္းသို႔ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားက စီး၀င္ေသာ္လည္း စီးထြက္ရာတြင္ မိုးေကာင္းေခ်ာင္း တေခ်ာင္းသာ ရွိသျဖင့္ မိုးရာသီတြင္ ေရတက္လြယ္ၿပီး ေရက်ရန္ ခက္ခဲေၾကာင္း၊ ထို႔အျပင္ အင္းေတာ္ႀကီး၏ ေရေ၀ေရလဲ ေဒသရွိ သစ္ေတာမ်ား ျပဳန္းတီးမႈ ေၾကာင့္ မိုးရာသီ ေရစီးဆင္းမႈႏွင့္ ႏုန္းပို႔ခ်မႈမွာ ပိုမ်ားလာေၾကာင္း သိရသည္။

“ႏုန္းပို႔လာတယ္ ဆိုတာကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘယ္ေလာက္အထိ ႏုန္းပို႔ထားတယ္ ဆိုတာ သတ္သတ္ မွတ္မွတ္ ေကာက္ယူထားတဲ့ ေဒတာေတြေတာ့ မရွိႏိုင္ဘူး။ အခုအခ်ိန္မွာ အင္းေတာ္ႀကီးကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ စီမံကိန္းေတြ ခ်ေပးခ်င္တယ္၊ လုပ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ေတာင္ ပညာရွင္ေတြ သြားဖို႔ အခက္အခဲ ရွိေနတယ္” ဟု ျမန္မာ့ငွက္ႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး အသင္းမွ တာ၀န္ရွိသူ တဦးက ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

အင္းေတာ္ႀကီး ေဒသႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုင္ရာ စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈကို ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ေနာက္ဆံုး ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ လာေရာက္ ေလ့လာမႈ မရွိေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက ဆိုသည္။

အင္းေတာ္ႀကီး ေဒသသည္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ (KIA) တပ္မဟာ ၆ ႏွင့္ ျမန္မာ့ တပ္မေတာ္ စစ္ေၾကာင္း မ်ား၏ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ေအာက္တြင္ တလွည့္စီ ရွိေနခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေရးအရ တည္ၿငိမ္မႈ မရွိေသာ ေဒသတခု ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

“အခု အင္းေလးေဒသကို ထိန္းသိမ္းေနသလို အင္းေတာ္ႀကီးကိုလည္း လုပ္ေစခ်င္တယ္။ က်မတို႔ ဆီမွာ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ ေတြ ႂကြယ္၀လ်က္သားနဲ႔ ထိန္းသိမ္းမႈ ညံ့ဖ်င္းလို႔၊ အင္းေတာ္ႀကီးဟာ အင္းေလးလို ျဖစ္မွ ထလုပ္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က်မတို႔ အသံုး မက်တာပဲလို႔ ယံုၾကည္တယ္” ဟု သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ပညာရွင္ တဦးျဖစ္သူ ေဒၚေဒ၀ီသန္႔စင္က ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

“က်ေနာ္တို႔ လယ္ေျမက အရင္က ဒီေလာက္ မက်ယ္ဘူး။ တႏွစ္ထက္ တႏွစ္ အင္းေရက က်က်သြားေတာ့ တကြက္ျခင္း တကြက္ျခင္း တိုးၿပီးေတာ့ လယ္ေဖာ္ၾကတယ္။ အင္းေရက လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ေလာက္က ဆိုရင္ အခု က်ေနာ့္လယ္ အစြန္ ေနရာအထိ ရွိတယ္” ဟု အင္းေတာ္ႀကီးေဒသ လယ္ပံုေလး ေက်းရြာမွ ေဒသခံ တဦးက ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

ထို႔အျပင္ အင္းေတာ္ႀကီး ေဒသ မိုင္းေနာင္ ေက်းရြာ အနီး အင္းေတာ္ႀကီး အိုင္အတြင္း စီး၀င္သည့္ ေခါင္းတုန္း ေခ်ာင္းတြင္ ေခ်ာင္းကမ္းပါးမ်ား၊ ေခ်ာင္းေအာက္ေျခ ၾကမ္းျပင္ကို တူး၍ ေရႊ တူးေဖာ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနသျဖင့္ ယင္း ေဒသ တ၀ိုက္တြင္ ႏုန္းပို႔ခ်မႈ သိသိသာသာ ဆိုး၀ါးေနေၾကာင္း၊ ေရႊက်င္ယူရာတြင္ သုံးသည့္ ျပဒါးမ်ားေၾကာင့္ ေရသတၱ၀ါႏွင့္ ေက်းငွက္မ်ား ျပဒါးဆိပ္သင့္ ေသဆံုးမႈမ်ား ေတြ႕ႀကံဳရေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားထံမွ သိရသည္။

“အမွန္က အင္းေတာ္ႀကီးနဲ႔ ၅ မိုင္ပတ္လည္ အတြင္း ေရႊတူးခြင့္မရွိဘူး။ အဲဒီ ေခ်ာင္းထဲမွာ တူးခြင့္ရေနတဲ့ သူက ေခ်ာင္း ေကာေနတာကို ျပဳျပင္ေပးမယ္၊ ဘက္ဟိုးစက္ႀကီးေတြနဲ႔ ႏုန္းေတြကို ယက္ထုတ္ေပးမယ္ လို႔ သက္ဆိုင္ရာနဲ႔ နားလည္မႈ ယူၿပီး လုပ္ေနတာ ေလးႏွစ္ေလာက္ရွိေနၿပီ။ ေခ်ာင္းေကာကို ျပင္မေပးတဲ့ အျပင္၊ အဲဒီေခ်ာင္းက ႏုန္းေရေတြက အင္းထဲကို စီးေနတာ အင္းေရေတာင္ ႏုန္းေရာင္ ေပါက္ေနၿပီ” ဟု မိုင္းေနာင္ေက်းရြာမွ ေဒသခံ တဦးက ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ ငါးလုပ္ငန္း ဦးစီးဌာန မိုးညႇင္းခ႐ိုင္ ဦးစီးမႉး ေဒၚေဆြေဆြ၀င္းက “အင္းထဲက ေရက မ်ားေနရင္၊ ဒီဘက္က ႏုန္းပို႔ခ်မႈက နည္းရင္ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးေတာ့ မထိခိုက္ႏိုင္ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အင္းေရဘက္က ခုခံႏုိင္မႈ နည္းမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေရသတၱ၀ါေတြကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဧရိယာ ဧက သိပ္မ်ားတဲ့ အင္းႀကီးကို ဒီေလာက္ ေခ်ာင္းေလးေတြထဲက ႏုန္းပို႔ခ်မႈဟာ သိပ္ထိခိုက္ႏိုင္မယ္ လို႔ေတာ့ မထင္ပါဘူး” ဟု ၎၏ အျမင္ကို ေျပာသည္။

အင္းေတာ္ႀကီး ကန္သည္ ကခ်င္ျပည္နယ္ မိုးညႇင္းခ႐ိုင္အတြင္း တည္ရွိၿပီး ပင္လယ္ ေရမ်က္ႏွာျပင္ အထက္ အျမင့္ေပ ၇၀၀ ေက်ာ္တြင္ တည္ရွိေနသည့္ ၂၉၉ ဒႆမ ၃၂ စတုရန္းမိုင္ က်ယ္၀န္းသည့္ ကုန္းတြင္း ေရအိုင္ႀကီးျဖစ္ၿပီး အင္းေတာ္ႀကီးကန္ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ လယ္ေျမဧက ေသာင္းခ်ီရွိကာ ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ဆန္စပါး အမ်ားဆံုးထြက္ရွိရာ ေဒသလည္း ျဖစ္သည္။

ကမၻာေပၚတြင္ ထိန္းသိမ္းရန္ သတ္မွတ္ ျပဌာန္းထားသည့္ သဘာ၀ ေရ၀ပ္ေျမမ်ား (Ramsar Site) ေပါင္း ၂၀၀၀ ေက်ာ္ရွိၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ မိုးယြန္းႀကီးအင္းသည္ တခု အပါ အ၀င္ျဖစ္သည္။

မုတၱမ ပင္လယ္ေကြ႔ကို (Ramsar Site) စာရင္း တင္သြင္းရန္ ႀကိဳးစားလွ်က္ရွိၿပီး အင္းေလးကန္ႏွင့္ အင္းေတာ္ႀကီး ကန္တို႔သည္လည္း သဘာ၀ရင္းျမစ္ ေပါႂကြယ္၀ေသာ ေရ၀ပ္ ေျမမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

Ref: ဧရာ၀တီ