ေရခန္းလာေသာ ခ်င္းေတာင္တန္း

ျမတ္စုမြန္| May 7, 2013

“ေရမွမရွိတာ။ သႀကၤန္မွာ ဘယ္ေရနဲ႔ ပက္ရမွာလဲဗ်ာ”

ခ်င္းျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္း၊ မင္းတပ္ႏွင့္ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕တို႔၏ သႀကၤန္ရက္အတြင္း ၾကားရသည့္ ေဒသခံတို႔၏ တူညီေသာ စကားသံျဖစ္ သည္။

တန္ခူးလေႏြ ေနပူပူေအာက္တြင္ ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕၏ အတာသႀကၤန္ပြဲေတာ္က ပ်င္းရိဖြယ္ျဖစ္ေနသည္။ သႀကၤန္ဟုဆိုေသာ္လည္း ကေလးငယ္အခ်ိဳ႕၏ ေရျပြတ္ႏွင့္ ေရခြက္ေလးထဲက ပါခ်ီပါခ်ဲ႕ သႀကၤန္ေရ တို႔က ခ်င္းေတာင္၏ မပီမသ ေရသဘင္ပြဲေတာ္ကို သရုပ္ေဖာ္ ေနေလသည္။ ၿမိဳ႕တန္းရွည္အမ်ိဳးအစားျဖစ္ၿပီး၊ အတက္အဆင္း၊ အစအဆံုး၅မိုင္ခန္႔ ရွည္လ်ားသည့္ ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕တြင္ ေရပက္မ႑ပ္ တစ္ခုသာ ရွားရွားပါးပါး ေတြ႔ရသည္။

ထိုနည္းတူ ထင္းရွဴးပင္၏ အကိုင္းအခက္မ်ားႏွင့္ အလွဆင္ထားၿပီး၊ ေရမပက္သည့္ မ႑ပ္အခ်ိဳ႕ကိုလည္း မင္းတပ္ၿမိဳ႕တြင္ ေတြ႔ႏုိင္သည္။ ၿမိဳ႕မၿငိမ္း၏ သီခ်င္းမ်ားႏွင့္ ဘန္နီၿဖိဳးသီခ်င္းမ်ားကို တလွည့္စီဖြင့္ကာ ကခုန္ေနသည့္ လူငယ္အခ်ိဳ႕ေၾကာင့္ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ ျဖစ္ေနသည့္ မင္းတပ္သၾကၤန္က အသက္၀င္သလိုလိုရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ေျခာက္ကပ္လြန္းလွသည္။

ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းအသီးသီးတြင္ ရာသီဥတု အပူရွိန္ေၾကာင့္ ေသာက္သံုးေရရွားပါးမႈျပႆနာမ်ား ေနရာအႏွံ႔ ႀကံဳေတြ႔ေနေပရာ၊ ခ်င္းျပည္ နယ္ ေတာင္ပိုင္းသည္လည္း ယင္းေဒသမ်ားအနက္ တစ္ခုအပါ အ၀င္ျဖစ္သည္။

ေတာေတာင္စိမ့္စမ္းမ်ားမွထြက္သည့္ ေရကို အားကိုးရသည့္ ေတာင္ေပၚေဒသတြင္ ယခင္ႏွစ္မ်ားကထက္ ေရထြက္ႏႈန္းနည္းပါးလာ ျခင္းေၾကာင့္ အခက္ႀကံဳေနရေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားကေျပာသည္။

လူေနထူထပ္လာျခင္း၊ ေရသံုးစြဲမႈမ်ားလာျခင္းႏွင့္ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ေရထြက္စိမ့္စမ္းမ်ားလည္း တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့နည္း လာေပရာ ေရမလံုေလာက္မႈျပႆနာ ပုိ၍ႀကံဳလာရျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ၎ကဆက္လက္ေျပာသည္။

လြန္ခဲ့သည့္ ၅ႏွစ္၀န္းက်င္က ႏွစ္စဥ္ဧၿပီႏွင့္ ေမလမ်ားေရာက္မွသာ ေရရွားပါးျခင္းကို ႀကံဳေတြ႔လာရေသာ္လည္း ယခုႏွစ္မ်ားတြင္ ေဖေဖာ္ ၀ါရီႏွင့္ မတ္လမ်ားမွစတင္ကာ ႀကံဳလာရေၾကာင္း မင္းတပ္ၿမိဳ႕ မွ ေဒသခံမ်ားကေျပာသည္။

“ေရတစ္ပီပါကို ၁၂၀၀နဲ႔ ၀ယ္သံုးေနရတာေလ”ဟု မင္းတပ္ၿမိဳ႕မွ အိမ္ရွင္မ တစ္ဦးက ေသာက္သံုးေရရရွိေနမႈအေျခအေနကို ေျပာျပသည္။

ထို႔အတူ မတူပီၿမိဳ႕တြင္လည္း ၂ဂါလံေရပံုတစ္ပံုလွ်င္ ၂၅၀ က်ပ္ႏႈန္းျဖင့္ ၀ယ္ယူသံုးစြဲေနရသည္ကိုေတြ႔ရသည္။

မင္းတပ္၊ မတူပီႏွင့္ ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕နယ္ ၃ခု၏ ေရေပးေ၀ေရးစနစ္မွာ ေတာင္က်စိမ့္စမ္းေရမွတဆင့္ သြယ္တန္းျဖန္႔ေ၀ပံုခ်င္း တူညီၾက သည္။ ၿမိဳ႕မွအတန္ငယ္ကြာေ၀းေသာ ေရထြက္စမ္း ဦးေနရာရွိ ေရဖမ္း ကန္မွတဆင့္ ၿမိဳ႕နယ္အလိုက္ စည္ပင္သာယာမ်ားက ျပန္လည္ျဖန္႔ ေ၀ေပးျခင္းျဖစ္သည္။

“တကယ္လိုအပ္တာက ေရဂါလံ ၆ေသာင္း ၃ေထာင္ ရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ စည္ပင္သာယာအေနနဲ႔ တစ္ရက္ကို ေရဂါလံ ၅ေသာင္းပဲ ေပးႏိုင္ ပါတယ္။ ေပးဖို႔ေရက မေလာက္တာဗ်။ ေရစမ္းဦးေတြ က ေရထြက္ နည္းလာတယ္”ဟု ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕နယ္စည္ပင္သာယာမွ အဆင့္ျမင့္ အရာရွိတစ္ဦးက ေျပာသည္။

မင္းတပ္ၿမိဳ႕ရွိ တည္းခိုခန္းတြင္ “သတိ-ေရရွားသျဖင့္ အ၀တ္ေလွ်ာ္ျခင္းမျပဳႀကပါရန္” ဟု ေမတၱာရပ္ခံစာ ေရးထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

ေဒသခံမ်ား၏ေျပာစကားအရ ေရေ၀ေရလဲေတာမ်ားပ်က္စီးကာ ေရရွားပါးလာသည္မွာ ၄ႏွစ္၊၅ႏွစ္အတြင္း ပို၍သိသာလာေႀကာင္း သိရသည္။

သဘာ၀စမ္းေရထြက္ေပါက္မ်ားမွာ ယခင္က၁၂လရာသီလံုးေရမျပတ္ေသာ္လည္း၊ယခုေနာက္ပိုင္းတြင္ ေရမထြက္ေတာ့ေသာ စမ္းေျခာက္ မ်ားျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုႀကသည္။ မင္းတပ္ျမိဳ႕ႏွင့္ ၉မိုင္အကြာရွိ စိမ့္စမ္းမွ သြယ္တန္းေပးေ၀သည့္ ေရကလည္း လူဦးေရမ်ားလာျခင္း ေၾကာင့္ တစ္ျမိဳ႕နယ္လံုးအတြက္ မစို႔မပို႔ျဖစ္ေနသည္ကိုေတြ႔ရသည္။ စည္ပင္မွေရသြယ္ရာပိုက္လိုင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ေရဘံုပိုင္ လံု ေလာက္စြာ မရွိသျဖင့္ ေဒသခံမ်ားက ႀကားျဖတ္ သံုးစြဲျခင္း၊ ေရခံကန္မရွိဘဲ ေရမ်ားအလဟသ လွ်ံထြက္ေနသည္ကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။

ေရရွားပါးမႈေၾကာင့္ ေသာက္သံုးေရအခက္အခဲအျပင္၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း သက္ေရာက္မႈမ်ားရွိေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။

“ေရမေလာက္ေတာ့ အသီးေတြက ေသးတယ္။ ေစ်းေကာင္းမရဘူးေပါ့။ ေရႏုိင္ရင္ အရမ္းျဖစ္ထြန္းတယ္” ဟု မင္းတပ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ပန္းၾသ ေက်းရြာမွ စေတာ္ဘယ္ရီျခံလုပ္ငန္းလုပ္ကိုသူ တစ္ဦးကေျပာသည္။

မင္းတပ္ၿမိဳ႕ရွိ ဟိုတယ္ႏွင့္ခရီးသြား၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ေနသည့္ ဆလိုင္းအြမ္ေခါေဂက “ အရင္ႏွစ္ေတြက ၆ လက္မပိုက္နဲ႔ ေရတင္လို႔ရေနတာဟာ၊ အခုဆိုရင္ ၃လက္မပိုက္နဲ႔မျပည့္ေတာ့ဘူး။ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ေရခမ္းလာတဲ့ အပိုင္းကို အဓိကကူညီဖို႔ လိုအပ္ေန ပါတယ္”ဟု ေျပာသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ရွိ ေရရွားပါးမႈျပႆနာသည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ပ်က္စီးမႈႏွင့္ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေသာ အက်ိဳးဆက္တစ္ခုျဖစ္ေနရာ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈျဖစ္ေစႏုိင္သည့္ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး စနစ္အစား၊ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာ ေျမအသံုးခ်မႈ အသိပညာေပးလုပ္ ငန္းမ်ားလည္း အေရးတႀကီးလုပ္ကိုင္ရန္လိုအပ္ေနေၾကာင္း သူက ဆက္လက္ေျပာသည္။

မင္းတပ္၊ မတူပီႏွင့္ ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕မ်ားရွိ ေက်းရြာမ်ားတြင္ ေရဘံုပိုင္မ်ား၊ ေရကန္မ်ားႏွင့္ ေရရရွိေရးအတြက္ လြန္ခဲ့သည့္ ၁၉၈၀ ၀န္း က်င္မွ စတင္ကာ UNICEF မွလည္းေကာင္း၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ Care Myanmar ႏွင့္ UNDP တို႔ကလည္းေကာင္း ကူညီလုပ္ကိုင္ေပးထား သည္ကို ေတြ႔ရသည္။

သို႔ေသာ္ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ေက်ာ္မွစတင္ခဲ့သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္သည့္အတြက္ လက္ရွိအေျခအေနတြင္ ေရလံုေလာက္မႈမရွိေတာ့ ေၾကာင္း မတူပီၿမိဳ႕မွ ေဒသခံ ဦးထန္ေကာလ္က ေျပာသည္။

ၿမိဳ႕ေရေပးေ၀မႈစနစ္တြင္ အသံုးျပဳေနသည့္ ေရပိုက္လိုင္းမ်ားမွာ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ေက်ာ္ကတည္းက ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ရာ ႏွစ္စဥ္ သဘာ၀ဒါဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးယုိယြင္းမႈမ်ားရွိေနျခင္းက လည္း ေရေပးေ၀ေရး တြင္အခက္အခဲတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ကန္ပက္ၿမိဳ႕နယ္ စည္ပင္ ရံုးမွ သိရသည္။

“ဒီကိစၥေတြမွာ စည္ပင္တာတာ၀န္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀င္ေငြအေပၚ မူတည္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ေနလူထု ရဲ႕၀င္ေငြလည္ပတ္မႈက ခက္ခဲေတာ့ အခြန္ေကာက္ရတာလည္း ခက္တယ္။ ၀န္ထမ္းအင္အားလည္း အရမ္းနဲတယ္။ လက္ရွိ႒ာန ဘတ္ဂ်က္၊ ႏိုင္ငံေတာ္ေထာက္ပံ့ေငြနဲ႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖုိ႔ခက္ခဲပါတယ္”ဟု အထက္ပါပုဂၢိဳလ္က ေျပာသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ေရရရွိေရးအတြက္ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီမ်ားအား တင္ဒါစနစ္ျဖင့္လုပ္ကိုင္ရန္ျပင္ဆင္ေနေၾကာင္းလည္း သိရသည္။

စည္ပင္သာယာက ေပးေ၀ေနသည့္ေရပမာဏ မလံုေလာက္ျခင္းေၾကာင့္ ပုဂၢလိက ေရေရာင္းသူမ်ားထံမွ ေႏြရာသီတိုင္းပံုမွန္ ၀ယ္ယူသံုးစြဲ ၾကရေၾကာင္း မင္းတပ္ႏွင့္ မတူပီေဒသခံမ်ားကေျပာသည္။

မင္းတပ္ၿမိဳ႕နယ္မွ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးဟာရွိန္းေဘြက “က်ေနာ္တို႔ၿမိဳ႕နဲ႔ ၁၄မိုင္မွာရွိတဲ့ ေရဖမ္းကန္ကေနလာတဲ့ ေရက ရရွိမႈေကာင္းေပမယ့္ ေရျဖန္႔ေ၀မႈက စနစ္မက်ေသးဘူး။ လႊတ္ေတာ္မွာလည္း ေရကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တင္ထားတယ္။ ေရအတြက္လုပ္ဖို႔ ဘတ္ဂ်က္ သိန္း ၆၀၀ေတာင္းထားပါတယ္”ဟု ေျပာသည္။

ယင္းေဒသမ်ားတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္စည္ပင္က ပိုက္လိုင္းသြယ္တန္းျဖန္႔ေ၀ေသာ ေရထြက္စမ္းဦးမ်ားအျပင္၊ ပုဂၢလိကပိုင္ ေရထြက္စမ္းမ်ားလည္း ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ေရထြက္စမ္းဦး အနီး၀န္းက်င္ရွိ သစ္ပင္သစ္ေတာ မ်ားကို ထိန္းသိမ္းျခင္းႏိုင္ျခင္းမွာမူ အားနည္းခ်က္ရွိေနျခင္းေၾကာင္း ဆလုိင္းအြမ္ေခါေဂက ေျပာသည္။

မတူပီၿမိဳ႕မွ ေဒသခံ ဦးထန္ေကာလ္ကလည္း “ အခုဆိုရင္ ကိုင္ဆီးေတာင္တန္းေပၚမွာ ကန္ပက္လက္လမ္းေဖာက္ဖို႔အတြက္ ကမၻာဦးသစ္ ပင္ႀကီးေတြကို ခုတ္လွဲပစ္ေနတယ္။ ဒီသစ္ပင္ေတြသာ မရွိေတာ့ရင္ ေနာက္၁၀ႏွစ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ေရရမွာမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ေရမရွိရင္ ေဒသခံေတြက်န္းမာေရးလည္း အားနည္းတယ္။ ေရမရွိလို႔ လက္မေဆးပဲ ထမင္းစားတဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီးပဲ” ဟုေျပာသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ေရထြက္စမ္းဦးမ်ားကို မည္သို႔ကာကြယ္မည္၊ ေရျပန္ထြက္လာေစရန္မည္သို႔ သစ္ေတာကို မည္သို႔ထိန္းသိမ္းမည္ဆိုသည့္ အခ်က္သည္ အဓိကက်ၿပီး၊ အေရးတႀကီးစတင္လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္ေနေသာ အခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားထံမွ သိရသည္။

“ခ်င္းျပည္နယ္ကို ကူညီမယ့္ အင္န္ဂ်ီအိုေတြ၀င္လာရင္ ေရျပႆနာကို အဓိက ေျဖရွင္းေပးေစခ်င္တယ္။ UNDP နဲ႔ Care Myanmar ၀င္လာေတာ့ ေရပံုး၊ေရခြက္ေတြ၊ ပစၥည္းေတြလာလွဴတယ္။ သူတို႔ျပန္ သြားေတာ့ စား၀တ္ေနေရး ခက္ခဲတဲ့အတြက္ ေဒသခံေတြက ျပန္ ေရာင္းစားၾကတယ္။ အဲေလာက္ မထိေရာက္ဘူး”ဟု ဆလိုင္းအြမ္ေခါေဂက ေျပာသည္။

ခ်င္းျပည္နယ္ ေရရရွိေရးအတြက္ ကူညီေထာက္ပ့ံမည္ဆိုပါက ပစၥည္းလွဴဒါန္းျခင္းမ်ားထက္ သစ္ေတာထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ ေျမအသံုးခ်စနစ္ ဆိုင္ရာ အသိပညာေပးစီမံကိန္းမ်ား ျပဳလုပ္ေပးသင့္ေၾကာင္း သူကဆက္ေျပာသည္။

ယခုႏွစ္တြင္ ေတာင္ေပၚေဒသ ေရခမ္းေျခာက္မႈ၊ သန္႔ရွင္းေသာ ေရရွိမႈအေျခအေနႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏိုင္ငံျခားသားသုေတသီအခ်ိဳ႕ကလည္း ေရနမူနာစစ္ေဆးမႈမ်ား၊ ေဂဟစနစ္ႏွင့္ေရ ဆက္စပ္မႈအေျခအေနႏွင့္ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား၊လာေရာက္လုပ္ကိုင္ေနေၾကာင္း သိရ သည္။

ေရြ႕ေျပာင္းေတာင္ယာစနစ္ႏွင့္ ေတာမီးရႈိ႕ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ထြက္လာသည့္ ျပာမႈန္႔မ်ားက ခ်င္းျပည္နယ္လူထု ေသာက္သံုးေနရသည့္ ေရထဲ တြင္ ေပ်ာ္၀င္လွ်က္ရွိရာ၊ ေရထဲတြင္ ကာဗိုဟိုက္ၿဒိတ္ပါ၀င္မႈအေန အထား၊ ေရကိုသန္႔စင္ေစႏိုင္သည့္ ေရေနအင္းဆက္မ်ားမ်ိဳးသုန္းကာ၊ ယခင္ကမရွိေသာ ပိုးမႊားမ်ိဳးစိတ္မ်ား ေပါက္ဖြားလာမႈအေျခအေန ရွိ/မရွိကို ယင္းဂ်ပန္သုေတသီက စတင္ေလ့လာမႈ ျပဳလုပ္ေနသည္ ကို ေတြ႔ခဲ့ရ သည္။

“ေရမရွိရင္ ေတာင္ေပၚမွာ ဘယ္သူမွေနလို႔မရေတာ့ဘူး။ ေရလံုး၀ခမ္းသြားၿပီးမွလုပ္မယ္ဆိုရင္ မရေတာ့ဘူး။ အင္န္ဂ်ီအိုေတြက ပုဂၢလိက ပိုင္ စမ္းဦးေတြကို အျပတ္၀ယ္လိုက္ၿပီး၊ ေက်းရြာပိုင္ အျဖစ္ ျပန္လွဴေပး တာမ်ိဳးေတြလုပ္ေပးမယ္ဆိုရင္ အားလံုးပိုင္ျဖစ္တဲ့အတြက္ သစ္ပင္ ေတြကို မခုတ္ေတာ့ဘဲ အားလံုး၀ိုင္းထိန္းႏိုင္မယ္။ တစ္ေယာက္တည္းပိုင္ျဖစ္ေနေတာ့ ခုတ္တယ္”ဟု ဆလိုင္းအြမ္ေခၚေဂက ေျပာသည္။

ေျမျပန္႔ေဒသကဲ့သို႔ ေရတြင္းေရကန္မ်ား တူးေဖာ္၍မရႏိုင္သည့္ ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားတြင္ အတာသႀကၤန္ပြဲေတာ္၌ ေရပက္ခံမထြက္ႏုိင္ဘဲ၊ အတက္အဆင္းအေကြ႔အေကာက္ႏွင့္ မိုင္ႏွင့္ခ်ီေ၀းေသာေနရာ မ်ား တြင္ ေသာက္သံုးေရခပ္ေနရသူမ်ားစြာ ရွိေနသည္။ သႀကၤန္ၿပီးလွ်င္ မိုးကိုေမွ်ာ္ခ်ိန္ေရာက္လာေသာ္လည္း မိုးရြာေနာက္က်လာသည့္ ယခုလိုႏွစ္မ်ားတြင္ ေရျပႆနာမွာ ေျဖရွင္းမရႏုိင္ေသးသည့္ အခက္အခဲ တစ္ခုျဖစ္ေနဆဲျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဆင္းရဲဆံုးျပည္နယ္တစ္ခုျဖစ္သည့္ ခ်င္းျပည္နယ္ကို သဘာ၀ခရီးသြားလုပ္ငန္းအေျခခံကာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ျပဳလုပ္မည္ ဆိုသည့္ ႏုိင္ငံေတာ္စီမံခ်က္သည္လည္း ေရရွားပါးမႈျဖစ္ေနလွ်င္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ခက္ခဲေစမည့္ အဓိက အခ်က္ပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။

Ref: ဧရာ၀တီ